Skuteczne nawożenie ziemniaków – klucz do obfitych plonów

Prawidłowe nawożenie ziemniaków decyduje o wielkości i jakości plonu. Dostarczenie odpowiednich składników w kluczowych fazach wzrostu zapewnia zdrowy rozwój roślin. Dowiedz się, jak zaplanować nawożenie, dobrać nawozy i uniknąć błędów.

Dlaczego nawożenie ziemniaków jest tak ważne?

Ziemniaki to jedne z najpopularniejszych warzyw w Polsce. Są cennym źródłem skrobi i składników mineralnych. Uprawa ziemniaków wymaga odpowiedniego nawożenia. Prawidłowe nawożenie zwiększa plon bulw. Poprawia także ich odporność na choroby. Wpływa korzystnie na zdolności przechowalnicze.

Ziemniak ma płytki system korzeniowy. Korzenie nie penetrują głębokich warstw gleby. Pobieranie składników pokarmowych jest utrudnione. Roślina potrzebuje łatwo dostępnych składników. Nawóz w nowoczesnej produkcji ziemniaka jest kluczowy. Decyduje o plonie i jakości bulw. Potencjał plonotwórczy ziemniaka przekracza 1000 dt/ha. Azot wywiera największy wpływ na plony. Wpływa też na jakość bulw i ich zdrowotność.

„W nowoczesnej technologii produkcji ziemniaka jednym z najważniejszych czynników decydującym o plonie oraz jakości bulw jest nawożenie.”

Podstawowe potrzeby pokarmowe ziemniaka

Ziemniaki potrzebują trzech głównych składników. Są to azot (N), fosfor (P₂O₅) i potas (K₂O). Wymagają także magnezu, wapnia i siarki. Niezbędne są również mikroelementy. Do nich należą żelazo, mangan, miedź, cynk i bor.

Średnie pobieranie składników przez 1 tonę bulw wynosi: 4 kg azotu, 1,5 kg P₂O₅, 6 kg K₂O. Potrzebują też 1 kg CaO, 0,7 kg MgO i 0,6 kg S. Z każdą toną bulw ziemniak wynosi z pola około 4 kg azotu. Wynosi też 1,5 kg fosforu i 5,5-6,5 kg potasu.

Azot (N) – silnik wzrostu

Azot jest najbardziej plonotwórczym składnikiem. Zwiększa liczbę dużych bulw. Wpływa na ogólny plon. Nadmiar azotu jest niewskazany. Może obniżyć jakość bulw. Opóźnia zawiązywanie bulw. Zwiększa zawartość azotanów. Nadmierne nawożenie azotem prowadzi do wzrostu masy zielonej. Dzieje się to kosztem bulw.

Zalecane dawki azotu zależą od uprawy. Dla odmian bardzo wczesnych stosuje się do 60 kg/ha N. Przy uprawach do końca czerwca nie przekraczać 60 kg/ha N. Dla upraw do połowy lipca dawka nie przekracza 80 kg/ha N. Przy wysokich plonach stosuje się od 90 do 120 kg/ha N. Dla odmian późnych i wysokich plonów dawka wynosi do 150 kg/ha N. Ziemniaki o dużych potrzebach azotowych mogą potrzebować nawet 150 kg azotu na hektar.

Azot stosuje się w różnych formach. Może być amonowa, saletrzana lub amidowa. Azot stosuje się w postaci saletry amonowej i saletrzaku. Używa się także mocznika. Mocznik jest najlepszym nawozem azotowym pod ziemniaki. Zawiera 46% azotu. Powolnie uwalnia ten składnik. Saletra amonowa dostarcza azot szybko. Forma jest łatwo dostępna dla roślin.

Fosfor (P₂O₅) – fundament zdrowotności

Fosfor wzmacnia odporność roślin. Poprawia ich trwałość. Zwiększa liczbę zawiązywanych bulw. Wpływa na cechy jakościowe. Nawożenie fosforem najlepiej przeprowadzać jesienią. Dzieje się to na glebach zwięzłych. Na glebach lekkich stosuje się go wiosną.

