Czeremcha – wszechstronna roślina o wielu obliczach

Czeremcha to drzewo lub krzew powszechnie występujący w Polsce. Roślina ta ma ciekawe właściwości, zastosowania i bywa mylona z innymi gatunkami. Dowiedz się więcej o czeremchy i jej znaczeniu.

Czym jest czeremcha i gdzie rośnie?

Czeremcha należy do rodziny różowatych. Jest to drzewo lub duży krzew. Czeremcha występuje dziko na terenie Polski. Spotkasz ją w Europie i Azji Mniejszej. Rośnie także na zachodniej Syberii. Preferuje wilgotne lasy łęgowe. Znajduje się blisko rzek i jezior. Porasta również okolice strumyków. Czeremcha zwyczajna osiąga do 15 metrów wysokości. Krzewy czeremchy dorastają do 4 metrów. Ma szeroką, rozgałęzioną koronę. Kora jest ciemnobrązowa lub czarnoszara. Pachnie gorzkimi migdałami po nacięciu. Liście są owalne z ząbkowanym brzegiem. Mają długość od 3 do 12 cm. Kwiaty zakwitają w maju. Wydzielają silny, odurzający zapach. Zebrane są w grona do 15 cm długości. Owoce dojrzewają pod koniec lipca. Są to kuliste pestkowce. Mają około 9 mm średnicy. Owoce są czarne lub ciemnofioletowe. Smakują słodko z lekką cierpkością. Czeremcha jest gatunkiem rodzimym w Polsce. Występuje zwłaszcza na obszarach nizinnych.

Rodzime i introdukowane gatunki w Polsce

W Polsce spotykamy głównie dwa gatunki czeremchy. To czeremcha zwyczajna i amerykańska. Czeremcha zwyczajna to roślina rodzima. Rośnie na naturalnych stanowiskach w Polsce. Czeremcha amerykańska jest gatunkiem introdukowanym. Pochodzi z Ameryki Północnej. Jest większa od zwyczajnej. Osiąga nawet 20-35 metrów. Jej liście są błyszczące. Owoce pojawiają się później, we wrześniu lub październiku. Są słodsze niż u czeremchy zwyczajnej. Czeremcha amerykańska bywa inwazyjna. Może wypierać rodzimą roślinność. W ogrodach sadzi się też inne odmiany. Popularne są czeremcha wirginijska i 'Colorata’. Czeremcha wirginijska dorasta do 3-4 metrów. Zmienia barwę liści w ciągu roku. Czeremcha Maak osiąga do 15 metrów. Pochodzi z Korei, Chin i Rosji. Ma drobne czarne owoce.

Właściwości zdrowotne i składniki odżywcze czeremchy

Czeremcha to niedoceniana roślina. Posiada niezwykłe właściwości zdrowotne. Wiele osób uważa owoce za trujące. Tymczasem czeremcha ma wiele wartości odżywczych. Może być wykorzystywana w ziołolecznictwie.

Bogactwo witamin i minerałów

Owoce czeremchy to cenne bogactwo witamin. Zawierają witaminę C. Ta witamina poprawia odporność. W owocach znajdziesz potas i wapń. Jest też fosfor i błonnik. Zawierają karotenoidy i antocyjany. Są źródłem flawonoidów i rutyny. Czeremcha zawiera antyoksydanty. Składniki te są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Roślina zawiera też kwasy fenolowe. Posiada olejki eteryczne i garbniki. Znajdują się w niej organiczne kwasy.

Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne

Czeremcha wykazuje działanie przeciwzapalne. Ma właściwości moczopędne. Działa antyoksydacyjnie. Jest skuteczna przeciwbakteryjnie. Ma też działanie uspokajające. Wspomaga leczenie przeziębień. Pomaga przy stanach gorączkowych i grypie. Jest dobra na infekcje dróg oddechowych. Owoce czeremchy wzmacniają odporność. Działają przeciwkaszlowo. Mają działanie ściągające. Są antyseptyczne. Pomagają w detoksykacji organizmu. Ekstrakty z czeremchy działają przeciwstarzeniowo. Wspomagają regenerację skóry. Rutyna przeciwdziała przedwczesnemu starzeniu skóry. Chroni przed wolnymi rodnikami.

Tradycyjne zastosowania w ziołolecznictwie

W tradycyjnym zielarstwie używano różnych części czeremchy. Wykorzystywano kwiaty, liście, owoce i korę. Znaleziska archeologiczne potwierdzają to użycie. Czeremcha była stosowana od epoki kamienia. Pomagała przeciw gorączce i biegunkom. Używano jej na zapalenie płuc. Łagodziła ból głowy. Zewnętrznie pielęgnowano nią skórę. Stosowano ją przy trudno gojących się ranach. Pomagała na wypryski. Napar z czeremchy jest polecany. Dobry jest przy chorobach dróg oddechowych. Pomaga na infekcje układu moczowego. Wspiera przy problemach z wątrobą. Działa na dolegliwości skórne. Napar jest zalecany przy obfitych krwawieniach menstruacyjnych. Pomaga na nieregularne cykle. Owoc czeremchy jest dobry dla seniorów. Chroni mózg i poprawia pamięć. Regularne spożycie dwóch sztuk dziennie działa lepiej niż suplementy. „Regularne spożycie dwóch sztuk czeremchy dziennie działa lepiej niż suplementy z apteki.”

