Seler naciowy zyskuje popularność w polskiej kuchni. Jest cenionym składnikiem prozdrowotnych koktajli i potraw. Dowiedz się, jak uprawiać seler naciowy w domu, na balkonie lub w ogrodzie, by cieszyć się jego smakiem przez cały rok. Poznaj jego właściwości i wymagania.
Charakterystyka selera naciowego
Seler naciowy (Apium graveolens var. dulce) to odmiana selera zwyczajnego. Nie tworzy zgrubiałego korzenia spichrzowego. Jego główną częścią jadalną są grube, soczyste ogonki liściowe. Ma też pierzaste liście, które można spożywać. Roślina tworzy gęstą rozetę liści. Ogonki osiągają długość od 20 do 70 cm. Ich barwa waha się od żółtawej do ciemnozielonej.
Seler naciowy jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku rozwija rozetę liści. W drugim roku pojawiają się kwiaty i nasiona. W zależności od odmiany dorasta do 70 cm wysokości. Okres wegetacji wynosi od 70 do 100 dni.
Właściwości i wartości odżywcze selera naciowego
Seler naciowy to prawdziwa bomba witaminowa. Zawiera witaminy z grup B, C, E oraz K. Znajdują się w nim także cenne minerały. Są to cynk, magnez, żelazo, wapń i potas. Ma wysoką gęstość odżywczą. Dostarcza mało kalorii, bo tylko około 13–16 kcal na 100 g. Witamina C w selerze naciowym występuje w dużych ilościach. Jest jej ponad dwa razy więcej niż w cytrusach (ponad 3,1 mg na 100 g). Zawiera też błonnik (1,6 g na 100 g).
Seler naciowy pomaga oczyszczać organizm. Wspomaga również trawienie. Właściwości lecznicze obejmują regulację układu moczowego. Może łagodzić bóle artretyczne. Pomaga zapobiegać kamieniom żółciowym. Poprawia kondycję skóry i włosów. Sok z selera naciowego pobudza lepiej niż espresso.
Seler naciowy od bardzo długiego czasu podbija serca dietetyków na całym świecie. Jesz mało, a twój organizm zyskuje bardzo dużo.
Uprawa selera naciowego w ogrodzie
Uprawa selera naciowego w ogrodzie nie jest trudna. Wymaga jednak odpowiednich warunków. Seler potrzebuje ciepłego, słonecznego stanowiska. Powinno być osłonięte od wiatru. Najlepsze rezultaty daje stanowisko z umiarkowanym cieniowaniem.
Gleba musi być żyzna i głęboko uprawiona. Powinna być dobrze zdrenowana i wilgotna. Idealne są gleby torfowe lub czarnoziemy. Optymalne pH wynosi od 6,0 do 7,2. Seler źle znosi świeże wapnowanie. Lepiej przeprowadzić je jesienią. Dobrze rośnie na stanowiskach w pierwszym roku po oborniku.
Roślina ma wysokie wymagania pokarmowe i wodne. Wymaga systematycznego nawadniania. Nie toleruje suszy. Uprawa powinna być regularnie nawadniana. Okresy suszy pogarszają jakość plonu.
Unikaj sadzenia selera na tym samym miejscu. Nie uprawiaj go po innych roślinach z rodziny selerowatych. Przerwa powinna wynosić co najmniej 4 lata. Zapobiega to chorobom i szkodnikom.
Przygotowanie rozsady selera naciowego
Najpopularniejsza metoda uprawy to produkcja rozsady. Trwa od 6 do 10 tygodni. Nasiona selera naciowego najlepiej moczyć przez 24 godziny przed wysiewem. Wysiewa się je w marcu lub kwietniu. Użyj szklarni lub tuneli foliowych. Optymalna temperatura do kiełkowania to od 15 do 20°C. Utrzymuj temperaturę 20-22°C w czasie wschodów. Temperatura w okresie wschodów nie powinna spaść poniżej 14°C.
Rozsada powinna mieć 4–5 liści. Ważny jest dobrze rozwinięty system korzeniowy. Sadzonki są gotowe do przesadzenia po 1,5 do 2,5 miesiąca. Rozsada selera sadzona jest do gruntu, gdy minie zagrożenie wiosennych przymrozków. Optymalny czas sadzenia to po 15 maja. Bezpieczne wysadzanie roślin w pole następuje pod koniec maja lub na początku czerwca. Optymalna temperatura do sadzenia to powyżej 12°C.
Sadzonki sadzi się w rzędach. Odległość między roślinami w rzędzie to 30 cm. Odległość między rzędami wynosi 40 cm. W Anglii stosuje się większą obsadę. Może wynosić nawet ponad 150 tys. szt./ha. Standardowa obsada w Polsce to 85–90 tys. szt./ha.
Kiedy sadzić seler naciowy do gruntu?
Seler naciowy sadzi się do gruntu po 15 maja. W tym czasie minie ryzyko wiosennych przymrozków. Optymalna temperatura gleby powinna wynosić powyżej 12°C.
