Uprawa selera korzeniowego i jego przechowywanie

Seler korzeniowy to popularne warzywo w Polsce. Wiele osób ceni jego smak i właściwości zdrowotne. Dowiedz się, jak prawidłowo go uprawiać i jak przechowywać przez zimę.

Wybór odpowiedniej odmiany selera korzeniowego

Wybór odmiany selera zależy od Twoich potrzeb. Niektóre odmiany nadają się na wczesny zbiór. Inne przechowasz przez całą zimę. Sprawdzeni dostawcy oferują dobrej jakości nasiona. Warto kupować nasiona odpornych odmian.

Charakterystyka popularnych odmian

Odmiany selera korzeniowego różnią się cechami. Zwróć uwagę na plenność i okres dojrzewania. Ważne są też walory smakowe. Sprawdź odporność na choroby i przeznaczenie. Możliwości przechowywania to kluczowy aspekt.

• Albin: Daje bardzo duże, kuliste korzenie. Mogą ważyć nawet do 1,5 kg. Miąższ jest biały, bez przebarwień. Odmiana odporna na septoriozę. Jest średnio wczesna, dobra na zbiór jesienny.
• Talar: Ma kuliste, duże korzenie z białym miąższem. Nadaje się do spożycia na surowo, mrożenia i suszenia. Dobry do sałatek. Ma krótki okres wegetacji. Nadaje się na wczesne zbiory pęczkowe. Jest tolerancyjny na jarowizację.
• Diamant: Tworzy duże, kuliste korzenie. Jest odporna na choroby grzybowe. Może dać plon do 6 kg z 1 mkw.
• Balena F1: Okres wegetacji wynosi około 140 dni. Ma długą łodygę. Korzenie nie mają tendencji do pustych komór.
• Asterix F1: To odmiana wczesna i wysokoplenna. Jest odporna na wybijanie w pędy kwiatostanowe. Można przechowywać przez całą zimę. Plon może wynosić do 1,5 kg.
• Albedo: Radzi sobie z septoriozą. Tworzy korzenie łatwe w czyszczeniu.
• Goliath, Maxim, Prager Risen, Brilliant: To inne popularne odmiany. Goliath jest odporny na wybijanie w pędy nasienne. Maxim nadaje się do zbioru jesiennego i przechowywania. Prager Risen jest wczesna i plenna. Brilliant dobrze się przechowuje.
• Edward, Zagłoba, Gol, Jabłkowy GOF: Edward daje wysokie plony i jest tolerancyjny na septoriozę. Zagłoba ma duże zgrubienia i silny aromat. Gol ma kuliste zgrubienie i dobrą tolerancję na septoriozę. Jabłkowy GOF jest wczesna i plenna.
• Carla F1: Ma wysoką jakość zgrubień. Są kuliste i gładkie. Miąższ jest jednolicie biały.
• Torpedo F1: To odmiana średniopóźna. Jest odporna na choroby liści. Szybko rośnie. Można stosować większe zagęszczenie uprawy.
• Markiz F1: Daje wysoki plon handlowy. Ma wyrównane kuliste zgrubienia. Jest łatwy w obróbce. Wykazuje wysoki wigor. Jest tolerancyjny na septoriozę.
• Codex F1: Polecany na rynek warzyw świeżych. Ma kompaktowe liście. Długo zachowuje świeżość.
• Dukiz F1: Ma długie i stabilne zgrubienia. Jest odporny na choroby przechowalnicze. Zachowuje świeżość najdłużej.
• Apis: Odmiana średnio wczesna. Ma wiązkę skierowaną w dół. Zawiera dużo substancji aromatycznych. Polecana na rynek świeży i do przetwórstwa.
• Monet F1: Odmiana na wczesne zbiory. Jest odporna na choroby. Plonuje do 1,3-1,5 kg. Czas od siewu do zbioru to około 135 dni.
• Tarvos RZ F1: Odmiana o powolnym wzroście. Jest odporna na choroby liści. Nadaje się do zagęszczania i mechanicznego zbioru. Można ją zbierać od kwietnia/marca.
• Cetus RZ F1: Odmiana o szybkim wzroście. Ma duże, gładkie zgrubienia. Są łatwe do czyszczenia. Można ją zbierać już w lecie.
• Calgary F1: Odmiana do długiego przechowywania. Ma duże, wyrównane, kuliste zgrubienia. Posiada silne ulistnienie. Jest odporna na septoriozę. Sadzenie odbywa się po 15 maja.
• Boston F1: Odmiana do przetwórstwa. Ma wysoką zawartość suchej masy (około 11-13%). Jest łatwa w obróbce. Zgrubienia łatwo wyrastają z dolnej części.
• Giant Prague, Golden Self Blanching, Tall Utah: Inne odmiany wspomniane w źródłach. Giant Prague jest odporny na niskie temperatury. Ma duże, mięsiste korzenie. Smak jest słodki i delikatny. Może osiągnąć do 20 cm średnicy korzenia.
• Dorata di Parma, Giant Red: Odmiana Dorata dobrze radzi sobie w warunkach upalnych i suchych. Daje mniejsze soczyste korzenie.
• Silny mężczyzna i Prezes RZ: Odmiany odporne na choroby i zimno.
• Egor: Zawiera 8% cukru. Ma 18-24 mg kwasu askorbinowego na 100 g.

