Marchew to popularne warzywo korzeniowe, cenione za smak i wartości odżywcze. Jej uprawa wymaga odpowiedniej wiedzy o glebie, siewie i pielęgnacji. Kluczowe jest też właściwe przechowywanie plonów.
Charakterystyka marchwi i jej znaczenie
Marchew jest warzywem znanym od czasów starożytnych. Współczesna marchew ma głównie pomarańczowy kolor. Istnieją także odmiany białe, żółte i fioletowe. Marchew jest rośliną dwuletnią. W ogrodach uprawia się ją jako jednoroczną. Korzeń marchwi zawiera beta-karoten. To prowitamina A, która wspiera zdrowy wzrok. Beta-karoten działa antyoksydacyjnie. Obniża poziom cholesterolu i wzmacnia odporność. Marchew jest źródłem wielu witamin. Znajdziemy w niej witaminy B1, B2, B6, C, E, PP, K. Dostarcza też minerałów: wapnia, potasu, żelaza, miedzi, fosforu, jodu. 100 g marchwi dostarcza około 35 kcal.
Wybór odmiany marchwi
Wybór odmiany marchwi jest kluczowy. Wpływa na satysfakcjonujące plony. Odmiana Marchew Nantes jest ceniona za słodki smak. Ma też krótki okres wegetacji. Marchew Berlikum charakteryzuje się dużymi korzeniami. Jest idealna do długiego przechowywania. Marchew Flakkese ma grubsze korzenie. Są idealne do gotowania i duszenia. Marchew Purple Haze ma atrakcyjne purpurowe korzenie. Marchew Paris Market ma małe okrągłe korzenie. Świetnie nadają się do jedzenia na surowo.
Jakie odmiany marchwi są odporne na choroby?
Odmiany odporne na choroby to Marchew Resistafly. Jest odporna na muchę marchwiową. Marchew Flyaway jest odporna na choroby grzybowe.
Warto zwrócić uwagę na odporność odmiany. Wybierz odmiany odporne na choroby i szkodniki.
Wymagania marchwi: gleba, klimat, woda
Marchew dobrze rośnie w klimacie umiarkowanym. Może być uprawiana na terenie całej Polski. Preferuje gleby średnio ciężkie i lekkie. Gleby piaszczysto-gliniaste są najlepsze. Powinny być bogate w próchnicę i przepuszczalne. Optymalne pH gleby mineralnej to 6-7. Dla gleb torfowych pH powinno wynosić 5,5-6. Marchew źle znosi gleby ciężkie i kwaśne. Nie lubi też gleb podmokłych. Korzenie mogą pękać na ciężkich glebach. Mogą też rozwidlać się na glebach kamienistych. Optymalny poziom wapnia w glebie to 1000-2000 mg Ca/dcm³.
Jaka temperatura jest najlepsza dla wzrostu marchwi?
Optymalna temperatura dla wzrostu to 15-21°C.
Temperatura kiełkowania nasion to 20-25°C. Minimalna temperatura kiełkowania wynosi 4°C. Wschody pojawiają się po 8-10 dniach. Dzieje się tak w wilgotnej, ogrzanej glebie. Chłody poniżej 10°C szkodzą marchwi. Mogą powodować kwitnienie i zdrewnienie korzeni.
Marchew ma umiarkowane wymagania wodne. Potrzebuje 65-70% polowej pojemności wodnej. Najwięcej wody potrzebuje na 2 miesiące przed zbiorem. Niebezpieczne są intensywne opady po suszy. Mogą powodować pękanie korzeni.
Przygotowanie stanowiska i zmianowanie
Gleba pod uprawę powinna być dobrze przygotowana. Przygotowanie gleby rozpocznij jesienią. Wykonaj orkę na głębokość 30 cm. Dodaj nawożenie organiczne. Unikaj sadzenia marchwi na terenach zanieczyszczonych. Dotyczy to zwłaszcza metali ciężkich. Nie sadź marchwi po nawożeniu obornikiem. Ryzykujesz nadmierną kumulację azotanów. Może też dojść do deformacji korzeni.
