Wiosenne nawożenie zbóż decyduje o wielkości i jakości zbiorów. Poznaj najważniejsze zasady doglebowego i dolistnego dostarczania składników. Dowiedz się, kiedy i czym najlepiej nawozić, aby osiągnąć sukces.
Dlaczego wiosenne nawożenie zbóż jest kluczowe?
Wczesna wiosna to kluczowy okres dla zbóż ozimych. Rośliny potrzebują składników po zimie. Gleba często ma obniżoną zawartość azotu. Intensywne opady deszczu wypłukują azot. Zbilansowane nawożenie jest warunkiem wysokiego plonu. Strategia nawozowa łączy nawożenie doglebowe i dolistne. Pobieranie z gleby bywa utrudnione. Susza fizjologiczna to jeden z powodów. Niekiedy pierwiastki są w nieprzyswajalnych formach. Wiosenne nawożenie pszenicy stosujemy od ruszenia wegetacji.
Wysokość plonu zależy od trzech elementów. Liczba kłosów na powierzchni to pierwszy czynnik. Liczba ziaren w kłosie to drugi element. Masa tysiąca ziaren (MTZ) decyduje ostatecznie. Azot kształtuje plon ilościowo i jakościowo. Jest efektywny tylko z innymi składnikami. W fazach rozwojowych zbóż kształtują się cechy jakościowe ziarna. Masa ziarniaków również zależy od nawożenia.
Azot – filar wiosennego żywienia
Azot to najważniejszy pierwiastek dla rośliny. Jest niezbędny do budowy aminokwasów. Tworzy chlorofil i witaminy. Azot jest najważniejszym pierwiastkiem plonotwórczym. Ma kluczowe znaczenie dla jakości ziarna. Pszenica pobiera najwięcej azotu na jednostkę plonu. Racjonalne stosowanie azotu jest ważne. Ulega on stratom w glebie. Głównie przez wymycie i ulatnianie. W korzystnych warunkach azot wykorzystywany jest w 70-90%. Niestety, w praktyce często poniżej 50%.
Dawka azotu dzieli się na kilka części. Pierwsza dawka to około 50% całości. Druga dawka (30-40%) idzie w fazie strzelania w źdźbło. Trzecia dawka (do 20%) stosowana jest przed lub po wykłoszeniu. Optymalnie rozkrzewiona pszenica wymaga 68-90 kg/ha azotu. Zależy to od warunków. Przy nierozkrzewionej pszenicy stosujemy większe dawki. Saletra amonowa lub saletrzak (do 250-300 kg/ha) są dobrym wyborem. Przy mocno rozkrzewionej pszenicy dawki azotu należy zmniejszyć. Można też opóźnić aplikację.
Jaki nawóz azotowy wybrać wiosną?
Wiosną zaleca się nawozy azotowe. PULAN, saletra amonowa, RSM, AZOFOL to popularne opcje. Saletra wapniowa też jest stosowana. Forma saletrzano-amonowa jest zalecana w niskich temperaturach. Azot w tej formie szybko działa. Saletra amonowa zawiera azot w formach N-NO3- i NH4+. Saletrzak również zawiera te formy. Mocznik zawiera 46% azotu w formie amidowej. Jest uniwersalnym nawozem. Stosuje się go przedsiewnie, pogłównie i dolistnie. RSM to mieszanina mocznika i amoniaku. Występuje jako RSM-28, KAS-30, RSM-32. KAS-30 krystalizuje w -9°C, RSM-32 w 0°C. Siarczan amonu zawiera 21% azotu i 24% siarki. Nawozy wieloskładnikowe NPK też są opcją. YARA NPK 15-15-15 to jeden z przykładów. POLIFOSKA 6 i AMOFOSKA NPK 4-16-18 to inne nawozy NPK.
Dawki azotu – ile i kiedy?
