Seler korzeniowy to popularne warzywo w Polsce. Jest cennym składnikiem wielu dań. Z artykułu dowiesz się, jak prawidłowo uprawiać seler. Poznasz jego wymagania i najlepsze odmiany.
Charakterystyka selera korzeniowego
Seler korzeniowy (Apium graveolens L. var. rapaceum) to roślina dwuletnia. Należy do rodziny baldaszkowatych. W pierwszym roku tworzy rozetę liści. Rozwija też korzeń spichrzowy. W drugim roku roślina zakwita. Jadalną częścią jest głównie korzeń. Można go jeść na surowo. Nadaje się też do gotowania. Przygotujesz z niego sok lub wywar. Seler ma intensywny zapach i smak. Skórka korzenia jest szarawa. Wewnątrz miąższ jest biały. Może mieć kremowy odcień. Roślina dorasta do 30 cm wysokości. Seler jest silnie zakorzeniony w polskiej kuchni.
Jak wygląda seler korzeniowy?
Seler korzeniowy w pierwszym roku tworzy jadalny korzeń. Ma też rozetę liści. Korzeń jest kulisty lub stożkowaty. Jego skórka jest szarawa. Miąższ jest biały lub kremowy. Liście są ciemnozielone.
Wymagania uprawowe selera
Seler korzeniowy ma określone wymagania. Lubi stanowiska słoneczne. Toleruje lekkie zacienienie przy wilgotnej glebie. Gleba musi być żyzna i dobrze przepuszczalna. Optymalne pH gleby to 6,0-7,5. Ziemia powinna być ciepła i wilgotna. Seler wymaga stałego dostępu do wody. Nie toleruje jednak nadmiaru wilgoci. Przed siewem warto przygotować podłoże. Należy je odchwaścić i spulchnić. Wzbogać glebę kompostem lub obornikiem. Uprawa na tym samym miejscu co roku jest niewskazana. Minimalny odstęp to trzy lata. Seler nie wymaga dużego nakładu pracy. Kluczowe jest regularne nawadnianie. Ważne jest też odchwaszczanie.
Jakie gleby lubi seler?
Seler najlepiej rośnie na glebach żyznych. Ziemia powinna być dobrze przepuszczalna. Odczyn pH powinien być neutralny. Optymalny zakres to 6,0 do 7,5.
Dobre sąsiedztwo dla selera
W planowaniu ogrodu ważne jest sąsiedztwo roślin. Seler dobrze czuje się obok roślin kapustnych. Por i ogórki to też dobrzy sąsiedzi. Można go sadzić po roślinach bobowatych. Dobrym przedplonem są kapustne i dyniowate. Seler można sadzić po pomidorach i paprykach. Rośliny motylkowe też są dobrym przedplonem. Wczesną jesienią można wysiać wykę lub peluszkę. Wiosną dobrym przedplonem jest sałata. Rzodkiewka i szpinak też się nadają.
Siew nasion i produkcja rozsady
W Polsce seler uprawia się głównie z rozsady. Produkcja rozsady trwa długo. Zajmuje nawet dwa miesiące. Najlepszy czas na siew nasion to połowa lutego. Można wysiewać do początku marca. Nasiona wysiewa się w pomieszczeniach. Temperatura powinna wynosić 20-24°C. Nasiona kiełkują 2-3 tygodnie. Nasiona selera zachowują zdolność kiełkowania do 6 lat. Do siewu użyj sterylnego podłoża. Nasiona wysiewa się na wierzch. Rozsada wymaga pikowania. Przesadza się ją do większych pojemników. Produkcja rozsady trwa 10-12 tygodni.
- Kupuj dobrej jakości nasiona. Wybieraj odmiany odporne.
- Wysiewaj nasiona na wierzch podłoża.
- Pikuj siewki do większych pojemników.
Kiedy wysiewać seler na rozsadę?
Nasiona selera wysiewa się na rozsadę na przełomie lutego i marca. Robi się to w ciepłych pomieszczeniach.
Sadzenie rozsady selera
Rozsadę selera sadzi się do gruntu. Robi się to od połowy maja. Sadzenie trwa do czerwca. Rośliny powinny mieć 3-5 liści. Powinny osiągnąć 10-15 cm wysokości. Przed sadzeniem zahartuj rozsady. Zmniejszysz ryzyko stresu. Nie sadź roślin głębiej. Powinny rosnąć na tej samej głębokości. Rozstawa roślin powinna wynosić 30 x 40 cm. Inna zalecana rozstawa to 40 x 20 cm. Niektóre odmiany można sadzić gęściej. Na przykład Cetus RZ F1 do 10 roślin na m². Calgary F1 i Boston F1 sadzi się około 75 tysięcy na hektar.
- Przed sadzeniem zahartuj rozsady.
- Nie sadź głębiej niż rosły wcześniej.
- Zachowaj odpowiednią rozstawę roślin.
