Rośliny z rodziny dyniowatych cieszą się dużą popularnością. Należą do nich dynia, kabaczek i tykwa. Choć często mylone, mają swoje unikalne cechy. Wiele osób zastanawia się, czy kabaczek i cukinia to ta sama roślina. Wyjaśniamy botaniczne pochodzenie i praktyczne różnice między tymi warzywami.
Rodzina dyniowatych – wspólne korzenie
Dynia, kabaczek i tykwa należą do rodziny dyniowatych. Ta rodzina roślin nazywa się Cucurbitaceae. Obejmuje ona około 120 rodzajów. W jej skład wchodzi ponad 900 gatunków. Rośliny te charakteryzują się pnącymi lub pełzającymi łodygami. Mają też duże, klapowane liście. Kwiaty dyniowatych są zazwyczaj jednopłciowe. Występują osobne kwiaty męskie i żeńskie na tej samej roślinie. Wszystkie te rośliny są roślinami pnącymi. Ich owoce to botanicznie pestkowce.
Rodzaj Cucurbita jest kluczowy w tej rodzinie. Obejmuje on około 27 gatunków. Należą do nich Cucurbita pepo, Cucurbita moschata i Cucurbita maxima. Dynia zwyczajna, czyli Cucurbita pepo, jest najbardziej znana. Używamy jej powszechnie w kuchni.
Dynia, kabaczek, cukinia, tykwa – botaniczne podobieństwa i różnice
Dynia – królowa jesieni
Dynia zwyczajna (Cucurbita pepo) to gatunek o wielu odmianach. Odpowiada ona za popularne potrawy dyniowe. Różnorodność odmian dyni jest ogromna. Spotykamy odmiany jadalne i ozdobne. Dynie wykorzystujemy w kuchni do ciast i zup. Służą także do tworzenia lampionów halloweenowych. W Polsce, w okresie jesiennym, dynia jest symbolem Halloween.
Kabaczek i cukinia – czy to to samo warzywo?
To pytanie zadaje sobie wielu ogrodników i kucharzy. Kabaczek i cukinia to botanicznie ta sama roślina. Należą do gatunku Cucurbita pepo. Dokładniej, są odmianą botaniczną dyni zwyczajnej. Nazwa 'kabaczek’ jest popularna szczególnie na południowym wschodzie Polski. Nazwa 'cukinia’ pochodzi od włoskiego słowa 'zucchina’. Oznacza ono 'mała dynia’. Różnice między nimi wynikają głównie z etapu dojrzałości. Młode owoce często nazywamy cukinią. Bardziej dojrzałe i większe to kabaczki.
Czym różni się kabaczek od cukinii?
Kabaczek i cukinia to odmiany tego samego gatunku. Różnią się pokrojem rośliny i wyglądem owoców. Kabaczek rośnie jak dynia, płoży się. Może mieć kilka metrów długości. Owoce kabaczka są grubsze i dłuższe. Cukinie rosną jako krzewy. Mają wymiary około 1m na 1m. Owoce cukinii przypominają ogórki. Rosną wokół pnia w rozety.
Pokrój rośliny to kluczowa różnica. Kabaczek ma łodygi wzniesione lub płożące. Od pędu głównego odrastają krótkie pędy boczne o długości 5-10 cm. Cukinia ma bardziej zwarty, krzaczasty pokrój. Owoce kabaczka są dłuższe, od 10 do 40 cm. Mogą osiągnąć masę do 3 kg. Owoce cukinii są zbierane młodsze, zazwyczaj do 20 cm długości. Kabaczki mają twardszą skórkę i bardziej rozwinięte pestki. Młode cukinie mają delikatną skórkę i miąższ. Można je jeść na surowo. Kabaczki są bardziej wytrzymałe. Częściej wykorzystuje się je do przetworów.
Kolory owoców też się różnią. Cukinie są zazwyczaj zielone. Kabaczki mogą być żółte, pomarańczowe lub prążkowane. Kształt kabaczka często jest maczugowaty. Cukinie bywają podłużne lub okrągłe. Mimo tych różnic, obie są odmianami dyni zwyczajnej.
