Łubin to cenna roślina w polskim rolnictwie. Zapewnia białko i poprawia strukturę gleby. Jego uprawa wymaga jednak odpowiedniej ochrony. Kluczowe jest zwalczanie chorób, szkodników i chwastów. Właściwe zabiegi wpływają na wysoki plon.
Choroby grzybowe łubinu: Jak rozpoznać i zwalczać?
Choroby grzybowe często atakują łubin. Są one głównym zagrożeniem dla plonu. Rozwojowi chorób sprzyja ciepła i wilgotna pogoda. Szczególnie niebezpieczna jest wysoka wilgotność powietrza.
Średnie szkody od chorób wynoszą 10-15%. Przy dużym nasileniu straty sięgają 80-90%. Choroby uszkadzają strąki i ziarna. To bezpośrednio zmniejsza plon nasion.
Antraknoza łubinu: Najgroźniejszy wróg
Antraknoza to jedna z najgroźniejszych chorób. Powodują ją grzyby Colletotrichum lupini i Colletotrichum gloeosporioides. Atakuje głównie łubin żółty i biały. Występuje co roku w tych gatunkach.
Objawy widać na początku kwitnienia. Rozwój choroby wspiera temperatura powyżej 20°C. Potrzebna jest też wysoka wilgotność, ponad 90-95%. Antraknoza może zniszczyć 100% plonu w sprzyjających warunkach. Obecnie dotyka niecałe 10% powierzchni łubinów w Polsce (stan na 2024 r.).
Zabieg na antraknozę jest obowiązkowy. Okno zabiegowe trwa od początku tworzenia bocznych rozgałęzień. Kończy się w fazie zawiązywania strąków. Do zwalczania zarejestrowano azoksystrobinę. Wcześniej stosowano tiofanat metylowy i chlorotalonil. Chlorotalonil wycofano z UE w maju 2020 roku. W 2021 roku tiofanat metylowy był jedyną substancją. Badania w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu szukają nowych rozwiązań. Testowano prochloraz, tebukonazol i pikoksystrobinę. Pikoksystrobina i tebukonazol ograniczały porażenie przy silnej presji grzybów. Wszystkie testowane środki nie wykazały fitotoksyczności.
W warunkach silnej presji grzybów Colletotrichum spp., związanej z większą ilością opadów w czerwcu i lipcu, jedynie preparaty zawierające pikoksystrobinę oraz tebukonazol ograniczały udział porażonych strąków.
– Wyniki badań Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu.
Kiedy wykonać oprysk na antraknozę?
Oprysk wykonaj od początku tworzenia bocznych rozgałęzień. Zabieg jest skuteczny do fazy zawiązywania strąków. Nie czekaj na objawy, działaj prewencyjnie.
Inne choroby grzybowe łubinu
Na łubinach występują też inne choroby. Należą do nich zgnilizna twardzikowa i fuzariozy. Groźne są także zgorzel siewek i szara pleśń. Rzadziej pojawia się mączniak prawdziwy. Brunatna plamistość i szara plamistość również mogą wystąpić.
- Zgnilizna twardzikowa: Zwykle atakuje w pełni kwitnienia. Do zwalczania stosuje się cyprodynil + fludioksonil. Można też użyć biologicznego środka z bakteriami Bacillus amyloliquefaciens szczep MBI600.
- Fuzaryjne więdnięcie i zgorzel: Pojawiają się w czerwcu. Powodują gnicie szyjki korzeniowej. Wiązki naczyniowe brunatnieją. Obecne odmiany łubinu są dość odporne na fuzariozy. Nie ma skutecznych, zarejestrowanych fungicydów na te choroby. Zaprawianie nasion środkami z fludioksonilem lub cyprokonazolem pomaga zapobiegać zgorzeli siewek.
- Szara pleśń: Rozwija się na liściach i łodygach. Widać szarobiały nalot.
- Zgorzel siewek: Powoduje więdnięcie młodych roślin. Zamierają najczęściej w fazie kiełkowania. Zaprawianie nasion jest kluczowe w zapobieganiu.
Podstawą walki z chorobami jest profilaktyka. Stosuj interwencyjne zabiegi fungicydowe. Wybieraj odmiany o podwyższonej odporności. Dbaj o prawidłowe nawożenie. Unikaj nadmiaru azotu. Używaj kwalifikowanego materiału siewnego.
