Owies to wszechstronne zboże. Jest ważny w rolnictwie i diecie. Poznaj jego uprawę i liczne zastosowania.
Agrotechnika uprawy owsa
Powierzchnia uprawy owsa w Polsce nieznacznie maleje. Średnia wydajność z hektara jednak rośnie. Koszty produkcji owsa są niższe niż innych zbóż. Owies zostawia bardzo dobre stanowisko po sobie. Ma to znaczenie w uproszczonych płodozmianach.
Jakie są wymagania owsa?
Owies jest mało wymagającą rośliną. Dobrze radzi sobie na glebach o pH od 4,5 do 6,5. Może być uprawiany na glebach lekkich i przepuszczalnych. Preferuje gleby z odpowiednimi stosunkami wodnymi. Jest odporny na zakwaszenie gleby. Odmiana Poseidon dobrze znosi niskie pH. Owies ma wysokie potrzeby wodne. Jest to szczególnie ważne w fazie strzelania w źdźbło. Potrzebuje dużo wody również po wyrzuceniu wiech.
Temperatura kiełkowania owsa wynosi 2-3°C. Krzewienie następuje przy 6-12°C. Rozwój po wiechach wymaga 15-18°C. Po wschodach owies jest odporny na przymrozki. Wytrzymuje temperatury do -8°C.
Jaki przedplon wybrać pod owies?
Owies jest rośliną fitosanitarną. Hamuje rozwój patogenów glebowych. Jest dobrym przedplonem dla zbóż. Najlepiej rośnie po burakach cukrowych i ziemniakach. Kukurydza na ziarno i rośliny strączkowe są również dobrymi przedplonami. Najgorszym przedplonem jest jęczmień. Powoduje problemy z patogenicznymi grzybami.
Technologia uprawy powinna ograniczać zagęszczenie gleby. Należy stosować płytkie orki do 5 cm. Używa się lekkiego agregatu uprawowego. Przygotowanie pola jest kluczowe dla wschodów.
Kiedy i jak siać owies?
Owies jest rośliną dnia długiego. Siew powinien być jak najwcześniejszy wiosną. Optymalny termin siewu to 15 marca do 10 kwietnia. Wczesny siew zapewnia lepsze plony. Norma wysiewu wynosi 500-650 ziaren na metr kwadratowy. To odpowiada 170-220 kg na hektar. Optymalna gęstość siewu to 400-500 roślin na metr kwadratowy. Głębokość siewu powinna wynosić 3-5 cm. Prawidłowa gęstość zapobiega zbyt bujnym pędom bocznym.
Jak nawozić owies?
Nawożenie azotem ma kluczowe znaczenie dla plonu. Dawka azotu przed siewem to 60-80 kg na hektar. Owies pobiera 20-26 kg azotu na tonę ziarna. Dawki fosforu wynoszą 70-100 kg P2O5 na hektar. Potasu potrzeba 90-130 kg K2O na hektar. Wapnowanie stosuje się na glebach mocno zakwaszonych. Owies pobiera 13 kg fosforu na tonę ziarna. Potasu potrzeba 32 kg na tonę. Wapnia pobiera 10 kg, magnezu 5 kg, siarki 4 kg. Owies dobrze reaguje na nawożenie mikroelementami. Szczególnie ważne są mangan i bor. Użycie mikroelementów zwiększa odporność na choroby. Nawożenie odmiany Bingo to 60-80 kg N na hektar. Fosforu potrzeba 60-80 kg P2O5 na hektar. Potasu 130-150 kg K2O na hektar.
Jak chronić owies przed chorobami i szkodnikami?
Ochrona owsa obejmuje zwalczanie chorób i szkodników. Stosuje się herbicydy od stadium 5-6 liści. Można je stosować do końca fazy krzewienia. Kontroluje się choroby takie jak mączniak i rdza. Owies dobrze radzi sobie bez fungicydów. W latach wysokiej podatności może wymagać ochrony. Skrzypionka jest głównym szkodnikiem. Jest groźna zwłaszcza w latach suchych. Wymagana jest monitorizacja szkodników. Stosuje się insektycydy przy przekroczeniu progów szkodliwości. Użycie regulatorów wzrostu jest kontrowersyjne. Mogą jednak pomóc w zapobieganiu wyleganiu.