Najlepsze stanowiska są otwarte i wolne od chwastów. Sadź po roślinach dyniowatych lub cebuli. Warzywa kapustowate są dobrym przedplonem. Nie uprawiaj marchwi po roślinach baldaszkowatych. Przestrzegaj rotacji upraw co 4 lata. Unikaj sadzenia marchwi w pobliżu drzew. Szczególnie dotyczy to topoli i zarośli. Mogą przyciągać szkodniki i choroby.
- Przedplony odpowiednie dla marchwi to zboża.
- Kukurydza, cebula, por są dobrym wyborem.
- Kapusty, kalafior, rzodkiewka też się nadają.
- Rzodkiew, rzepak, rzepik są wskazane.
- Gorczyca, ogórek, dynia to dobre przedplony.
- Bób, bobik, koniczyna, lucerna, facelia również.
Roślinami niezalecanymi jako przedplony są marchew i pietruszka. Seler, pomidor, papryka są niewskazane. Unikaj też ziemniaka, grochu, fasoli. Wyka, peluszka, łubiny i buraki są złym wyborem.
Siew marchwi – kiedy i jak?
Optymalny czas na siew marchwi zależy od odmiany. Siew wiosenny to koniec marca, kwiecień. Dotyczy odmian wczesnych i średnio wczesnych. Odmiany jesienne siej w maju lub czerwcu. Optymalny czas siewu to marzec, maj i czerwiec. Temperatura gleby do siewu powinna wynosić 5-7°C.
Siew marchwi można przeprowadzić na dwa sposoby. Siej na płasko lub w redlinach. Zależy to od rodzaju gleby. Odległość między rzędami to 20-30 cm. Głębokość siewu wynosi 1-2 cm. Nasiona siej w odległości 2-3 cm. Zbyt gęsty siew prowadzi do zniekształceń korzeni.
- Można wymieszać nasiona z piaskiem. Ułatwia to równomierny siew.
- Dodaj rzodkiewkę do nasion marchwi. Szybko kiełkuje i zaznacza rzędy.
- Użyj taśm ogrodniczych z nasionami. Eliminuje to konieczność przerzedzania.
- Okryj grządkę agrowłókniną. Przyspiesza kiełkowanie i chroni przed mrozem.
Nawożenie marchwi
Nawożenie marchwi dostarcza składników odżywczych. Marchew potrzebuje głównie azotu, fosforu i potasu. Ma niskie wymagania fosforu. Wymagania azotu są średnie. Potrzeby potasu są wysokie. Optymalne pH gleby to 6,0-6,5.
Kiedy nawozić marchew?
Pierwsze nawożenie po wschodach wykonaj dolistnie. Stosuj nawóz rozpuszczony w wodzie. Nawożenie powtarzaj co 2-3 tygodnie w okresie wzrostu. W fazie wzrostu korzeni stosuj nawozy potasowe co 4-5 tygodni. Jesienią można stosować nawozy organiczne.
Stosuj nawozy organiczne lub mineralne. Nawozy organiczne poprawiają strukturę gleby. Dostarczają też składników odżywczych. Przed siewem dodaj obornik lub kompost. Wiosną stosuj nawozy organiczne i mineralne. Unikaj nadmiaru azotu wiosną. Nadmiar azotu może zaszkodzić. Powoduje oparzenia korzeniowe i zahamowanie wzrostu. Zimą marchew nie wymaga nawożenia.
Jak często nawozić marchew?
Marchew można nawozić co 3-4 tygodnie. Dotyczy to okresu intensywnego wzrostu.
Gnojówka z bonatu to naturalny nawóz. Powstaje z obornika bydlęcego. Jest wzbogacony o makro- i mikroelementy. Gnojówka z wrotyczu zawiera azot, fosfor, potas. Działa odstraszająco na szkodniki. Biohumus to nawóz organiczny. Pochodzi z dżdżownic kalifornijskich. Jest bogaty w mikroflorę i kwasy humusowe.
| Składnik | Zalecana dawka (kg/ha) |
|---|---|
| Azot (N) | 70-120 |
| Fosfor (P2O5) | 60-120 |
| Potas (K2O) | 150-250 |
Pielęgnacja marchwi w trakcie wzrostu
Regularne odchwaszczanie jest kluczowe. Usuwaj chwasty ręcznie lub motyczką. Odchwaszczaj od wschodów do połowy sezonu. Spulchniaj glebę dla lepszej przepuszczalności. Przerzedzanie jest ważne po wykiełkowaniu. Rób to, gdy natka ma około 3 cm. Zapewnia to odpowiednią odległość między roślinami.
