Groch to popularne warzywo cenione za smak i wartości odżywcze. Wybór odpowiedniej odmiany jest kluczowy dla udanej uprawy. Poznaj różne typy grochu i zasady ich hodowli.
Dlaczego warto uprawiać groch?
Groch to roślina strączkowa. Jest znana od tysięcy lat. Uprawiano ją w starożytnym Egipcie. Groch jadalny (Pisum sativum) jest wytrzymały i odporny. Dostarcza cenne białko. Ziarna grochu zawierają dużo suchej masy. Mają sole mineralne jak żelazo i fosfor. Groch jest bogaty w witaminy. Znajdziesz w nim karoteny i witaminę C. Uprawa grochu wzbogaca glebę w azot. Korzenie żyją w symbiozie z bakteriami brodawkowymi. Bakterie udostępniają roślinom azot. Groch poprawia strukturę gleby. Zwiększa jej żyzność. Jest dobrym przedplonem dla zbóż ozimych.
Rodzaje i podział odmian grochu
Groch siewny (Pisum sativum) to najczęściej uprawiany gatunek. Wyróżniamy groch cukrowy i łuskowy. Groch cukrowy ma delikatne strąki. Można je spożywać w całości. Są idealne do upraw amatorskich. Groch łuskowy ma twarde strąki. Jemy tylko nasiona grochu łuskowego. Nasiona można suszyć. Istnieją też odmiany mózgowe. Mają pomarszczone nasiona. Są słodkie i delikatne w smaku. Groch dzieli się na odmiany gładkie i pomarszczone. Nasiona grochu mogą mieć różne kolory. Spotykamy nasiona żółte, białe, zielone, czarne, czerwone.
Podział według dojrzałości i wzrostu
Odmiany grochu różnią się czasem dojrzewania. Gatunki grochu dzielimy według dojrzałości. Są odmiany wczesne, średnio wczesne i późne.
| Typ dojrzałości | Okres wegetacji |
|---|---|
| Wczesne | 46-55 dni |
| Średnio wczesne | 54-80 dni |
| Późne | 80-90 dni |
Groch ma różną wysokość. Odmiany nisko rosnące mają 40-70 cm. Odmiany średniowysokie osiągają 50-100 cm. Wysokie odmiany grochu sięgają 100-220 cm. Niektóre odmiany mogą dorastać do 3 metrów. Wysokość rośliny wpływa na potrzeby uprawy. Wysokie odmiany wymagają podpór.
Popularne odmiany grochu
W Polsce zarejestrowano 34 odmiany grochu siewnego. 24 odmiany mają charakter ogólnoużytkowy. 10 odmian to odmiany pastewne. Odmiany różnią się plonowaniem. Mają różną odporność na choroby. Ważna jest odporność na wyleganie. Oto kilka rekomendowanych odmian:
- Astronaute: Średnio wczesna odmiana ogólnoużytkowa. Charakteryzuje się wysoką plonnością. Ma wysoką zawartość białka. Jest odporna na choroby i wyleganie. Polecana do upraw ekologicznych.
- Salamanca: Wczesna odmiana grochu. Ma dużą odporność na wyleganie. Tworzy bujny łan. Daje wysokie plony. Zawiera do 25% białka. Polecana do siewu w mieszankach.
- Mefisto: Odmiana pastewna grochu. Jest średnio wczesna. Odporna na wyleganie. Ma wysokie białko. Wykazuje dobrą odporność na choroby.
- Colin: Jest to peluszka. Daje wysokie plony. Ma dobrą odporność na choroby. Jest odporna na suszę. Nadaje się na paszę.
- Batist: Odmiana siewna grochu. Charakteryzuje się wysokimi plonami. Jest odporna na wyleganie. Ma dobrą odporność na choroby. Dostosowana do różnych gleb.
Inne znane odmiany to m.in. Ambrosia, Szmaragd Ałtaju czy Dinga. Odmiana Ambrosia jest ceniona za stabilne zbiory. Ma wysoki smak. Odmiana Szmaragd Ałtaju daje wysokie plony. Ma doskonały smak. Groch Dinga wyróżnia się dobrym smakiem. Smakuje dobrze świeży i puszkowany. Odmiany deserowe to np. Zhegalova 112. Mają słodkie strąki.