Potencjał plonotwórczy tej rośliny jest bardzo duży. Plony w uprawach ekstensywnych sięgają 3 ton na hektar. W uprawach intensywnych wynoszą 4-5 ton na hektar. Maksymalne plony mogą osiągnąć 6-7 ton na hektar. Owies ma największe wymagania wodne spośród zbóż. W latach suchych plony owsa spadają.
Owies Bingo jest popularną odmianą w Polsce. Plonuje najlepiej w kraju. Jest odporny na mączniaka i rdzę. Odmiana Bingo jest wysoka, osiąga do 100 cm. Owies pochodzi od owsa głuchego i płonnego. Forma ozima owsa nie jest produkowana. Ma słabą zimotrwałość w Polsce.
Owies bezłuskowy vs. oplewiony
Hodowla roślin pracuje nad odmianami nieoplewionymi. Ziarno owsa bezłuskowego ma mniej włókna. Jest lepiej strawne od odmian tradycyjnych. Szerzej wykorzystuje się je w żywieniu zwierząt. Ziarno owsa bezłuskowego ma więcej białka i tłuszczu. Udział łuski w ziarnie tradycyjnym to 25-30%. W odmianach bezłuskowych łuska stanowi około 3%. Udział łuski wpływa na masę tysiąca ziaren. Wpływa także na plony ziarna.
Owies bezłuskowy plonuje gorzej od oplewionego. Różnica wynosi średnio 25-30%. Różnica ta maleje do 5%. Porównuje się odmiany bezłuskowe do tradycyjnych bez łuski. Owies jest rośliną wymagającą głównie wody. Odmiany bezłuskowe są szczególnie wrażliwe na niedobór wody.
Jakie odmiany owsa bezłuskowego są dostępne?
W Polsce zarejestrowano 3 odmiany owsa bezłuskowego. Są to Adorator, MHR Harem i Siwek.
Wysiew owsa bezłuskowego wymaga zwiększenia normy. Należy wysiać o około 10 kg więcej na hektar. Owies nieoplewiony ma mniejszą krzewistość. Jest większe ryzyko zachwaszczenia łanu. Owies bezłuskowy gorzej znosi zakwaszenie gleby. Konieczne jest dobre dosuszenie ziarna po zbiorze. Wilgotność powinna wynosić 14-15%.
Owies przeżywa w naszym kraju pewien renesans. Nadaje się do uprawy praktycznie wszędzie. Jest zwykle wolny od chorób podsuszkowych. Nie zagrażają mu choroby odglebowe. Korzenie owsa ograniczają namnażanie patogenów glebowych.
Właściwości odżywcze i zdrowotne owsa
Ziarno owsa to skarb pełen zdrowia. Charakteryzuje się wieloma korzystnymi właściwościami. Czynią go cennym elementem zdrowej diety. Owies jest tradycyjnie używany w medycynie nieformalnej. Ma długą historię zastosowania w kuchni. Pierwsze wzmianki o owsie pochodzą sprzed tysięcy lat.
Jaki jest skład chemiczny owsa?
Skład chemiczny ziaren owsa jest bogaty. Zawiera szeroki zakres witamin. Posiada wiele mikroelementów. Wartość energetyczna to 1378 kJ na 100 g. To odpowiada 328 kcal. Owies nagi zawiera 14% białka w paszy. Ma 7,2% tłuszczu w paszy. Ziarno owsa oplewionego ma 11% białka w paszy. Zawiera 3,7% tłuszczu w paszy. Błonnik stanowi 9,7 g na 100 g. Sól to tylko 0,02 g na 100 g. Sól wynika z naturalnie występującego sodu.
| Składnik (na 100 g) | Ilość |
|---|---|
| Wartość energetyczna | 1378 kJ / 328 kcal |
| Tłuszcz | 7,1 g |
| Węglowodany | 55,7 g |
| Błonnik | 9,7 g |
| Białko | 10,7 g |
| Sól | 0,02 g |
Owies zawiera beta-glukan. Ten błonnik rozpuszczalny wspiera zdrowe trawienie. Przedłuża uczucie sytości po posiłku. Beta-glukan obniża poziom cholesterolu. Pomaga zapobiegać chorobom serca. Regularne spożywanie owsa stabilizuje poziom glukozy we krwi. Owies ma niski indeks glikemiczny. Zapewnia stabilne źródło energii. Pomaga eliminować wahania cukru.
Owies jest bogaty w witaminy z grupy B. Zawiera magnez, żelazo i cynk. Witaminy i minerały wspierają układ nerwowy. Dodają energii i poprawiają odporność. Pomagają utrzymać zdrową skórę. Ekstrakt z ziarna owsa może pomóc w rzuceniu palenia.