Pielęgnacja selera
Pielęgnacja selera jest kluczowa dla dobrych zbiorów. Seler wymaga regularnego podlewania. Szczególnie ważne jest nawadnianie w okresach suszy. Podczas grubienia korzeni podlewanie jest konieczne. Utrzymaj nawodnienie na poziomie 70-80%. Regularnie odchwaszczaj grządki. Spulchniaj ziemię wokół roślin. Usuwanie bocznych korzeni pomaga. Wspiera rozwój głównego korzenia spichrzowego. Można to robić przez zrywanie gleby lub odcinanie. Obcinaj zewnętrzne liście. To też wspiera wzrost korzenia. Zbyt szybki wzrost może szkodzić. Może prowadzić do pustych komór w korzeniach.
- Regularnie podlewaj seler.
- Odchwaszczaj i spulchniaj glebę.
- Obcinaj zewnętrzne liście.
- Usuwaj boczne korzenie.
Nawożenie selera korzeniowego
Seler potrzebuje odpowiedniego nawożenia. Gleba powinna być bogata w próchnicę. Przed siewem lub sadzeniem dodaj kompost. Można też zastosować obornik na jesień. Wiosną użyj nawozu wieloskładnikowego. Zaleca się nawozy z mikroelementami. Naturalne nawozy są dobrym wyborem. Stosuj obornik czy gnojówkę z pokrzyw. Kluczowe jest nawożenie potasowe. Wspiera ono rozwój korzenia.
- Zastosuj obornik na jesień.
- Na wiosnę użyj kompostu lub nawozu wieloskładnikowego.
- Stosuj naturalne nawozy.
- Pamiętaj o nawożeniu potasowym.
Wybór odmiany selera korzeniowego
Wybór odmiany selera jest ważny. Odmiany różnią się okresem dojrzewania. Dzielą się na wczesne, średnie i późne. Wczesne dojrzewają w 120-150 dni. Późne odmiany potrzebują do 220 dni. Różnią się też odpornością na choroby. Ważny jest kształt i wielkość korzenia. Niektóre odmiany są odporne na jarowizację. Inne dobrze się przechowują. Nowe hybrydy mają mniej korzeni bocznych. To ułatwia ich uprawę i zbiór. Odmiany wybiera się zależnie od przeznaczenia. Mogą być na rynek świeży. Nadają się do przemysłu lub przechowywania. Odmiany 'Giant Prague’ i 'Dorata’ są polecane. 'Giant Prague’ jest na chłodniejszy klimat. 'Dorata’ radzi sobie w cieplejszym klimacie. Odmiana 'Albin’ jest bardzo popularna. Może ważyć nawet 1,5 kg. Ma kuliste, białe korzenie. Jest odporna na septoriozę. Odmiana 'Talar’ dobrze się przechowuje. Tworzy duże, kuliste korzenie. 'Diamant’ jest plenna i odporna na choroby grzybowe. 'Balena F1′ ma okres wegetacji 140 dni. Jest odporna na jarowizację. 'Carla F1′ ma gładkie, kuliste zgrubienia. Korzenie ma skierowane w dół. 'Torpedo F1′ jest średniopóźna i szybkorosnąca. 'Markiz F1′ jest wysokowydajna. 'Codex F1′ nadaje się do szybkiej obróbki. 'Dukiz F1′ jest do najdłuższego przechowywania. 'Apis’ jest odporna na ciemnienie. 'Asterix F1′ i 'Monet F1′ są odporne na septoriozę. 'Tarvos RZ F1′ i 'Cetus RZ F1′ są od Rijk Zwaan. 'Calgary F1′ i 'Boston F1′ są od Rol-Spec. Te odmiany są odporne na septoriozę. Dobrze się przechowują.
Jak wybrać idealną odmianę selera?
Wybieraj odmianę zależnie od klimatu. Zwróć uwagę na odporność na choroby. Sprawdź okres dojrzewania. Ważne są też walory smakowe. Pomyśl o przeznaczeniu i przechowywaniu.
Popularne odmiany selera korzeniowego
Na rynku dostępnych jest wiele odmian. Warto poznać ich cechy. Odmiana Albin rodzi duże korzenie. Osiągają wielkość do 1,5 kg. Jest to odmiana średnio wczesna. Przeznaczona jest na zbiór jesienny. Talar ma krótki okres wegetacji. Tworzy kuliste, duże korzenie. Dobrze się przechowuje. Diamant jest bardzo plenna. To odmiana średnio późna. Jest odporna na choroby grzybowe. Balena F1 dojrzewa w 140 dni. Ma białe korzenie. Jest do wczesnych zbiorów. Asterix to odmiana wczesna i plenna. Jest do zbioru na pęczki. Praski gigant i Diamant mogą osiągnąć 3 kg. Odmiany Esaul, Egor, Strong są na Syberię. Gribovsky, Diamant, Anita, Jabłko, Prezes RZ są na środkową Rosję.