Pielęgnacja selera naciowego w ogrodzie
Pielęgnacja selera naciowego obejmuje nawadnianie i nawożenie. Seler ma wysokie wymagania pokarmowe. Wymaga nawożenia mineralnego i obornika. Jest wrażliwy na niedobory mikroelementów. Uprawa wymaga regularnego nawożenia mineralnego. Stosuj nawozy azotowe, fosforowe i potasowe. Optymalna zasobność gleby obejmuje 100–130 mg/dm3 azotu. Potrzebuje też 60–80 fosforu. Wymaga 200–250 potasu. Konieczne jest 60–80 magnezu. Wapnia potrzeba 1500–2500. Stosuj nawozy zgodnie z zaleceniami. Dziel dawkę azotu. Ostatnią dawkę azotu podaj do połowy czerwca.
Selery naciowe są wrażliwe na niedobór magnezu. Dotyczy to także boru i wapnia. Warto stosować nawozy wzbogacone o te pierwiastki. Regularnie podlewaj rośliny. Seler nie lubi suszy. Zapewnij roślinom co najmniej 5-6 godzin słońca dziennie.
Kluczowe zabiegi pielęgnacyjne to odchwaszczanie i spulchnianie gleby. Rób to co 3-4 tygodnie. Monitoruj stan roślin. Wcześnie wykrywaj choroby i szkodniki. Stosuj naturalne środki ochrony roślin. Dobrym przykładem są napary z pokrzywy. Można też użyć czosnku. Wykorzystaj rośliny towarzyszące do odstraszania szkodników. Dobrymi sąsiadami dla selera są pomidory, fasola i kapusta. Kapusta odstrasza bielinka kapustnika. Unikaj sadzenia z warzywami baldaszkowatymi. Należą do nich marchew i pietruszka.
Bielenie selera naciowego
Rośliny o ciemnozielonych liściach często wymagają bielenia. Proces bielenia zmniejsza goryczkę. Poprawia też smak i teksturę. Rozety liściowe selera naciowego mogą być samobielące. Odmiany samobielące zmieniają barwę ogonków. Stają się białe, seledynowe, srebrzyste, żółte lub czerwone. Odmiany o jasnych liściach tracą gorycz. Źle się przechowują. Odmiany o ciemnozielonych liściach lepiej się przechowują. Bielenie ogonków polega na ich ocienianiu. Można związać liście. Obsyp też ogonki ziemią lub tekturą falistą. Można użyć czarnej folii. Przed zbiorami rozpocznij proces bielenia. Rób to około 6 tygodni wcześniej. Zwiąż liście i przykryj je folią lub papierem. Selery tracą część witamin po bieleniu. Popularność niebielenia ogonków wzrasta. Ludzie cenią ich wartość odżywczą.
Uprawa selera naciowego w domu i na balkonie
Seler naciowy można uprawiać w domu. Nadaje się też na balkon w doniczce. Uprawa w domu pozwala na dostęp do świeżego warzywa przez cały rok. Metoda uprawy w domu jest prosta. Odetnij łodygi od nasady. Umieść kawałek z podstawą w wodzie. Potem przesadź do ziemi. Zaopatrz się w kilka niezbędnych rzeczy. Przenieś działkę do kuchni na zimę. Użyj doniczki o odpowiedniej wielkości. Sugerowana wielkość doniczki to Ø330 mm. Unikaj ustawiania doniczki na parapecie z przeciągami. Nie stawiaj jej w rozszczelnionym oknie.
Seler naciowy uprawiany w doniczce wymaga regularnego podlewania. Potrzebuje też nawożenia. Stosuj nawozy potasowe i azotowe. Regularnie obcinaj delikatne łodyżki. Zrób miejsce nowym pędom. Uprawa w doniczkach jest łatwa. Przynosi obfite plony. Zapewnia zdrowe warzywa.
Zbiór i przechowywanie selera naciowego
Zbiór selera naciowego rozpoczyna się w lipcu. Trwa do października. Optymalny czas zbioru to późne lato lub wczesna jesień. Zbiór selera naciowego można rozpocząć wcześnie. Już po około czterech tygodniach od posadzenia rozsady. Zbiór rozpoczyna się we wrześniu. Trwa do pierwszych przymrozków. Zbiór selera naciowego rozpoczyna się po 3 tygodniach od procesu bielenia. Zawsze zbieraj przed pierwszymi przymrozkami. Zachowasz pełne wartości odżywcze.
Seler naciowy nie nadaje się do długiego przechowywania. Dojrzałe warzywa wykorzystaj w ciągu około 4 dni od zbioru. Łodygi można przechowywać w lodówce. Owiń je folią spożywczą z otworkami. Temperatura przechowywania powinna wynosić od 0 do 4°C. Można je przechowywać w folii aluminiowej do 14 dni. Przechowywanie w kontrolowanych warunkach atmosferycznych jest możliwe. Do 8 tygodni w temperaturze 0–1°C. Wymagana wilgotność to 92–95%. Można też przechowywać w chłodnej piwnicy. Użyj wilgotnego piasku. Zapewnij brak dostępu światła.