Potas (K₂O) – dla jakości bulw

Ziemniak jest silnie potasolubny. Potas poprawia jakość bulw. Wpływa na zawartość witamin C i B1. Kontroluje pobieranie azotanów. Zwiększa odporność na uszkodzenia. Optymalna dawka potasu to około 15-18 kg K₂O/ha/dzień. Dotyczy to fazy zawiązywania bulw. Potassium jest najbardziej potrzebny. Źródłem są sól potasowa lub siarczan potasu. Forma siarczanowa nawozów potasowych jest preferowana. Poprawia jakość bulw. Nawozy bezchlorkowe poprawiają właściwości jakościowe. Dotyczy to ziemniaków przemysłowych i jadalnych. Przy nadmiarze potasu powstaje ryzyko pogorszenia jakości bulw. Dzieje się to przy przekroczeniu 180 kg K₂O/ha.

Magnez, Siarka i Mikroelementy – wsparcie dla roślin

Mikroelementy wspomagają wzrost ziemniaków. Należą do nich magnez, wapń, siarka i żelazo. Ziemniak jest szczególnie wrażliwy na niedobór cynku. Wrażliwy jest także na niedobór manganu. Okres krytyczny zapotrzebowania na siarkę ma miejsce później. Trwa od formowania bulw do zasychania łęcin.

W uprawie ziemniaka można aplikować magnez i siarkę. Dokarmianie dolistne magnezem i siarką jest częste. Przeprowadza się je roztworem siarczanu magnezu. Stosuje się 5% roztwór wodny. Należy rozpuścić 5 kg nawozu w 100 litrach wody. W uprawie ziemniaka stosuje się od 200 do 300 litrów cieczy na hektar.

Nawozy organiczne – naturalne wsparcie dla gleby

Nawożenie organiczne ma ogromny wpływ na uprawę ziemniaków. Korzystnie wpływa na właściwości gleby. Dostarcza też wielu cennych składników. Wzrost ziemniaków w tych warunkach daje satysfakcjonujące plony. Nawozy organiczne poprawiają właściwości fizykochemiczne. Poprawiają też właściwości biologiczne gleby. Poprawa właściwości gleby wpływa korzystnie na produkcję roślinną. Efekt utrzymuje się przez kilka lat.

Obornik jest najważniejszym nawozem organicznym. Stosuje się go w uprawie ziemniaków. 1 t obornika bydlęcego zawiera: 4,7 kg azotu, 2,8 kg fosforu, 6,5 kg potasu. Zawiera też 4,3 kg wapnia, 1,5 kg magnezu i 1% sodu. Obornik zaspokaja przeciętnie 40% potrzeb ziemniaka. Zalecana dawka obornika to 25 t/ha. Wprowadza to średnio 125 kg azotu. Dostarcza też 75 kg fosforu i 150 kg potasu. Dodaje 30 kg magnezu. Z obornika ziemniaki wykorzystują 38 kg azotu. Wykorzystują też 22 kg fosforu i 90 kg potasu. Wykorzystanie składników odżywczych z obornika wynosi od 10 do 50%. Zależy od terminu przyorania i jakości obornika. Zależy też od temperatury i wilgotności gleby. Obornik powinien być stosowany w dawce 25–30 t/ha. W przypadku dużych ilości obornika można stosować wyższe dawki.

Inne nawozy organiczne to komposty i gnojowica. Są to komposty torfowe lub torfowo-obornikowe. Dawka kompostów i torfów wynosi około 40 t/ha. Dawka gnojowicy pod ziemniaki to 80 tys. l/ha. Azot z gnojowicy jest lepiej wykorzystywany. Dzieje się tak w porównaniu do obornika. Zalecana dawka gnojowicy to 40 m³. Wprowadza od 100 do 160 kg azotu. Dostarcza 37–110 kg fosforu. Dodaje 140–173 kg potasu. Wprowadza 20–33 kg magnezu i 59–112 kg wapnia.

Słoma jest źródłem materii organicznej. Ma niekorzystny stosunek węgla do azotu (62–100:1). Dla przyspieszenia rozkładu słomy stosuje się azot. Używa się np. mocznika. Dawka azotu wynosi 6–12 kg N na tonę słomy.