Jakie są lecznicze właściwości owsa?
Wśród najważniejszych właściwości są: przeciwzapalne i wykrztuśne. Działa moczopędnie i przeciwbakteryjnie. Ma działanie przeciwgorączkowe i uspokajające. Poprawia jakość snu. Jest zalecany w chorobach nerek i wątroby. Pomaga przy żółtaczce i chorobach stawów. Wspiera leczenie reumatyzmu i osteoporozy. Pomaga przywracać zdrowe błony śluzowe. Wspomaga układ sercowo-naczyniowy. Ma pozytywny wpływ na układ hormonalny. Korzystnie działa na układ pokarmowy i odpornościowy.
Owies jest używany w dietach odchudzających. Pomaga usuwać toksyny z organizmu. Zwiększa uczucie sytości po jedzeniu. Normalizuje metabolizm lipidów. Właściwości dla trawienia obejmują wpływ na jelita. Poprawia perystaltykę i leczy wzdęcia. Pomaga przy zapaleniach żołądka i chorobach jelit.
Dla kobiet w ciąży owies jest korzystny. Zwiększa poziom żelaza i kwasu foliowego. Zapobiega anemii i wrodzonym wadom. Łagodzi objawy zatrucia ciążowego.
Kto powinien unikać owsa?
Istnieją pewne przeciwwskazania do spożywania owsa. Należą do nich reakcje alergiczne. Ostrożność powinny zachować osoby z zapaleniem pęcherzyka żółciowego. Przeciwwskazaniem jest zapalenie trzustki. Należy uważać przy nefropatii i zapaleniu jelit. Informacje podane są w celach referencyjnych. Nie stosuj samoleczenia bez konsultacji. Konsultuj się ze specjalistą przed stosowaniem wywarów. Stosuj owies z umiarem. Przestrzegaj zalecanych dawek.
Medycyna tradycyjna wykorzystuje owies na wiele sposobów. Robi się wywary, napary i kwasy. Popularne są fermentacje i kefiry owsiane. Przygotowuje się galaretki. Niezwykłe właściwości ma olej owsiany. Korzystne są kąpiele owsiane. Owies pomaga w leczeniu poważnych chorób. Poprawia wzrok i dodaje siły. Przeciwdziała procesom starzenia. Wspiera układ sercowo-naczyniowy.
Zastosowanie owsa w kuchni
Płatki owsiane to podstawowy produkt spożywczy. Wytwarza się je z owsa siewnego. To jedno z najstarszych zbóż na świecie. Proces przetwarzania obejmuje usunięcie łuski. Ziarno jest parowane i tłoczone. Płatki zachowują składniki odżywcze. Są łatwo przyswajalne przez organizm. Zachowują swoją naturalną strukturę.
Płatki owsiane to świetna baza pod śniadania. Dają dużo energii na cały dzień. Można z nich zrobić owsiankę na mleku roślinnym. Wiele osób zamienia poranną parówkę na owsiankę. Owsiankę można przygotować w słoiku. Zabierzesz ją łatwo na wynos do pracy czy szkoły.
Jak wykorzystać płatki owsiane w pieczeniu?
Owies ma właściwości sklejające. Świetnie sprawdza się w wypiekach. Z płatków owsianych upieczesz zdrowe bułeczki. Są pyszne, łatwe i zdrowe. Ciasto na bułeczki nie wymaga wyrastania. Spulchniaczem jest proszek do pieczenia. Przygotowanie ciasta zajmuje około 10 minut. Bułeczki piecze się w 180°C przez około 55 minut. Do ciasta dodaje się twaróg i jajka. Używa się też siemienia lnianego i pestek. Można dodać zioła dla smaku. W wersji słodkiej dodaj miód i suszone owoce. Płatki owsiane nadają się do ciasteczek. Można z nich zrobić ciasto, placki i granolę.
Owies bezłuskowy ma orzechowy smak. Posiada jędrną konsystencję. Można go używać do sałatek. Sałatki z całych ziaren owsa zaskakują smakiem. Do sałatki dodaje się orzechy i oliwę. Używa się ziół i pieczonej papryki. Przepis na sałatkę z twarożkiem zawiera owies. Dodaje się twaróg, orzechy, natkę pietruszki. Doprawia się chili, solą i pieprzem. Warto dodać startą skórkę cytryny. Pokrop sałatkę dobrą oliwą. Można spróbować wytrawnych wersji owsianki. Eksperymentuj z różnymi dodatkami do owsianki. Pamiętaj, że owies bywa zanieczyszczony glutenem. Kupuj płatki bezglutenowe jeśli to konieczne.