Czeremcha w kuchni – jak ją wykorzystać?

Czeremcha uchodzi za roślinę niejadalną. Jednak ma szerokie zastosowanie w kuchni. Wykorzystuje się ją głównie w formie przetworów. Owoce mają wyrazisty smak. Jest on słodko-cierpki. Przypomina aronię.

Jak bezpiecznie spożywać owoce czeremchy?

Owoce czeremchy można jeść surowo. Mają jednak gorzkawy smak. W większych ilościach działają przeczyszczająco. Pestki czeremchy zawierają toksyczne glikozydy cyjanogenne. Pestki należy usuwać przed spożyciem. Obróbka termiczna minimalizuje ryzyko zatrucia. Gotowanie lub pieczenie jest bezpieczne. Miąższ owoców można jeść bez obaw. Spożycie dużych ilości może działać przeczyszczająco.

Najpopularniejsze przetwory z czeremchy

Najczęściej z czeremchy robi się przetwory. Są to nalewki i wina. Popularne są soki i dżemy. Robi się też konfitury i galaretki. Sok z czeremchy ma dużo antyoksydantów. Zawiera witaminę C i sole mineralne. Znajduje się w nim rutyna. Spożywaj soki i nalewki zimą. Są dobre jesienią. Dodawaj owoce do koktajli. Pasują do deserów i ciast. Możesz dodać je do sałatek. Suszone owoce i liście nadają się na herbatki. Przygotuj konfitury z czeremchy na zimę. „Dzięki temu nasz organizm dostanie zimą sporą dawkę antyoksydantów.”

Uprawa i pielęgnacja czeremchy w ogrodzie

Czeremcha zwyczajna to roślina ozdobna. Stanowi urozmaicenie dużych ogrodów. Dobrze wygląda w parkach. Czeremcha jest bezpretensjonalna. Rośnie w wielu regionach.

Wymagania glebowe i stanowiskowe

Czeremcha najlepiej rośnie na wilgotnych glebach. Preferuje gleby żyzne i głębokie. Lubi gleby gliniaste lub ilaste. W naturalnym środowisku rośnie blisko wód. Znajdziesz ją w wilgotnych lasach. W ogrodzie posadź ją na stanowisku słonecznym. Może rosnąć też w półcieniu. Gleba powinna być próchniczna i wilgotna. Ważne, aby nie była zastojowa.

Sadzenie, podlewanie i nawożenie

Sadź czeremchę w ogrodzie przy brzegach wód. Możesz posadzić ją blisko oczka wodnego. Roślina wymaga regularnego podlewania. Szczególnie w upalne dni. Podlewaj ją obficie. Nawoź kompostem wiosną. Młode drzewka podlewaj systematycznie. Otocz glebę obornikiem lub czarną folią.

Przycinanie i zimowanie

Podcinanie czeremchy jest konieczne. Roślina bywa ekspansywna. Przycinaj ją w stanie bezlistnym. Nie rób tego podczas mrozów. Usuwaj obumarłe gałęzie. Prześwietlaj koronę. Ważne jest regularne przycinanie. Rób to szczególnie po kwitnieniu. Usuwaj niepożądane siewki. Czeremcha zwyczajna jest zimoodporna. W pierwszym roku po posadzeniu wymaga osłony. Obszar korzeniowy okryj liśćmi. Użyj słomy lub gałęzi. Koronę owiń włókniną. Może być to jutowy worek. Dorosłe drzewa nie potrzebują osłon zimowych.

Czeremcha: ozdoba ogrodu, roślina rekultywacyjna czy gatunek inwazyjny?

Czeremcha zachwyca ogrodników. Ma pachnące i atrakcyjne kwiaty. Kwitnie burzą białych kwiatów. Wydzielają odurzający zapach. Trwa to aż do czerwca. Pod koniec sierpnia pojawiają się owoce. Są to grona prawie czarnych owoców. Mają wielkość grochu. Owoce kontrastują ze złotożółtymi liśćmi jesienią. Poza walorami ozdobnymi, czeremcha ma zastosowania rekultywacyjne. Jest odporna na trudne warunki. Toleruje różne gleby. Znosi okresowe zalewanie i mrozy. Sadź ją na terenach do rekultywacji.