Tykwa – nie tylko ozdoba
Tykwa, głównie gatunek Lagenaria siceraria, to inna roślina z rodziny dyniowatych. Jej owoce są przede wszystkim ozdobne i użytkowe. Tykwy mają bardzo różnorodne kształty i kolory. Bywają małe i okrągłe lub duże i wydłużone. Tykwa wykorzystywana jest do tworzenia naczyń. Robi się z niej instrumenty muzyczne. Służy też do tworzenia ozdób. Nie jest tak powszechnie jadalna jak dynia czy kabaczek.
Kabaczek – charakterystyka i wartości odżywcze
Kabaczek to zdrowe i małokaloryczne warzywo. Ma kształt maczugi. Przypomina dużego ogórka. Długość owocu może osiągnąć około 40 cm. Kolor kabaczka to często ciemnozielony. Zdarzają się też odmiany żółte. Miąższ kabaczka jest jasny. Może być kremowy, żółtawy lub zielonkawy. Jest miękki, soczysty i delikatny w smaku. Zawiera niewielkie pestki. U starszych okazów miąższ może być łykowaty. Skórka kabaczka jest cienka, gładka i błyszcząca.
Wartości odżywcze kabaczka są znaczące. W 100 g ma tylko 15-20 kcal. Zawiera około 95% wody. Jest lekkostrawny i dietetyczny. Owoce nie kumulują szkodliwych metali ciężkich. Kabaczek dostarcza potasu, wapnia, żelaza i manganu. Zawiera witaminy B1, B2, PP, C i kwas foliowy. Witamina C w 100 g to około 17 mg. Znajdziemy w nim beta-karoten i luteinę. Ma działanie przeciwzapalne. Beta-karoten i luteina są za to odpowiedzialne. Pestki kabaczka mają działanie antybakteryjne. Działają też antygrzybicznie i przeciwpasożytniczo. Kabaczek ma właściwości odkwaszające organizm. Przyspiesza przemianę materii. Jest polecany osobom z nadciśnieniem. Korzystnie wpływa na miażdżycę. Pomaga przy otyłości i problemach z przemianą materii.
| Składnik | Wartość w 100 g (mrożony) |
|---|---|
| Kalorie | 17 kcal |
| Białko | 1,2 g |
| Węglowodany | 3,2 g |
| Błonnik | 1,0 g |
| Tłuszcze | 0,1 g |
| Witamina C | 8,1 mg |
| Potas | 250 mg |
| Wapń | 15 mg |
Uprawa kabaczka – poradnik krok po kroku
Kabaczek jest popularną rośliną w polskich ogrodach. Można go łatwo wyhodować. Wymagania kabaczka nie są zbyt wygórowane. Potrzebuje słonecznego stanowiska. Miejsce powinno być dobrze osłonięte od wiatru. Optymalna temperatura do wzrostu to 20-25°C. Roślina nie znosi przymrozków poniżej 0°C.
Gleba dla kabaczka musi być żyzna. Powinna być przepuszczalna i próchnicza. Idealny odczyn gleby to pH 6-7,2. Ziemia nie może być ciężka i mokra. Można sadzić kabaczki z siewu wprost do gruntu. Inną metodą jest uprawa z rozsady. Wysiew nasion na sadzonki w doniczkach zaczyna się od połowy kwietnia. Nasiona kiełkują około 3 tygodnie. Sadzenie sadzonek do gruntu odbywa się po połowie maja. Trzeba poczekać na przeminięcie wiosennych przymrozków. Wysiew bezpośrednio do gruntu też robi się w drugiej połowie maja.
Prawidłowa rozstawa to 100×80-100 cm. Zalecane jest pozostawienie 1,5-2 metrów przestrzeni na roślinę. Kabaczek wymaga regularnego podlewania. Podlewaj go dużą ilością wody. Unikaj zimnej wody. Roślina nie znosi przesuszenia. Podlewanie jest szczególnie ważne podczas suszy i upałów.