Wczesne odmiany dojrzewają szybko. Potrzebują 120-150 dni. Późne odmiany dojrzewają dłużej. Czas ten wynosi 180-220 dni. Odmiany sezonowe i późne dobrze przechowują się zimą.

Wymagania uprawowe selera korzeniowego

Seler korzeniowy jest warzywem dwuletnim. W pierwszym roku tworzy korzeń spichrzowy. W drugim roku zakwita. Uprawa selera jest dość trudna. Wymaga odpowiednich warunków.

Stanowisko i gleba

Seler lubi słoneczne stanowisko. Znoszą lekkie zacienienie. Gleba powinna być żyzna i wilgotna. Najlepsze są gleby próchniczne, zasobne. Odczyn gleby powinien być obojętny lub lekko kwaśny. Optymalne pH wynosi 6,0-7,5. Gleby ilaste i gliniaste są dobre. Na glebach ubogich rosną boczne korzenie. Tworzy się wtedy „broda”. Unikaj gleb podmokłych lub zakwaszonych.

Przygotowanie podłoża

Przed siewem odchwaść i spulchnij podłoże. Nawieź glebę kompostem lub obornikiem. Możesz użyć granulowanego obornika. Na glebach uboższych seler sadzi się w pierwszym roku po oborniku. Na zasobniejszych w drugim roku. Nawożenie jest bardzo ważne. Seler ma duże wymagania pokarmowe.

Siew i sadzenie selera korzeniowego

Seler korzeniowy uprawia się głównie z rozsady. Przygotowanie rozsady trwa około dwóch miesięcy. Nasiona selera kiełkują najlepiej przy dostępie światła.

Wysiew nasion na rozsadę

Wysiew nasion na rozsadę odbywa się bardzo wcześnie. Możesz siać już w lutym lub marcu. Nasiona wysiewa się w ilości 2-3 g na m². Nie przykrywaj nasion ziemią. Siew najszybciej kiełkuje pod cienką warstwą piasku. Siewki potrzebują temperatury 15-18°C. Optymalna temperatura dla rozsady to 16-24ºC. Po wschodach temperatura powinna wynosić 22°C w dzień. W nocy utrzymuj 20°C. W pochmurne dni temperatura to 18-20°C. Siewki należy wietrzyć. Podlewaj je wodą o temperaturze otoczenia. Produkcja rozsady trwa około 7-10 tygodni.

Pikowanie rozsady

Rozsady selera należy pikować. To wzmacnia rośliny. Rozsadę pikujemy w rozstawie 5×5 cm. Użyj wielokomorowych skrzynek. Możesz przycinać rozsadę dla lepszego ukorzenienia. Rozsada powinna mieć 3-5 liści na zbiór jesienny. Na zbiór pęczkowy potrzebuje 6-7 liści.