Pierwsza wiosenna dawka azotu ma kluczowy wpływ na plon. Decyduje o liczbie źdźbeł. W konsekwencji wpływa na obsadę kłosów. W uprawie pszenicy paszowej na 6 ton ziarna potrzeba 150 kg N/ha. Mineralizacja gleby dostarcza 40-60 kg N/ha. Zależy to od żyzności gleby. W przypadku odmian jakościowych pszenicy zapotrzebowanie wynosi 30 kg na tonę plonu. W nawożeniu żyta na tonę ziarna i słomy potrzeba 25 kg N. Pszenżyto ozime na 6 ton ziarna potrzebuje 171 kg N/ha. Jęczmień ozimy wymaga do 80 kg N/ha. Stosuje się go w dwóch terminach. Dawki azotu można zmniejszyć o 20%. Dotyczy to gleb lżejszych lub nadmiernej obsady. Opóźnienie zastosowania azotu o 2 tygodnie zmniejsza plon pszenżyta o ponad 1 tonę/ha. Pierwsza dawka azotu powinna wynosić 30-40 kg N/ha. Dotyczy to słabo rozkrzewionej pszenicy. Pszenica zasiana po terminie też wymaga takiej dawki. Wiosenne nawożenie azotem to około 120–140 kg/ha dla pszenicy ozimej. W standardowych warunkach dzieli się je na trzy dawki. Pierwsza dawka: RSM 26 + S lub SALETROSAN 26 +S. POLIFOSKA 21+ S to kolejna opcja. Druga dawka to RSM 32 z inhibitorem NovaTec. Mocznik 46% też się stosuje. Trzecia dawka: SALMAG 27, CANWIL lub CAN 27. Te nawozy zawierają około 4% Ca. W okresie początku kłoszenia stosuje się 20-45 kg azotu na ha. Stosować można dawki azotu na kłos od 10 kg do 80 kg na tonę ziarna. Zależy to od spodziewanego plonu. Dawka azotu na kłos podkręca jakość ziarna. W pszenicy liczy się białko i gluten. Przy wysokich plonach kłos można żywić nawet dwa razy.
| Zboże | Plon (t/ha) | Zapotrzebowanie na Azot (kg N/ha) |
|---|---|---|
| Pszenica (paszowa) | 6 | 150 |
| Pszenica (jakościowa) | 1 | ~30 |
| Żyto | 1 | 25 |
| Pszenżyto ozime | 6 | 171 |
| Jęczmień ozimy | do 80 (całkowita dawka) | – |
Nadmiar azotu powoduje zbyt duże krzewienie się roślin. Wydłuża międzywęźla. Zwiększa podatność na wyleganie.
Potęga nawożenia dolistnego
Dokarmianie dolistne zbóż wiosną jest bardzo skuteczne. Uzupełnia niedobory składników odżywczych. Szczególnie dotyczy to mikroelementów. Nawożenie dolistne pozwala szybko uzupełnić braki. Aplikacja przez liść wpływa korzystnie na rozwój. Poprawia wzrost roślin. Zwiększa odporność na czynniki stresowe. Dostarczanie mikroelementów zwiększa plony. Wpływ na plony wynosi od 20% do 50%. Dokarmianie poprawia stabilność wzrostu. Witalność roślin rośnie. Poprawia się gospodarka wodna. Rośliny lepiej się wybarwiają. Dla poprawy plonów zaleca się opryski dolistne. Stosuje się je 3-krotnie w okresie wegetacji. Dawki roztworu wynoszą 200–300 litrów na hektar. Nawożenie dolistne przeprowadza się w czasie intensywnego wzrostu. Od krzewienia do kłoszenia. Wiosną wskazane jest dokarmianie po zimie. Stosuje się je w fazie wczesnej wegetacji.
Mikroelementy niezbędne dla zbóż
Miedź, mangan i cynk są najważniejszymi mikroelementami dla zbóż. Spośród mikroelementów zboża pobierają najwięcej manganu i żelaza. W Polsce bor i molibden są deficytowe w glebie. Ich niewielki dodatek poprawia plony. Mangan wpływa korzystnie na pobieranie składników. Jest ważny szczególnie we wczesnych fazach rozwoju. Niedobór miedzi objawia się chorobą nowin. Widać bielejące i skręcone końcówki liści. Chlorozą młodych liści. Białymi lub szarymi końcówkami. Więdnięciem i skręcaniem liści. Okresy krytyczne dla dokarmiania miedzią i manganem to krzewienie. Także kłoszenie i dojrzałość mleczna. Dokarmianie mikroelementami stosuje się od krzewienia. Trwa do początku strzelania w źdźbło. Przy widocznych objawach niedoboru plon spada powyżej 20%. Szybka reakcja zwiększa efekt plonotwórczy. Mikroelementami w zbożach jarych stosujemy magnez, siarkę, fosfor.