Oto szacowane straty w plonie spowodowane chorobami grzybowymi:
| Nasilenie choroby | Szacowane straty plonu |
|---|---|
| Średnie | 10-15% |
| Duże | 80-90% |
Szkodniki łubinu: Kto zagraża uprawie?
Uprawy łubinu nie są wolne od szkodników. Zagrożenie rośnie przez ocieplenie klimatu i wycofywanie insektycydów. Szkodniki mogą atakować już po siewie nasion.
Szkodniki glebowe i wczesne zagrożenia
Owady żerujące z gleby to drutowce i larwy leni. Spotyka się też larwy chrabąszczy i rolnic. Groźna jest śmietka kiełkówka. Obecnie brak chemicznych insektycydów na te szkodniki. Dostępny jest biologiczny środek na drutowce. Zawiera on bakterie Beauveria bassiana. Intensywna uprawa gleby może pomóc ograniczyć szkodniki glebowe.
Kiełkujące siewki atakują ślimaki. Najczęściej migrują z brzegów pola. Na ślimaki dostępne są moluskocydy. Zawierają fosforan żelaza.
Po wschodach pojawiają się oprzędziki. Mogą zniszczyć młode siewki. Zwalczaj je przy pierwszych objawach żerowania. Stosuj insektycydy z acetamiprydem, pyretroidami (np. cypermetryna) lub flonikamidem.
Szkodniki nadziemne
Mszyce również żerują na łubinie. Do ich zwalczania używa się środków z acetamiprydem, cypermetryną i flonikamidem. Zabieg wykonaj przy pierwszych koloniach mszyc.
Od późnego pąkowania do końca kwitnienia występują gąsienice zwójek. Obecnie nie ma zarejestrowanych środków do ich zwalczania. Pachówka strąkóweczka rzadko atakuje łubin. Jej straty są zazwyczaj niewielkie.
Plantacje łubinu odwiedza zwierzyna większa. Należą do niej jelenie, zające i dziki. Mogą powodować szkody.
Na skutek wycofywania insektycydów i ocieplenia klimatu nie ma już uprawy, która można śmiało nazwać „wolną od zagrożeń ze strony szkodników”.
– Tomasz Czubiński, top agrar Polska.
Odchwaszczanie łubinu: Klucz do sukcesu
Rośliny bobowate są wrażliwe na zachwaszczenie. Jego nasilenie zależy od gatunków chwastów i warunków pogodowych. Chwasty konkurują z łubinem o wodę, światło i składniki pokarmowe. Skuteczne odchwaszczanie jest niezbędne dla wysokich plonów.
Chwasty dwuliścienne
W łubinie dominują chwasty dwuliścienne. Należą do nich komosa biała, rdestówka powojowata, mak polny. Występują też przytulia czepna, dymnica pospolita, fiołki i gwiazdnica. Zwalczanie opiera się na herbicydach. Stosuje się pendimetalinę (np. Stomp Aqua 455 CS) i prosulfokarb (np. Boxer 800 EC).
Herbicyd Stomp Aqua 455 CS zwalcza fiołki, gwiazdnicę, jasnoty. Jest skuteczny na komosy, przetacznik perski, rdesty. Eliminuje rzodkiew świrzepę i tasznik. Herbicyd Boxer 800 EC zwalcza dymnicę pospolitą, gwiazdnicę, jasnoty. Działa na komosę i przetaczniki. Boxer zwalcza też niektóre chwasty jednoliścienne, jak miotła zbożowa. Mieszanie Boxera ze Stomp Aqua zwiększa skuteczność odchwaszczania. Nie stosuj tych herbicydów na glebach piaszczystych. Herbicydy doglebowe stosuje się do 5 dni od siewu.
Chwasty jednoliścienne
Wśród chwastów jednoliściennych spotyka się miotłę zbożową. Występuje też chwastnica jednostronna i samosiewy zbóż. Uciążliwy może być perz właściwy. Po wschodach łubinu zwalczysz je herbicydami. Stosuje się substancje takie jak chizalofop-P, fluazyfop-P, kletodym, propachizafop.