Sadzenie rozsady do gruntu

Młode rośliny posadź do ogrodu w drugiej połowie maja. Sadzenie w Polsce odbywa się od drugiej połowy maja do końca czerwca. W sprzyjających warunkach można sadzić od połowy kwietnia. Sadzenie wymaga zahartowania rozsad. Wystawiaj je na zewnątrz na kilka godzin dziennie. Rób to przez tydzień przed sadzeniem. Rośliny sadzi się w rzędach. Rzędy powinny być oddalone o 30-40 cm. Między roślinami zachowaj odstęp 25-30 cm. To rozstawa dla zbioru korzeniowego. Dla zbioru pęczkowego rozstawa to 25–30 x 15–20 cm. Nie zasypuj rozwidlenia listków podczas sadzenia. Sadź w wilgotnej glebie. Pochmurny dzień jest najlepszy na sadzenie. Sadź, gdy temperatura utrzymuje się powyżej 12°C. Unikaj sadzenia w miejscach, gdzie wcześniej rosły seler, pietruszka, cebula. Dobre sąsiedztwo to rośliny kapustne, por, ogórki i pomidory.

Pielęgnacja selera korzeniowego

Seler ma duże zapotrzebowanie na wodę. Wymaga regularnego podlewania. Podlewaj szczególnie w okresach suszy. Nawadniaj też przy przyrastaniu korzenia. Unikaj wahań ilości wody. Może to prowadzić do zamierania liści sercowych. Podlewaj wokół roślin. Unikaj polewania liści. Zapobiegniesz gniciu.

Nawożenie

Regularnie nawoź rośliny. Szczególnie w okresie wzrostu korzeni. Stosuj nawozy wieloskładnikowe. Powinny zawierać mikroelementy. Nawoź potasem i borem. Możesz stosować naturalne nawozy. Gnojówka z pokrzyw jest dobrym przykładem. Wiosną stosuj kompost. Azot mineralny podawaj w dawkach. Rób to co 2-3 tygodnie. Po 10 sierpnia zaniechaj nawozów pogłównych.

Ochrona przed chorobami i szkodnikami

Monitoruj stan roślin. Podejmuj środki zapobiegawcze. Najczęstsze choroby to septorioza i czarna zgnilizna korzeni. Szkodniki to nicienie glebowe. Szpilecznik baldasznik to szczególne niebezpieczeństwo. Zwalczaj choroby przez odchwaszczanie. Usuwaj porażone rośliny. Stosowanie mikroorganizmów wspiera odporność. Mikrobiologiczne preparaty poprawiają efektywność uprawy. Zmniejszają stresy środowiskowe. Zastosowanie biopreparatów wspiera rozwój roślin.

Inne zabiegi pielęgnacyjne

Wzruszaj ziemię wokół roślin. Usuwaj tylko żółknące liście. Nie usuwaj zielonych liści. Możesz skrócić korzenie sadzonek o połowę. Pomaga to uzyskać większe plony. Korzenie przekazują wodę głównie do bulwy. Sprzyja to wzrostowi dużych korzeni. Zabezpieczaj wrażliwe rośliny osłonami. Stosuj folie lub agrowłókniny. Chronią przed niską temperaturą i jarowacją. Po ustąpieniu chłodów usuń osłony.

Zbiór selera korzeniowego

Seler korzeniowy dojrzewa jesienią. Zbiór odbywa się od sierpnia do października. Idealny moment na zbiór to październik. Zbieraj przed pierwszymi przymrozkami. Bulwy powinny osiągnąć minimum 7 cm średnicy. Miąższ powinien być jednorodny. Nie powinno być pustych przestrzeni. Liście zaczynają się przebarwiać. To znak pełnej dojrzałości. Seler wytrzymuje niewielkie spadki temperatury. Do -5°C jest bezpieczny. Przemrożone bulwy gorzej się przechowują. Wybierz suchy, słoneczny dzień na zbiór. Zminimalizujesz ryzyko chorób. Używaj czystego sekatora do usuwania naci.

Przechowywanie selera korzeniowego na zimę

Seler korzeniowy można przechowywać długo. Może to być nawet ponad pół roku. W odpowiednich warunkach zachowa świeżość. Warzywa korzeniowe można przechowywać do 8 miesięcy. Dojrzałe bulwy ogławiamy od razu. Usuń nać i małe korzonki. Nie myj selera wodą przed przechowywaniem. Delikatnie oczyść go z ziemi.