Wykorzystanie selera naciowego w kuchni i nie tylko
Seler naciowy pojawia się coraz częściej w kuchni. Jest składnikiem wielu potraw. Używa się go z ziemniakami, marchewką czy cebulą cukrową. Jego intensywny smak i zapach pasuje do makaronów. Świetnie sprawdza się w gulaszach. Jest idealny do dań z drobiem. Stosuje się go jako przyprawę. Można go jeść surowo w sałatkach i surówkach. Dodaje się go do dipów. Nadaje się do gotowania, duszenia, zapiekania. Liście i ogonki można przygotować jak szparagi. Dodaje się je do potraw mięsnych.
Liście selera można wykorzystać na różne sposoby. Zrób z nich herbatę. Przygotuj pesto. Można też uzyskać olejek eteryczny. Zastosowania obejmują też soki prozdrowotne. Seler naciowy jest cenionym składnikiem modnych koktajli.
Seler naciowy to jedno z tych warzyw, które pojawia się w naszej kuchni coraz częściej. To składnik wielu potraw z użyciem ziemniaków, marchewki czy cebuli cukrowej. Jego intensywny smak i zapach sprawia, że świetnie sprawdza się do makaronów, gulaszów czy dań z drobiem.
Typowe problemy w uprawie selera naciowego
Selery naciowe są wrażliwe na niedobory składników. Brakuje im często magnezu, boru, wapnia. Wymagają regularnego nawożenia. Okresy suszy pogarszają jakość plonu. Roślina potrzebuje systematycznego nawadniania. Choroby grzybowe i szkodniki mogą atakować uprawy. Należy chronić rośliny. Stosuj odpowiednie środki. Mogą to być fungicydy lub środki na szkodniki. Właściwa ochrona selera naciowego wymaga stosowania środków. Zwalczają one grzyby, bakterie i pasożyty. Unikaj sadzenia na glebach świeżo wapnowanych. Nie sadź też po innych selerowatych.
Odmiany selera naciowego
Istnieje wiele odmian selera naciowego. Różnią się cechami i okresem wegetacji. Oto kilka przykładów:
- Conga: Bardzo wczesna, odporna na niskie temperatury. Ma długie jasnozielone ogonki. Okres wegetacji to 78 dni. Nie ma tendencji do jarowizacji.
- Jive: Średnio wczesna, dobry smak. Ma długi ogon. Nadaje się do sprzedaży w kawałkach. Okres wegetacji to 83 dni.
- Top Seller F1: Gładkie, długie ogonki. Do rynku świeżego i przetwórczego.
- Lino: Bardzo wczesna, wzniesiony pokrój. Ogonki mają 20–30 cm. Nie ma tendencji do wybijania w kwiatostan.
- Zefir: Średnio wczesna, bardzo plenna. Od siewu do zbioru 75-85 dni. Intensywnie zielone, długie ogonki. Nie wymaga bielenia.
- Imperial RZ: Szybko rosnące, mięsiste, ciemnozielone. Odporne na wybijanie.
- Artur RZ: Kompaktowe rozety. Ma gładkie, ciemnozielone ogonki.
- Kylian RZ: Szybko rosnąca, ciężkie ogonki.
- Monterey F1: Odporność na jarowizację.
- Victoria: Popularna w UK, dobry smak.
- Hadrian: Ciemnozielone, mięsiste ogonki. Nie ma tendencji do jarowizacji.
- Groene Pascal: Długość 20 cm, aromatyczne. Do spożycia na surowo.
- Malachit: Średnio wczesna, bardzo plenna. Od siewu do zbioru 75-85 dni.
- Tango: Długie ogonki, jasnozielony kolor. Odporny na choroby.
- Balada: Uniwersalna, bardzo plenna. Ma długie i gładkie ogonki.
Odmiany takie jak ‘Złoty Samobielący się’ czy ‘Green Light’ są też popularne. Wybieraj odmiany dostosowane do warunków. Uwzględnij rynek, jeśli planujesz sprzedaż.
Podsumowanie
Uprawa selera naciowego w domu czy ogrodzie jest satysfakcjonująca. Zapewnia dostęp do świeżego warzywa. Cieszysz się jego wartościami odżywczymi. Pamiętaj o kluczowych zasadach uprawy. Zapewnij odpowiednie stanowisko i glebę. Regularnie podlewaj i nawoź rośliny. Chronić je przed chorobami i szkodnikami. Zbiór przeprowadź w odpowiednim czasie. Przechowuj seler prawidłowo. Dzięki temu będziesz mieć zdrowe i chrupiące ogonki selera. Wypróbuj samodzielną uprawę selera naciowego.
Zobacz także:
Dodaj komentarz