Marchew wymaga umiarkowanego podlewania. Podlewaj 2-3 razy w tygodniu podczas kiełkowania. Dotyczy to też wczesnego wzrostu. Po pojawieniu się pędów ogranicz podlewanie. Zmniejsz je na około 2 tygodnie. Przed zbiorem znacząco ogranicz podlewanie. Można stosować systemy nawadniania. Nawadnianie kroplowe jest efektywne.
Choroby i szkodniki marchwi
Marchew może być atakowana przez choroby. Najczęstsze to alternarioza i mączniak. Występuje też zgnilizna i bakteryjna plamistość. Zagrożeniem są rizoktonioza i czarna zgnilizna. Szara pleśń również atakuje marchew.
Szkodniki marchwi to połyśnica marchwianka. Występują mszyce i gąsienice. Drutowce, pędraki i nicienie szkodzą korzeniom. Golanica także stanowi zagrożenie.
- Przestrzegaj zasad rotacji upraw. Zapobiega to chorobom w glebie.
- Stosuj naturalne metody zwalczania szkodników. Używaj bakterii Bacillus thuringiensis. Owady drapieżne są pomocne.
- Regularnie kontroluj rośliny. Podejmuj działania w razie problemów.
Zbiór marchwi
Czas zbiorów marchwi jest kluczowy. Wpływa na smak i zdrowie plonów. Małe marchewki są gotowe po 50-60 dniach. Dojrzałe marchewki zbiera się po około 75 dniach. Dojrzałość poznasz po średnicy korzenia. Powinna wynosić od 1 do 2 cm.
Kiedy zbierać marchew przeznaczoną do przechowywania?
Korzenie do przechowywania zbieraj w pierwszej połowie października. Najlepiej przechowują się korzenie dojrzałe. Zbieraj, gdy zielona nać lekko brązowieje.
Zbiór marchwi odbywa się zazwyczaj po 70-80 dniach. Najlepiej zbierać rano. Używaj narzędzi ogrodniczych, np. wideł. Delikatnie spulchnij glebę widłami. Ułatwi to wyjęcie korzeni. Zielone wierzchołki odetnij. Zostaw około 6-12 mm naci. Do przechowywania nadają się zdrowe korzenie. Powinny być kształtne, nieuszkodzone i niezwiędnięte.
Przechowywanie marchwi
Prawidłowe przechowywanie marchwi jest istotne. Marchew można przechowywać przez długi czas. Wymaga to odpowiednich warunków. Optymalna temperatura to 0-2°C. Maksymalnie do 4°C. Wilgotność powietrza powinna wynosić 95-98%. Chłodne i ciemne miejsce jest najlepsze. Zapewnij dobrą wentylację.
Marchew można przechowywać na kilka sposobów. W domu, w lodówce, w szufladzie na warzywa. Przechowywanie w piwnicy jest korzystne. Można użyć garażu lub altany. Przechowuj w pryzmach lub skrzynkach. Przykryj warstwą piasku. Piasek spryskaj wodą.
| Warunek | Optymalna wartość |
|---|---|
| Temperatura | 0-2°C |
| Wilgotność | 95-98% |
| Okres przechowywania | 3-4 miesiące (do 5 mies. w skrzynkach, dłużej w chłodni) |
Marchew można przechowywać 3-4 miesiące. W odpowiednich warunkach nawet 5 miesięcy. W chłodniach przechowasz ją dłużej. Unikaj przechowywania marchwi z owocami. Owoce wydzielają etylen. Etylen skraca trwałość marchwi. Dotyczy to zwłaszcza jabłek.
- Przed przechowywaniem oczyść marchew. Delikatnie ją wysusz.
- Przechowuj w chłodnym i ciemnym miejscu.
- Użyj piasku lub skrzynek do przechowywania.
- Przy zbiorze i przechowywaniu bądź ostrożny. Warzywa muszą być zdrowe.