Optymalne warunki przechowywania

Przechowywanie powinno odbywać się w chłodnym miejscu. Temperatura powinna wynosić 0-1°C. Wilgotność powietrza powinna być wysoka. Zalecana wilgotność to 97-99%. W temperaturze 2–4°C wilgotność powinna wynosić około 95%. Przechowuj w miejscu chłodnym, ciemnym i wilgotnym. To wydłuża trwałość.

Optymalne warunki przechowywania selera korzeniowego

Metody przechowywania

Istnieje kilka sposobów przechowywania selera.

• W piwnicy/garażu: Przechowuj w drewnianych skrzynkach. Zasyp bulwy wilgotnym piaskiem. Możesz użyć torfu. Alternatywnie użyj worków jutowych. Zapewniają wentylację.
• W lodówce: Niewielki zbiór przechowasz w lodówce. Owinięcie w folię lub wilgotną ściereczkę pomaga. Ostry smak pozostaje niezmieniony. Przechowywanie w plastikowej torbie z otworami jest opcją. Bezpieczny okres przechowywania w lodówce to 7-10 dni. Ogonki selera przechowasz do 2-2,5 miesiąca. Liście selera przechowasz do 10-14 dni.
• W kopcach: To tradycyjna metoda. Wykop zagłębienie o szerokości 40–50 cm. Głębokość powinna wynosić 50–60 cm. Korzenie przysypuje się cienką warstwą ziemi. Schładza się je do 1–2°C. Z czasem warstwa ziemi jest pogrubiana. Na wierzchu dodaj słomę. Dodatkowe okrycie jest potrzebne przy silnych mrozach.
• W przechowalniach: Wymagają wentylacji. Może być grawitacyjna lub aktywna. Komory chłodnicze przechowują selery 6–8 miesięcy. Warunki temperatury i wilgotności muszą być odpowiednie. Komory z systemem pośredniego chłodzenia lepiej utrzymują wilgotność.

Zdrowe, nieuszkodzone warzywa przechowuj w suchej formie. Unikaj przechowywania selera z jabłkami czy gruszkami. Wydzielają etylen. Etylen wpływa negatywnie na selery.

Wartości odżywcze i zastosowanie w kuchni

Seler korzeniowy jest bardzo wartościowym warzywem. Zawiera wiele cennych soli mineralnych. To wapń, fosfor, sód, magnez i żelazo. Jest bogaty w witaminy z grupy B. Posiada kwas foliowy i witaminę PP. Olejki eteryczne nadają mu smak i aromat. Działają pobudzająco na trawienie. Seler jest niskokaloryczny. Ma około 20 kcal na 100g. Jest polecany w dietach odchudzających. Sok z korzenia selera pobudza przemianę materii. Pomaga usuwać produkty uboczne. Wywar z gotowanego korzenia przynosi ulgę. Pomaga w bólach artretycznych. Seler pomaga zwalczać nadciśnienie. Obniża zły cholesterol. Zapobiega zawałom i udarom. Zawiera psolaren. To związek o działaniu przeciwnowotworowym. Seler korzeniowy znajduje wszechstronne zastosowanie w kuchni. Można go spożywać na surowo. Jest dobry po ugotowaniu. Przygotowuje się z niego sok i wywar. Wykorzystywany jest do zup i sałatek. Można go piec i gotować.

Uprawa selera korzeniowego jest satysfakcjonująca. Warzywo jest łatwe w pielęgnacji. Dzięki odpowiednim technikom sadzenia i pielęgnacji, każdy ogrodnik może cieszyć się smakiem świeżego selera. Zachęcam do rozpoczęcia przygody z uprawą tego pachnącego warzywa!

Zobacz także:

• Uprawa selera korzeniowego w ogrodzie
• Uprawa selera naciowego w domu i ogrodzie – kompleksowy przewodnik
• Papryka półostra Rokita – uprawa, charakterystyka i zastosowanie
• Ziemniaki Bellarosa: Charakterystyka, Uprawa i Zastosowanie
• Najlepsze odmiany cukinii do Twojego ogrodu: Wybierz smaczne i plenne warzywa