- Dodatek boru do 50 g/ha daje dobre rezultaty. Stosuje się go przed wykłoszeniem pszenicy.
- Molibden można dodać do 10 g/ha. Jest ważny na kwaśnych glebach.
- W opryskach stosuj nawozy w odpowiednich fazach. Koniec krzewienia to dobry czas. Pełnia strzelania w źdźbło też. Okres przed wykłoszeniem jest kluczowy.
- Dostarczać mikroelementy prewencyjnie. Unikniesz strat plonów.
Z mikroelementów zboża pobierają w gramach na 1 tonę ziarna: 6 boru (B), 9 miedzi (Cu), 65 cynku (Zn), 90 manganu (Mn), 180 żelaza (Fe), 0,7 molibdenu (Mo). Rekomendowane dawki w nawozach dolistnych (w czystym składniku): do 50 g/ha Boru, do 30-50 g/ha Miedzi, do 250 g/ha Manganu, do 150 g/ha Cynku. Preparaty siarczanowe stosuje się w wyższych dawkach. Wynika to z przyswajalności. Produkty Alfa zawierają schelatyzowane mikroelementy EDTA. Zalecane dawki: Alfa Mikro – 2 l/ha, OSD Mikro Zboże – 2 kg/ha, OSD Mineral – 2 kg/ha. Produkt IonBlue zawiera systemiczną miedź i siarkę. Można go stosować nawet w fazie kłoszenia. W likwidacji niedoborów miedzi pomocne jest Mikrostar Cu. Stosuje się go w dawce 0,3-0,6 kg/ha. Niedobory manganu uzupełnisz Mikrostar Mn. Dawka to 0,6-1,2 kg/ha. Można też użyć Mangaflow (260 g/litr).
Makroelementy dolistnie – uzupełnienie
Niedobory fosforu i potasu można łagodzić dolistnie. Stosuje się nawozy z wysoką zawartością tych makroelementów. Wiosną pszenicę nawozi się magnezem i siarką. Stosuje się też mikroelementy. Bor i molibden są ważne. Niedobory magnezu są częste wiosną. Najlepszy sposób to siarczan magnezu. Zalecana dawka to 15 kg/ha. Stosować można standardowe dawki magnezu i siarki. Dodaje się je w każdym zabiegu. Przygotowując ciecz roboczą do nawożenia dolistnego mocznikiem, dodaj siarczan magnezu. Stosuje się 5% roztwór siarczanu magnezu. Ogranicza to ryzyko poparzenia roślin. Jednowodny siarczan magnezu wymaga 3% roztworu.
Mocznik w nawożeniu dolistnym
Mocznik jest popularnym nawozem dolistnym. Zawiera 46% azotu w formie amidowej. Forma amidowa jest dobrze absorbowana przez liście. Nawożenie dolistne mocznikiem uzupełnia potrzeby roślin. Jest najbardziej efektywne w fazach dużego zapotrzebowania. Zbyt wysokie stężenie mocznika może poparzyć rośliny. Od 1 sierpnia 2021 roku nie można stosować mocznika granulowanego. Wyjątkiem jest mocznik z inhibitorem ureazy. Dotyczy to też mocznika z powłoką biodegradowalną. Stężenia mocznika zależą od fazy rozwojowej. W fazie krzewienia stosuje się 18-20%. Pod koniec krzewienia 16-18%. Na początku strzelania w źdźbło 10-12%. Pod koniec strzelania 6-8%. W fazie kłoszenia 5-6%. W fazie dojrzałości mlecznej 4-5%. Podczas kwitnienia nie wolno stosować mocznika dolistnie.