Różne oblicza czeremchy w krajobrazie

Czeremcha zwyczajna wpisuje się w polski krajobraz. Spotkasz ją na podmokłych terenach. Rośnie blisko rzek. Występuje w wilgotnych lasach łęgowych. W ogrodzie sadź ją samodzielnie. Możesz też sadzić ją grupowo. Zapewnij jej szeroką przestrzeń. Używaj czeremchy w projektowaniu krajobrazu. Pamiętaj o doborze odmian. Rozważ użycie jej jako elementu alei. Pasuje do parku.

Czeremcha amerykańska – zagrożenie dla rodzimej flory?

Czeremcha amerykańska jest gatunkiem inwazyjnym. Może wypierać inne gatunki. Jest ekspansywna. Kolonizuje nowe tereny. Rośnie nawet na glebach suchych. Unikaj jej uprawy w ogrodzie. Stwarza zagrożenie dla rodzimej flory. Rośnie szybko. Osiąga duże rozmiary. Działa jak podstępny kolonizator. Zainteresowanie naturalistycznym stylem ogrodów rośnie. Wzrasta świadomość ekologiczna. Ludzie zwracają uwagę na rośliny inwazyjne. Ich wpływ na środowisko jest ważny.

Czeremcha a czereśnia i wiśnia – bliskie krewne z rodziny różowatych

Czeremcha, czereśnia i wiśnia należą do rodziny różowatych. Są bliskimi krewnymi. Wszystkie rodzą jadalne owoce. Mają podobne wymagania glebowe. Lubią stanowiska słoneczne.

Podobieństwa botaniczne i różnice w owocach

Owoce czereśni to jadalne owoce czereśni ptasiej. Są też wynikiem krzyżówki z wiśnią. Owoce czereśni ważą od 4 do 11 gramów. Pojawiają się od czerwca do lipca. Czereśnie są niskokaloryczne. Zawierają potas, witaminy z grupy B, A i C. Mają przeciwutleniacze, wapń, żelazo i jod. Czereśnie w 80% składają się z wody. Owoce czeremchy są mniejsze. Mają średnicę około 7-8 mm. Dojrzewają później, na przełomie lipca i sierpnia. Czeremcha zwyczajna ma owoce kwaśne i cierpkie. Czeremcha amerykańska ma owoce słodsze. Ważna różnica to toksyczność pestek czeremchy. Pestki czereśni i wiśni nie są tak toksyczne. Drewno czeremchy ma specyficzne właściwości. Jest średnio ciężkie i mocne. Drewno nie jest odporne na wpływy atmosferyczne. Tworzy przebarwienia z żelazem. Drewno czereśni i wiśni jest cenione w meblarstwie. Szczepienie na czeremchy zwyczajnej jest popularne. Wykorzystuje się ją jako podkładkę pod wiśnie i czereśnie. Jest to skuteczna metoda rozmnażania.

Potencjalne zagrożenia i przeciwwskazania

Czeremcha to roślina o wielu korzyściach. Należy jednak zachować ostrożność. Niektóre części rośliny są toksyczne. Nadmiar owoców może działać przeczyszczająco.

Toksyczność części rośliny – na co uważać?

Pestki czeremchy zawierają glikozydy cyjanogenne. Związki te mogą być niebezpieczne. Szczególnie w dużych ilościach. Toksyczny cyjanowodór znajduje się w pestkach. Jest też w liściach, korze i pędach. Spożywanie surowej kory jest ryzykowne. Rozgryzione pestki są niebezpieczne. Związki cyjanogenne mogą powodować objawy zatrucia. Dzieje się tak przy dużych dawkach. Obróbka termiczna owoców i nasion zmniejsza ryzyko. Gotowanie przetworów jest bezpieczniejsze. Stosuj rękawiczki podczas zbioru. Pielęgnacja rośliny wymaga ostrożności.

Kto powinien unikać czeremchy?

Spożywanie czeremchy jest przeciwwskazane w ciąży. Dotyczy to zwłaszcza toksycznych pestek. Kobiety karmiące piersią powinny unikać czeremchy. Przed użyciem preparatów z czeremchy skonsultuj się z lekarzem. Dotyczy to osób z chorobami wątroby. Ostrożność jest potrzebna przy cukrzycy. Uważaj przy nadciśnieniu. Przestrzegaj dawkowania. Nie stosuj surowej kory. Nie używaj pestek bez nadzoru specjalisty. Artykuł ma charakter informacyjny. Nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem ziół konieczna jest konsultacja medyczna.

Zobacz także:

• Czereśnie a cukrzyca – czy diabetycy mogą jeść te owoce?
• Dereń świdwa owoce – wszystko, co musisz wiedzieć
• Dynia, kabaczek, tykwa – czym się różnią? Cukinia a kabaczek – wyjaśniamy podobieństwa i różnice
• Szczepienie czereśni na wiśni – techniki i wskazówki
• Kurzyślad polny – wszechstronna roślina o wielu obliczach