Owies jest idealny do wypieku domowego pieczywa. Moje owsiane bułeczki to mnóstwo smaku. Przepis jest łatwy i szybki. Płatki owsiane mają mnóstwo witamin i minerałów. Zawierają wiele składników odżywczych.
Inne zastosowania owsa
Owies jest uprawiany jako pasza dla zwierząt. Ziarno owsa nagi ma wysoką wartość odżywczą. Zawiera 14% białka ogólnego w paszy. Posiada 7,2% tłuszczu surowego w paszy. Ziarno owsa oplewionego ma 11% białka w paszy. Tłuszcz surowy wynosi 3,7% w paszy. Owies jest jednym z głównych składników mieszanek zbożowych.
| Rodzaj paszy | Składnik | % w paszy | % w suchej masie |
|---|---|---|---|
| Owies nagi (bezłuskowy) | Białko ogólne | 14,0% | 15,5% |
| Tłuszcz surowy | 7,2% | 7,9% | |
| Substancje strawne bezazotowe | 64,5% | 71,5% | |
| Włókna surowe | 2,4% | 2,7% | |
| Włókna detergentowe (NDF) | 15,8% | 17,5% | |
| Popiół surowy | 2,2% | 2,4% | |
| Ziarno Owies | Białko ogólne | 11,0% | 12,3% |
| Tłuszcz surowy | 3,7% | 4,1% | |
| Substancje strawne bezazotowe | 60,9% | 68,1% | |
| Włókna surowe | 11,3% | 12,6% | |
| Włókna detergentowe (NDF) | 32,2% | 36,0% | |
| Popiół surowy | 2,6% | 2,9% |
Owies znajduje zastosowanie w energetyce. Może być ekologicznym materiałem opałowym. Wartość opałowa owsa to 15-19 MJ na kilogram. Ekogroszek ma wartość opałową 23-25 MJ na kilogram. Owies zawiera dużo tłuszczu i łuski. Czyni go to dobrym materiałem opałowym. Po spaleniu owies produkuje mało popiołu. Popiół można używać jako nawóz. Należy dobierać odmiany owsa z wysoką kalorycznością. Unikaj spalania owsa w kotłach na ekogroszek.
Ziarno owsa przeznacza się na paszę. Służy też do produkcji siewnego ziarna. Wykorzystuje się je w przemyśle spożywczym. Coraz częściej znajduje zastosowanie w energetyce. Owies bezłuskowy ma 13-16 g białka na 100 g. Zawiera 10-12 g błonnika na 100 g suchego ziarna. Owies jest używany w browarnictwie. Ma zastosowanie w kosmetologii. Np. olej owsiany czy kąpiele. Owies pomaga poprawić wzrok.
Rynek owsa w Polsce i trendy
Powierzchnia uprawy owsa w Polsce maleje. Średnia wydajność z hektara rośnie. Producenci coraz chętniej eksportują ziarno. Kierują się na zachodnie rynki. Głównym rynkiem jest rynek niemiecki. Cena ziarna owsa jest zwykle niższa niż innych zbóż.
Obecnie obserwuje się pewne trendy. Rośnie zainteresowanie odmianami wysokiej jakości. Popularne stają się ekologiczne metody uprawy. Zwiększa się eksport ziarna. Rośnie popyt na wysokiej jakości owies. Owies jest coraz częściej stosowany w gospodarstwach ekologicznych. Jest promowany jako składnik zdrowej diety.
Trwają badania nad formami ozimą owsa. Poszukuje się odmian odpornych na niskie temperatury. Rośnie zainteresowanie wykorzystaniem owsa jako biomasy. Nowoczesne technologie wspierają uprawę owsa. Systemy monitorowania szkodników pomagają w ochronie. Elektroniczna dokumentacja ułatwia zarządzanie. Popularyzuje się uprawę odmian jakościowych owsa. Ma to sprostać wymaganiom importerów.
Rosnące ceny energii zwiększają zainteresowanie spalaniem ziarna zbóż. Owies jest postrzegany jako alternatywne źródło opału. Rozwijane są odmiany owsa specjalnie na cele energetyczne. Mają wysoką zawartość tłuszczu i odpowiedni udział łuski.
Zobacz także:
Dodaj komentarz