| Odmiana | Okres dojrzewania (dni) | Waga korzenia (g) | Plon (kg/m²) |
|---|---|---|---|
| Wczesne | 120-150 | Różna | Różny |
| Średnie | 160-170 | Różna | Różny |
| Późne | 180-220 | Różna | Różny |
| Praski gigant | Późny | 200-500 (do 3000) | do 4 |
| Diamant | Średnio późny | 300-500 (do 3000) | do 6 |
| Albin | Średnio wczesny | do 1500 | Wysoki |
| Talar | Krótki | Duży | Wysoki |
| Balena F1 | 140 | Różna | Wysoki |
| Markiz F1 | Późny | Duży | Wysoki |
Choroby i szkodniki selera
Seler może być atakowany przez choroby i szkodniki. Ważne choroby to septorioza. Występuje też chwościk. Groźna jest zgorzel liści sercowych. Seler może cierpieć na niedobory. Brak wapnia, boru czy molibdenu szkodzi. Septorioza to częsty problem. Odmiana Albin jest na nią odporna. Diamant też jest odporna na choroby grzybowe. Asterix F1 i Monet F1 mają odporność na septoriozę. Markiz F1 i Codex F1 też są odporne na choroby liści. Tarvos RZ F1 i Cetus RZ F1 są odporne na choroby liści. Calgary F1 i Boston F1 są odporne na septoriozę.
- Stosuj fungicydy przy chorobach.
- Usuwaj zainfekowane rośliny.
- Wykorzystuj naturalne metody ochrony.
Zbiór i przechowywanie selera
Zbiór korzeni selera trwa od sierpnia. Można zbierać do października. Zbiory trwają nawet do mrozów. Zbiór jest usuwany we wrześniu w Rosji. Odmiany średnio wczesne są na zbiór jesienny. Wokół roślin można rozłożyć słomę. Słoma działa jak ściółka. Chroni przed mrozem. Korzenie można przechowywać długo. Przechowuje się je w chłodnym i ciemnym miejscu. Niektóre odmiany można przechowywać do 6 miesięcy. Dukiz F1 jest przeznaczony do najdłuższego przechowywania. Markiz F1 i Codex F1 nadają się do długiego przechowywania. Tarvos RZ F1, Calgary F1 i Boston F1 też są do długiego przechowywania. Seler korzeniowy ma okres przydatności 3-6 miesięcy. Można go przechowywać w chłodnych warunkach. Przechowywanie w doniczkach jest możliwe.
- Zbiór selera wykonaj przed mrozami.
- Przechowuj korzenie w chłodnym miejscu.
Kiedy zbierać seler korzeniowy?
Zbiór selera korzeniowego zazwyczaj trwa od sierpnia do października. Można go zbierać aż do pierwszych mrozów.
Właściwości i zastosowanie selera
Seler korzeniowy to zdrowe warzywo. Jest bogaty w witaminy. Zawiera witaminy z grupy B. Ma witaminę PP i kwas foliowy. Jest źródłem minerałów. Dostarcza wapń, fosfor, sód i magnez. Zawiera też żelazo i cynk. Seler ma olejki eteryczne. Nadają mu smak i aromat. Olejki pobudzają trawienie. Seler jest niskokaloryczny. Polecany jest w dietach odchudzających. Sok z korzenia pobudza przemianę materii. Pomaga usuwać produkty uboczne. Usuwa między innymi kwas moczowy. Wywar z gotowanego korzenia łagodzi bóle artretyczne. Seler pomaga zwalczać nadciśnienie. Obniża poziom złego cholesterolu. Zapobiega zawałom i udarom. Zawiera psolaren. To związek przeciwnowotworowy. Regularne spożywanie wzmacnia odporność. Pobudza też żołądek.
Seler jest niesamowitym warzywem – mimo że nie jest cytrusem, posiada dwukrotnie więcej witaminy C niż cytryna czy pomarańcza.
- Wprowadź seler do codziennej diety.
- Wykorzystaj seler w zupach i surówkach.
- Pij sok z selera dla lepszej przemiany materii.
Uprawa selera w donicy
Selera można uprawiać w doniczce. Jest to możliwe na balkonie. Wybierz odpowiednią donicę. Zapewnij żyzną glebę. Pamiętaj o regularnym podlewaniu. Uprawa w donicy wymaga uwagi. Podobnie jak w gruncie, seler potrzebuje słońca. Zapewnij mu wystarczającą ilość światła.
Uprawa selera korzeniowego jest satysfakcjonującym zajęciem z uwagi na ładne zielone liście i łatwą uprawę.
- Wybierz dużą donicę.
- Zapewnij żyzne podłoże.
- Regularnie podlewaj roślinę.
Uprawa selera korzeniowego może być satysfakcjonująca. Wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Dobór odmiany jest kluczowy. Pamiętaj o wymaganiach glebowych i wodnych.
Dzięki odpowiednim technikom sadzenia i pielęgnacji, każdy ogrodnik może cieszyć się smakiem świeżego selera w swojej kuchni.
Zachęcam do rozpoczęcia przygody z uprawą tego pachnącego warzywa!
Zobacz także:
Dodaj komentarz