Uprawa grochu: Krok po kroku
Uprawa grochu wymaga odpowiedniego stanowiska i pielęgnacji. Groch jest łatwy w uprawie przy odpowiednim wyborze odmiany. Wzbogaca glebę w azot. To czyni go cennym w płodozmianie.
Wybór stanowiska i przygotowanie gleby
Groch najlepiej rośnie na słonecznym stanowisku. Preferuje gleby przepuszczalne. Gleba powinna być bogata w próchnicę. Powinna być umiarkowanie wilgotna i ciepła. Optymalny odczyn gleby to pH 6.6-7.2. Gleba nie powinna być kwaśna. Jeśli gleba jest kwaśna, należy ją wapnować. Uprawa grochu przynosi glebie azot. Szacuje się, że od 50 do 80 kg azotu na hektar.
Nie uprawiaj grochu na tym samym stanowisku bezpośrednio po roślinach motylkowych. Zalecana przerwa wynosi 4 lata.
Siew grochu
Termin siewu grochu przypada na wczesną wiosnę. Optymalny czas to od połowy marca do połowy kwietnia. Groch dobrze znosi przymrozki. Młode rośliny wytrzymują spadki temperatury do -7°C. Nasiona siejemy na głębokość 2-6 cm. Głębokość siewu zależy od gleby. Na cięższych glebach siejemy płycej. Na lżejszych głębiej. Odległość między roślinami zależy od odmiany. Niskie odmiany sadzimy co 20 cm. Średnie odmiany co 25 cm. Wysokie odmiany co 30 cm. Zalecana gęstość łanu to około 100 roślin na m². Można przykryć wysiane nasiona włókniną. Chroni to przed ptakami i przymrozkami. Zużycie nasion na 1 ha zależy od ich wielkości.
| Wielkość nasion | Zużycie na 1 ha |
|---|---|
| Duże nasiona | 300-400 kg |
| Średnie i drobne | 150-300 kg |
Norma wysiewu zależy od masy tysiąca nasion. Zależy też od zdolności kiełkowania. Obliczasz ją wzorem: [zalecana obsada] x [masa tysiąca nasion] / [zdolność kiełkowania].
Warto stosować zaprawianie nasion. Chroni to przed chorobami. Można też zaszczepić nasiona bakteriami brodawkowymi. Stosuje się do tego szczepionkę Nitraginę. Zwiększa to efektywność wiązania azotu.
Pielęgnacja i ochrona
Groch ma wysokie wymagania wodne. Potrzebuje wody szczególnie podczas kwitnienia. Ważne jest regularne podlewanie. Należy systematycznie odchwaszczać grządki. Glebę warto poluzować. Dla wysokich odmian grochu potrzebne są podpory. Można stosować kraty lub tyczki. Wbij je, gdy rośliny osiągną 10 cm. Rośliny motylkowe atakują szkodniki. Występują mszyca grochowa i pachówka strąkóweczka. Szkodnikiem jest też strąkowiec grochowy. Groch choruje na mączniaka prawdziwego i rzekomego. Inne choroby to askochtoza i fuzarioza. Stosuje się insektycydy przy pojawieniu się szkodników. Odmiany odporne na choroby zmniejszają ryzyko strat.
Wybór odmiany: Klucz do sukcesu
Wybór odpowiedniej odmiany grochu jest kluczowy. Zależy od warunków klimatycznych regionu. Zależy też od typu gleby. Ważne jest przeznaczenie zbiorów. Czy potrzebujesz grochu do łuskania? A może grochu cukrowego do jedzenia na surowo? Lub odmian pastewnych na paszę?
Warto zdecydować się na materiał kwalifikowany. Pochodzi ze sprawdzonego źródła. Materiał siewny z własnych zbiorów może nie mieć dobrych parametrów. Brak mu gwarancji jakości. Nie znasz jego zdolności kiełkowania. Materiał kwalifikowany zapewnia wyższe plony.