Nawozy mineralne – precyzyjne dostarczanie składników

Do kompleksowego nawożenia ziemniaka używa się nawozów mineralnych. Stosuje się je w warunkach braku obornika. Nawozy mineralne są drogie. Zawierają głównie azot, fosfor i potas. Stosuje się je podczas sadzenia. Można je też stosować krótko po nim. Nawozy wieloskładnikowe są efektywne. Przykładem jest POLIFOSKA®. Zapewniają pełne odżywienie ziemniaka. Do nawożenia azotem najlepsze są mocznik i saletra amonowa. Używa się też POLIFOSKA® 21, siarczan amonu i saletrzak. Pod ziemniaki na wczesny zbiór zaleca się nawozy szybkie. Należą do nich Saletrzak i saletra amonowa. Pod odmiany na chipsy stosuje się nawozy niskochlorkowe. Przykładem są POLIMAG® S i POLIFOSKA® START.

Najlepsze nawozy potasowe to siarczan potasu. Jest nim także kalimagnezja. W nawożeniu fosforem ważna jest proporcja składników. Dla ziemniaka jadalnego N:P:K wynosi 1:1:1,5-2,0.

Kiedy i jak stosować nawozy? Optymalne terminy i metody

Nawożenie ziemniaków odbywa się w kilku terminach. Pierwszy termin to jesień. Stosuje się wtedy nawozy organiczne. Należą do nich obornik, kompost, gnojowica. Obornik stosuje się przed podorywką. Można go też stosować przed orką przedzimową. Jesienne stosowanie obornika zwiększa plon. Zwiększa go o 3–5 t/ha. Wiosenne nawożenie odbywa się podczas sadzenia. Najczęściej stosuje się siarczan amonu. Jest to źródło azotu. Najlepszy czas na nawożenie przed sadzeniem to jesień. Może to być też wczesna wiosna. Nawozy stosuje się 2-4 tygodnie przed sadzeniem. Unika się wtedy problemów ze wschodami.

Kolejne nawożenie przeprowadza się w czerwcu. Jest to faza od trzech do pięciu liści. W ogrodach przydomowych nawożenie pogłówne nie jest regularne. Stosuje się je, gdy roślina sygnalizuje niedobory. Dolistne dokarmianie azotem przeprowadza się od 2 do 4 razy w sezonie. Nawożenie ziemniaków zimą jest niemożliwe. Rośliny są jednoroczne.

Nawożenie pogłówne – precyzja w sezonie

W pogłównym nawożeniu najważniejszy jest azot. Największe ilości azotu uwalniane są w cieplejszych miesiącach. Przy całościowej dawce azotu 100–120 kg stosuje się ją przed sadzeniem. Przy wyższej dawce zaleca się podział. Od ½ do ¾ dawki stosuje się przed sadzeniem. Resztę podaje się w fazie krzaka. Dla późnych odmian ziemniaka dawka azotu powinna być większa. Powinna być zwiększona o połowę. Podzielona dawka azotu zapobiega pogorszeniu jakości. Unika się też nadmiernego rozwoju części nadziemnych.

Nawożenie dolistne – szybka pomoc

Dokarmianie dolistne jest ważną rolą. Używa się wodnego roztworu mocznika. Można stosować też nawozy azotowe lub wieloskładnikowe. Dokarmianie można stosować interwencyjnie. Służy też jako profilaktyka. Wskazany jest pełny turgor tkanek. Dokarmianie dolistne przeprowadza się w dni pochmurne. Potrzebna jest duża wilgotność powietrza. W praktyce stosuje się je od 2 do 4 razy w sezonie.

Dokarmianie dolistne magnezem i siarką stosuje się często. Używa się 5% roztworu siarczanu magnezu. Należy rozpuścić 5 kg nawozu. Rozpuszcza się je w 100 litrach wody. Stosuje się od 200 do 300 litrów cieczy na hektar.

Analiza gleby i dobór dawek – podstawa skutecznego nawożenia

Efektywne nawożenie wymaga uwzględnienia wielu czynników. Należy brać pod uwagę kierunek użytkowania ziemniaków. Ważna jest zasobność gleby. Analiza gleby jest kluczowa. Określa zasobność w makro i mikroskładniki. Poziom agrotechniki też ma znaczenie. Przy zasobności gleby w azot nalicza się dawki. Robi się to na podstawie plonów i analizy gleby.