| Faza rozwojowa (BBCH) | Stężenie mocznika (%) |
|---|---|
| Początek krzewienia | 18-20 |
| Koniec krzewienia | 16-18 |
| Początek strzelania w źdźbło | 10-12 |
| Koniec strzelania w źdźbło | 6-8 |
| Kłoszenie | 5-6 |
| Dojrzałość mleczna | 4-5 |
Stosowanie roztworów nawozowych o niskim stężeniu jest kluczowe. Zapobiega uszkodzeniom roślin. Stosować nawozy w odpowiednich stężeniach. Dostosuj je do faz rozwojowych. Nie przekraczaj zalecanych stężeń. Unikniesz uszkodzeń roślin.
Warunki optymalne do oprysków
Stosowanie nawozów w nieodpowiednich warunkach pogodowych szkodzi roślinom. Roztworów nawozów nie stosuj w pełnym słońcu. Unikaj oprysków przed lub po przymrozkach. Niska wilgotność powietrza jest niekorzystna. Nie opryskuj przy niepełnym turgorze roślin. Unikaj temperatur powyżej 20°C. Najlepszy czas to wieczór. Wczesne godziny poranne też są odpowiednie. Wilgotność powietrza powinna być powyżej 60%. Optymalny czas wczesną wiosną to temperatura dobowa powyżej 5-8°C. Rośliny są wtedy aktywne fizjologicznie. Optymalne pH mieszanin nawozowych wynosi 5-7. Stosowanie surfaktantów zwiększa efektywność. Adiuwanty i humektanty też pomagają. Używaj środków zwiększających skuteczność nawożenia. Przed nawożeniem oceń kondycję roślin. Monitoruj stan roślin regularnie. Dostosowuj dawki nawozów do ich potrzeb. Uwzględniaj warunki pogodowe przy planowaniu zabiegów. Przeprowadzaj zabiegi nocą w okresach wysokich temperatur.
Biostymulacja – wsparcie dla roślin
Biostymulatory to substancje stymulujące wzrost roślin. Mogą być też mikroorganizmami. Stosowanie biostymulacji poprawia rozwój systemu korzeniowego. Wpływa korzystnie na plonowanie. Wspiera rośliny po stresach. Dotyczy to suszy czy niskiej temperatury. Biostymulacja jest ważnym elementem nowoczesnego rolnictwa. Można ją wprowadzić podczas nawożenia mikroelementami. Przykładowe biostymulatory to Maxi-Grow i Terra-Sorb Complex.
Specyfika nawożenia różnych gatunków
Zboża jare wymagają szczególnej uwagi. Możliwość dokarmiania makro- i mikroelementami jest ważniejsza niż w ozimych. Które zboża dokarmiać priorytetowo? Zboża jare paszowe dokarmia się do początku strzelania w źdźbło. Najbardziej wrażliwe fazy pszenicy jarej to krzewienie. Początek strzelania w źdźdźbło też. Od pełni strzelania do kłoszenia to kluczowy okres. W jęczmieniu browarnym celem jest plon bogaty w skrobię. Plon ma być ubogi w białko. W przypadku jęczmienia można zrezygnować z dokarmiania borem. Na łuszczyny rzepaku można stosować azot. Aplikuje się go tydzień po kwitnieniu. Może to zwiększyć plon o 200-400 kg/ha. Dokarmianie łuszczyn wskazane jest, gdy połowa liści opadła. Roślina musi być w dobrej kondycji. Dokarmianie łuszczyn w upały i suszę jest niezalecane. Azot na łuszczyny aplikuje się jako mocznik. RSM32 też jest stosowany. Dokarmianie po kwitnieniu wydłuża nalewanie nasion. Zwiększa plon. Może jednak obniżyć zaolejenie nasion.