Zastanów się nad odpornością odmiany. Sprawdź odporność na choroby. Ważna jest też odporność na suszę. Niektóre odmiany są bardziej odporne na wyleganie.
Odmiany grochu do różnych regionów
Niektóre odmiany są lepsze dla konkretnych regionów. Odmiany na Syberię są wytrzymałe. Znoszą surowe warunki klimatyczne. Dla regionu moskiewskiego polecane są inne odmiany. W Polsce warto konsultować się z COBORU. Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych publikuje listy odmian zalecanych. Listy te są tworzone dla poszczególnych województw.
Odmiany do różnych zastosowań
Odmiany łuskane mają grubsze strąki. Są przeznaczone do zbioru suchych nasion. Nasiona grochu łuskanego można suszyć. Odmiany cukrowe mają cienkie strąki. Jemy je w całości na świeżo. Są słodkie i delikatne. Odmiany pastewne są uprawiane na paszę. Mają często barwne kwiaty. Odmiany ogólnoużytkowe mają białe kwiaty. Nadają się do różnych celów.
Zbiór i przechowywanie
Zbiór grochu trwa około 3 miesięcy od siewu. Zbieramy go stopniowo w miarę dojrzewania. Groch łuskowy zbieramy, gdy strąki są zielone i pełne. Nasiona w środku są dojrzałe technicznie. Dojrzałość techniczna oznacza gotowość do jedzenia. Nasiona nie są jeszcze gotowe do siewu. Groch cukrowy zbieramy wcześniej. Strąki mają wtedy około 5 cm długości. Jemy je w całości. Dojrzały groch łuskowy ma pomarszczone nasiona. Nasiona są jasnożółte. Zebrane ziarno grochu można magazynować. W temperaturze 0°C przechowasz je do 5 dni.
Korzyści i potencjalne zagrożenia
Groch jest cennym elementem diety. Dostarcza białko i błonnik. Jest źródłem witamin i minerałów. Uprawa grochu wzbogaca glebę w azot. To korzystne dla kolejnych upraw. Groch jadalny (Lathyrus sativus), znany jako chickling vetch, zawiera neurotoksynę ODAP. Spożywanie dużych ilości Lathyrus sativus może prowadzić do choroby neurologicznej zwanej lathyryzmem. Artykuł skupia się na grochu siewnym (Pisum sativum). Ten gatunek jest bezpieczny do spożycia.
Trendy w uprawie grochu
Obserwujemy wzrost zainteresowania grochem. Jest to związane z modą na zamienniki mięsa. Rośliny strączkowe dostarczają białko roślinne. Ważne stają się odmiany odporne na choroby. Rolnicy szukają odmian stabilnie plonujących. Trendem jest uprawa ekologiczna. Groch pasuje do rolnictwa ekologicznego. Poprawia glebę. Wspiera bioróżnorodność. Rośnie znaczenie technologii precyzyjnych w rolnictwie. Wspiera się małe i średnie gospodarstwa. Zwalczanie szkodników i chorób staje się bardziej zrównoważone.
Pytania i odpowiedzi
Jakie pH gleby jest najlepsze dla grochu?
Optymalne pH gleby to 6.6-7.2. Gleba nie powinna być kwaśna. Kwaśną glebę należy zwapnować przed siewem.
Kiedy siać groch?
Groch siejemy wczesną wiosną. Optymalny termin to od połowy marca do połowy kwietnia.
Czy groch znosi przymrozki?
Młode rośliny grochu tolerują przymrozki. Wytrzymują spadki temperatury do -7°C.
Jak głęboko siać nasiona grochu?
Nasiona grochu siejemy na głębokość 2-6 cm. Zależy to od rodzaju gleby.
Dlaczego warto stosować materiał kwalifikowany?
Materiał kwalifikowany ma potwierdzoną jakość. Znasz jego masę tysiąca nasion. Znasz też jego zdolność kiełkowania. Zapewnia to lepsze wschody i wyższe plony.
Zobacz także:
Dodaj komentarz