Ważne jest odpowiednie pH gleby. Najlepiej w zakresie 5,6-6,5. Gleba pod uprawę powinna być żyzna i próchnicza. Powinna być wilgotna o pH 5-6. Odczyn gleby powinien przekraczać pH 5,0. Poziom pH gleby ma kluczowe znaczenie. Konieczne może być wapnowanie gleb kwaśnych. Wapnowanie najlepiej wykonać jesienią. Zaleca się roczne wyprzedzenie. Na gleby o niskiej zasobności w magnez stosuje się wapno magnezowe.

Przy planowanym plonie 400 dt/ha można zastosować różne dawki. Dostarcza się od 154 do 171 kg azotu. Podaje się 60 do 72 kg fosforu. Stosuje się 160 do 184 kg potasu. Dawki nawozów mineralnych zależą od zasobności gleby. Zależą też od odmiany i przedplonu. W warunkach braku obornika stosuje się głównie nawozy mineralne. Stosowanie nawozów naturalnych pozwala zmniejszyć dawkę azotu mineralnego.

Najczęstsze błędy i jak ich unikać

Ziemniaki nie lubią przesady. Zarówno niedobory, jak i nadmiar składników szkodzą. Wpływają na smak i wygląd bulw. Dotyczą też ich przechowywania. Unikaj nadmiaru azotu. Może obniżyć jakość bulw. Zapobiegaj opóźnieniu zawiązywania bulw. Unikaj zwiększenia zawartości azotanów. Nadmiar potasu powyżej 180 kg K₂O/ha pogarsza jakość bulw.

Objawy niedoboru składników wskazują problem. Żółknące liście oznaczają niedobór azotu. Fioletowe przebarwienia wskazują na niedobór fosforu. Spalone brzegi liści to niedobór potasu. Skoryguj dawki w razie niedoboru. Stosuj nawozy dolistne.

Należy unikać nadmiernego nawożenia. Dotyczy to szczególnie azotu.

Aby uniknąć błędów, wykonaj analizę gleby. Pozwala to określić zasobność. Dostosuj dawki nawozów do potrzeb. Regularne badania gleby pomagają unikać nadmiaru. Zapobiegają też niedoborom mikroelementów. Stosuj nawozy w odpowiednich terminach. Zwracaj uwagę na warunki pogodowe.

Technologie i praktyki w nowoczesnej uprawie

Rolnictwo precyzyjne wspiera nawożenie. Umożliwia precyzyjne dawkowanie nawozów. Stosowanie technologii DSG zwiększa plony. Poprawia ich jakość. Utrzymuje ciągły wzrost roślin. Wykorzystuje biostymulatory i aktywatory gleby. Wdrażanie technologii DSG jest trendem. Stosuje się nawozy specjalistyczne. Nawozy bezchlorkowe są coraz ważniejsze. Poprawiają jakość bulw. Analiza gleby jest podstawą precyzyjnego nawożenia.

Podsumowanie – klucz do sukcesu w uprawie ziemniaków

Prawidłowe nawożenie ziemniaków jest fundamentem sukcesu. Zapewnia wysoki plon dobrej jakości. Kluczowe jest dostarczenie azotu, fosforu i potasu. Ważne są też mikroelementy. Stosuj nawozy organiczne i mineralne. Dopasuj dawki do gleby i odmiany. Wykonaj analizę gleby przed nawożeniem. Stosuj nawozy w odpowiednich terminach. Unikaj nadmiaru składników. Szczególnie dotyczy to azotu. Nawożenie dolistne pomaga w sezonie. Pamiętaj o optymalnym pH gleby. Dobra praktyka to podstawa. Zastosuj te zasady. Zbierzesz obfite plony.

• Przeprowadź analizę gleby przed nawożeniem.
• Dostosuj dawki nawozów do zasobności gleby i odmiany.
• Stosuj nawozy organiczne, aby poprawić strukturę gleby.
• Podziel dawki azotu na części.
• Unikaj nadmiaru azotu i potasu.
• Stosuj nawożenie dolistne w razie potrzeby.
• Dbaj o odpowiednie pH gleby.

Zobacz także:

• Kompleksowy Przewodnik: Nawożenie Czarnej Porzeczki dla Obfitych Plonów
• Nawożenie drzew owocowych – klucz do obfitych zbiorów
• Jaki nawóz pod pszenżyto ozime? Kompleksowy przewodnik nawożenia
• Nawożenie kukurydzy – kompleksowy przewodnik
• Sadzenie ziemniaków: odległość, głębokość, termin