Praktyczne wskazówki i technologie
Precyzyjne nawożenie opiera się na badaniach glebowych. Analiza gleby przed nawożeniem jest kluczowa. Dostosuj dawki nawozów do potrzeb gleby i roślin. Monitoruj kondycję roślin. Reaguj na deficyty składników. Dostosowuj nawożenie do warunków pogodowych. Elastyczność jest ważna. Stosuj nawozy o wysokiej granulacji. Gwarantuje to równomierny rozsiew. Nierównomierność rozsiewu powyżej 50% zmniejsza plon o 40%. Technologie obejmują siewniki i opryskiwacze. Lotnictwo jest nieefektywne i szkodliwe. Współpraca z agronomami jest pomocna. Doradcy agrotechniczni firmy Osadkowski oferują wsparcie. Możliwe jest mieszanie nawozów dolistnych ze środkami ochrony roślin. Konsultuj to ze specjalistą. Przygotuj ciecz roboczą krótko przed opryskiem. Najpierw odmierz mocznik. Napełnij zbiornik wodą do 2/3. Dodaj mocznik podczas mieszania. Połączenie mocznika i siarczanu magnezu poprawia skuteczność. Chroni rośliny przed poparzeniem.
- Przeprowadź badanie gleby przed nawożeniem.
- Dostosuj dawki azotu do stopnia rozkrzewienia. Uwzględnij warunki glebowo-klimatyczne.
- Stosuj magnez, siarkę i mikroelementy. Zwiększają plony.
- Pierwszy oprysk dolistny wykonaj po 5-10 dniach od ruszenia wegetacji.
- Elastycznie dostosowuj nawożenie do warunków pogodowych.
Jakie są ceny nawozów?
Ceny nawozów zmieniają się dynamicznie. Według danych z lutego 2006 roku saletra amonowa kosztowała 2,06 zł za kg. Saletrzak – 2,31 zł za kg. Salmag – 2,32 zł za kg. Mocznik – 1,89 zł za kg. Dziś ceny są inne. Możliwy jest umiarkowany wzrost cen detalicznych nawozów. Ceny rolnicze też się zmieniają. Pszenica kosztuje 843,85 zł. Rzepak – 2 086,62 zł. Kukurydza – 836,04 zł. Pszenżyto – 752,69 zł. Jęczmień – 753,91 zł. (dane z extracted_data, prawdopodobnie starsze).
Jakie mikroelementy są najważniejsze dla zbóż?
Miedź, mangan i cynk to najważniejsze mikroelementy. Bor i molibden są często deficytowe w Polsce. Ich dodatek poprawia plony. Mangan wpływa na pobieranie składników. Jest ważny we wczesnych fazach. Niedobór miedzi powoduje chorobę nowin. Widać bielejące końcówki liści. Mikroelementami w zbożach jarych stosujemy też magnez, siarkę, fosfor. W okresie kłoszenia potrzebne są składniki. Nawozy AZOFOL, Rosasol, Fosfiron Mg dostarczają ich.
Kiedy stosować nawozy dolistne?
Nawożenie dolistne przeprowadza się w czasie intensywnego wzrostu. Od krzewienia do kłoszenia się. Wiosną dokarmiaj po zimie. Ważna jest faza wczesnej wegetacji. Pierwszy oprysk dolistny zrób po 5-10 dniach. Liczy się od ruszenia wegetacji. Optymalny czas to wieczór. Wczesne godziny poranne też pasują. Wilgotność powietrza powinna być powyżej 60%. Unikaj pełnego słońca i wysokich temperatur. Nie opryskuj przed przymrozkami.
Podsumowanie
Wiosenne nawożenie zbóż jest decydujące dla plonu. Azot jest kluczowym składnikiem. Ważne jest dzielenie dawek azotu. Nawożenie dolistne uzupełnia niedobory. Szczególnie mikroelementów. Miedź i mangan są bardzo ważne. Dostosuj stężenia nawozów dolistnych do fazy rozwojowej. Mocznik wymaga odpowiednich stężeń. Nawożenie wykonuj w optymalnych warunkach pogodowych. Biostymulacja wspiera rośliny po stresach. Pamiętaj o specyficznych potrzebach różnych gatunków zbóż. Analiza gleby i monitorowanie roślin są podstawą. Precyzyjne nawożenie zwiększa efektywność. Zapewnia wysokie i jakościowe plony.
Zobacz także:
Dodaj komentarz