Zabieg powschodowy wykonaj w odpowiedniej fazie chwastów. Herbicydy z chizalofop-P stosuje się od 2 liści do końca krzewienia. Herbicydy z fluazyfop-P od 2 do 4 liści. Środki z kletodymem i propachizafopem od 3 liści do końca krzewienia (lub połowy kwitnienia dla niektórych preparatów).
Przykładowe zarejestrowane herbicydy powschodowe to Achiba 05 EC, Pilot 10 EC (chizalofop-P), Fusilade Forte 150 EC (fluazyfop-P), Select Super 120 EC (kletodym), Agil – S 100 EC, Vima-Propachizafop, Zetrola 100 EC (propachizafop). Herbicyd Roundup Flex 480 (glifosat) można stosować około 7 dni przed zbiorem łubinu, jako desykant i do zwalczania perzu.
Jakie herbicydy stosować przed wschodami łubinu?
Przed wschodami łubinu stosuj herbicydy doglebowe. Zazwyczaj są to środki zawierające pendimetalinę lub prosulfokarb. Zabieg wykonaj do 5 dni po siewie nasion.
Kalendarz i metody ochrony łubinu
Planowanie oprysków jest kluczowe dla sukcesu uprawy. Kalendarz ochrony roślin pomaga dobrać terminy i środki. Właściwe opryski zwiększają skuteczność ochrony. Minimalizują też wpływ na środowisko.
Opryski wykonuj w suchy, bezwietrzny dzień. Unikaj zabiegów w nieodpowiednich warunkach pogodowych. Nie stosuj zbyt dużych dawek środków. Monitoruj uprawy regularnie. Reaguj szybko na pierwsze objawy chorób lub szkodników.
W okresie letnim stosuje się głównie insektycydy i fungicydy. Preparaty olejowe eliminują ukryte szkodniki. Tworzą też warstwę ochronną. W okresie zimowym zwalcza się formy przetrwalnikowe. Dotyczy to szkodników i zarodników grzybów. Stosuje się wtedy preparaty miedziowe lub olejowe.
Ważne jest przestrzeganie zaleceń producentów środków. Regularnie czyść opryskiwacz. Stosuj środki ochrony roślin zgodnie z etykietą. To zapewnia bezpieczeństwo i skuteczność zabiegu.
Uprawa łubinu: Dodatkowe aspekty
Łubin jest rośliną o wielu zaletach. Dobrze rośnie na glebach słabszych i kwaśnych. Poprawia ich strukturę i wzbogaca w azot. Plony nasion zależą od gatunku:
- Łubin żółty: 1,5 – 2,0 t/ha
- Łubin wąskolistny: 2,0 – 2,5 t/ha
- Łubin biały: 3,0 – 4,5 t/ha
W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie uprawą łubinów. Wiąże się to z potrzebą wzbogacenia płodozmianu. Łubin pozostawia dobre stanowisko pod kolejną uprawę. Bywa nazywany „lekarzem dla ziemi”.
Oprócz ochrony chemicznej i biologicznej, ważna jest agrotechnika. Prawidłowa uprawa gleby ogranicza szkodniki. Monitorowanie pól pozwala szybko reagować na zagrożenia. Wybór odpowiedniej odmiany łubinu zwiększa jego odporność.
Dostępne są różne produkty wspierające uprawę łubinu. Należą do nich nawozy i materiał siewny. Sklepy rolnicze oferują szeroki wybór środków ochrony. Można znaleźć produkty od sprawdzonych producentów. Przykładowe marki to Syngenta, BASF, Nufarm, INNVIGO. Sklepy często oferują szybką wysyłkę.
Pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa. Stosuj środki ochrony roślin ostrożnie. Zwracaj uwagę na warunki pogodowe podczas oprysków. Szczególnie ważny jest brak wiatru. Wilgotność gleby wpływa na działanie herbicydów doglebowych.
Zwalczanie perzu wymaga specjalnych herbicydów. Stosuje się je w odpowiednich fazach rozwojowych chwastów. Przy stosowaniu herbicydów doglebowych z chlomazonem, przykryj nasiona glebą. Głębokość powinna wynosić około 3 cm.
Uprawa łubinu wymaga zaangażowania. Stosowanie zintegrowanej ochrony roślin przynosi najlepsze efekty. Łączenie metod chemicznych, biologicznych i agrotechnicznych jest najskuteczniejsze.
Zobacz także:
Dodaj komentarz