Marchew pastewna – specyfika
Marchew pastewna to odmiana marchwi siewnej. Pochodzi od marchwi dzikiej. Jest głównie wykorzystywana jako pasza. Służy głównie dla młodych zwierząt. Marchew pastewna jest bogata w składniki odżywcze. Zawiera białko, skrobię, związki azotowe. Dostarcza karotenu, cukrów, witamin A, B, C.
Cechą marchwi pastewnej jest wyższa zawartość beta-karotenu. Ma go więcej niż marchew jadalna. Zawiera od 10 do 200 mg beta-karotenu na kg suchej masy. Marchew pastewna dobrze radzi sobie w Polsce. Najlepiej rośnie na glebach lekkich. Gleby gliniasto-piaszczyste są idealne.
Czym różni się marchew pastewna od jadalnej?
Marchew pastewna ma białe lub żółtawe korzenie. Jej smak jest gorzkawy i mniej słodki. Marchew jadalna ma pomarańczowy kolor. Jest słodsza i używana w kuchni. Marchew pastewna jest bardziej odporna na warunki atmosferyczne.
Odmiany marchwi pastewnej różnią się. Różnią się kształtem, długością, kolorem. Odmiana Lobo jest polecana dla bydła.
Kiedy sieje się marchew pastewną?
Marchew pastewną sieje się na początku kwietnia. Siew przeprowadza się w rzędach. Odległość między rzędami to 35-45 cm. Na hektar potrzeba 4-6 kg nasion.
W drugim roku po wysiewie wyrasta pęd kwiatostanowy. Osiąga do 1,5 m długości. Zbiór korzeni pastewnej marchwi jest w drugiej połowie października.
Marchew pastewna jest wartościową paszą. Służy dla bydła i koni. Jest źródłem białka i karotenu. Dobowe zapotrzebowanie krów na beta-karoten to 80-100 mg. Zalecana dawka dla krów to 10-12 kg dziennie. Cielętom podaje się 0,5 do 4 kg. Młodzież hodowlana otrzymuje 4-8 kg. Kiszenie marchwi zwiększa jej wartość odżywczą.
Żółta marchew – ciekawostki
Żółta marchew pochodzi z Azji Środkowej. Jej kolor zawdzięcza barwnikom karotenoidowym. Są to ksantofil i luteina. Luteina chroni wzrok. Ksantofil chroni przed nowotworami. Żółta marchew smakuje słodziej niż pomarańczowa. Zawiera więcej kalorii. Ma mniej karotenu i wilgoci.
W 100 g żółtej marchwi jest 33 kalorie. Ma niski indeks glikemiczny. Diabetycy powinni uważać po obróbce. Potrzebuje nieco cieplejszego klimatu. Znajduje się w niej żelazo, potas, magnez. Zawiera też cynk, sód, fosfor, wapń. Ma witaminy A, B, C, E, K, PP.
Popularne odmiany żółtej marchwi to Yellowstone. Jest odporna na choroby i plenna. Odmiana Mirzoi 304 ma soczysty miąższ. Osiąga 10-15 cm długości. Żółtą marchew można wykorzystać w kuchni. Nadaje się do zup i dań mięsnych. Pasuje do dań rybnych i wegetariańskich. Można jej użyć do ciast i sosów.
Najczęstsze błędy w uprawie marchwi
W uprawie marchwi zdarzają się błędy. Niewłaściwe nasłonecznienie jest problemem. Zła jakość gleby też szkodzi. Nadmiar wody jest częstym błędem. Zbyt gęste sadzenie powoduje deformacje. Nadmierne nawożenie azotem jest szkodliwe. Może prowadzić do chorób i słabych plonów.
- Zapewnij marchwi odpowiednie nasłonecznienie. Lubi stanowiska słoneczne.
- Przygotuj glebę zgodnie z zaleceniami. Powinna być lekka i przepuszczalna.
- Podlewaj umiarkowanie, unikaj zastojów wody.
- Przerywaj siewki, zachowaj odpowiednie odległości.
- Unikaj nadmiernego nawożenia azotem. Stosuj zbilansowane nawozy.
Zobacz także:
Dodaj komentarz