Nawożenie jest istotne dla dobrego plonu. Stosuj nawozy organiczne na jesień. Może to być kompost lub obornik. Kabaczek posadzony w żyznym podłożu nie wymaga dodatkowego nawożenia. Można stosować nawozy wieloskładnikowe. Robi się to po kwitnieniu i zbiorze owoców.
Kabaczki dobrze czują się w towarzystwie niektórych roślin. Sadź je obok cebuli, czosnku, nasturcji. Dobrym sąsiedztwem są też fasola i nagietek. Unikaj sadzenia kabaczków obok roślin psiankowatych. Należą do nich ziemniaki, pomidory, bakłażany i tytoń.
- Wybierz słoneczne stanowisko.
- Zapewnij żyzną i przepuszczalną glebę.
- Sadź po ustąpieniu przymrozków.
- Zachowaj odpowiednią rozstawę (1,5-2 m).
- Regularnie podlewaj rośliny.
- Stosuj nawozy organiczne.
Młode sadzonki są narażone na ataki zgorzeli siewek. Choroby wirusowe, takie jak mozaika ogórka, też mogą wystąpić. Inne choroby to mączniak czy czarna zgnilizna. Można stosować naturalne metody ochrony. Zgorzel siewek można leczyć roztworem sody oczyszczonej. Pomaga też wywar z czosnku.
Zbiory kabaczków trwają od czerwca do października. Regularne zbiory sprzyjają ciągłemu kwitnieniu. Z jednej rośliny można zebrać kilkadziesiąt owoców. Wczesne odmiany dojrzewają w półtora miesiąca. Średnio dojrzewające w około 2 miesiące. Późne odmiany potrzebują do 3 miesięcy.
Popularne odmiany kabaczka (cukinii) to: 'Soraya’, 'Nefretiti’, 'Astra Polka’, 'Atena Polka’, 'Nimba’. Inne znane odmiany to ‘Acceste’, ‘Ambasador’, ‘Black Forest’, ‘Greta’, ‘Storr’s Green’. Odmiana 'Złoty Cepelin’ ma krzaczasty pokrój. Jej owoce ważą 2-3 kg. Odmiana 'Wanda’ wysoko plonuje.
Kabaczek w kuchni – wszechstronne zastosowanie
Kabaczek jest bardzo uniwersalny w kuchni. Ma delikatny, łagodny smak. Przypomina trochę orzechy. Dojrzałe owoce można spożywać na wiele sposobów. Jada się je na surowo (młode), gotowane, smażone, pieczone, duszone lub grillowane. Przyrządza się z nich zupy i sałatki. Można zrobić surówki, napoje, desery. Świetnie nadaje się na marynaty i sosy. Często wykorzystuje się go do leczo. Faszerowany kabaczek to popularne danie. Można go zblendować na kremową zupę z warzywami. Jego jadalne kwiaty też są smaczne.
Podsumowanie – kluczowe różnice i podobieństwa
Dynia, kabaczek i tykwa należą do jednej rodziny. Rodzina dyniowatych (Cucurbitaceae) skupia wiele gatunków. Wszystkie te rośliny mają pnące lub płożące łodygi. Wydają owoce będące botanicznie jagodami. Różnice pojawiają się w zastosowaniu i pokroju. Dynia jest głównie jadalna i ozdobna. Tykwa służy celom ozdobnym i użytkowym. Kabaczek i cukinia to odmiany dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo). Różnią się stopniem dojrzałości i pokrojem rośliny. Kabaczek płoży się, cukinia rośnie jako krzew. Kabaczek ma większe i bardziej dojrzałe owoce. Cukinia to młodsza forma. Znajomość tych różnic pozwala lepiej wykorzystać te warzywa w ogrodzie i kuchni.
Zobacz także:
- Najlepsze odmiany cukinii do Twojego ogrodu: Wybierz smaczne i plenne warzywa
- Kiedy i jak zbierać dynie oraz jak je przechowywać?
- Dynia Muscat de Provence: uprawa, właściwości i zastosowanie
- Okrągła cukinia – wszystko, co musisz wiedzieć o uprawie i zastosowaniu
- Dynia olbrzymia Bambino – uprawa, charakterystyka, zastosowanie
Dodaj komentarz