Roszponka to smaczne i zdrowe warzywo liściowe. Zyskuje coraz większą popularność w polskich ogrodach. Jej uprawa jest prosta i nie wymaga specjalnych umiejętności. Możesz ją łatwo posadzić w ogrodzie lub w doniczce na balkonie.
Co to jest roszponka?
Roszponka (Valerianella locusta) należy do rodziny kozłkowatych. Jest to roślina jednoroczna. Dorasta zwykle do 20-30 cm wysokości. Roszponka charakteryzuje się delikatnymi, zielonymi liśćmi. Tworzą one niewielkie rozety. Jej łodyga jest naga i rozgałęzia się. Kwiaty roszponki są drobne, białe, niebieskie lub różowe. Zebrane są w wierzchotki. Okres kwitnienia przypada na lipiec i sierpień. Owoce są nieregularne i spłaszczone. Mają delikatne bruzdy i rozmiar około 1,5-2,2 mm. Roszponka pochodzi z Europy, Azji Mniejszej i Afryki Północnej. W Polsce spotykane są jej zdziczałe formy. Uprawa na szeroką skalę zaczęła się w XX wieku. Wcześniej roszponka bywała uważana za chwast.
Roszponka warzywna (Valerianella locusta) to gatunek należący do rodziny kozłkowatych.
Roszponka ma wiele potocznych nazw. Nazywana jest kozłkiem sałatką, rapontyką, rapunkułem lub sałatką. Roszponka często porównywana jest do rukoli. Różni się jednak wyglądem, smakiem i właściwościami. Liście roszponki mają lekko orzechowy smak. Rukola ma smak bardziej pieprzny. Roszponka jest łatwiejsza w uprawie niż rukola.
Wartości odżywcze i właściwości zdrowotne roszponki
Roszponka to prawdziwa skarbnica składników odżywczych. Jest niskokaloryczna. 100 gramów roszponki dostarcza tylko 21 kcal. Roszponka zawiera dużo wody. Jest bogatym źródłem witamin A i C. Dostarcza także witaminy z grupy B, w tym B6, tiaminę, ryboflawinę, niacynę i kwas foliowy. W jej składzie znajdziesz też witaminę K. Roszponka zawiera ważne minerały. Są to wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód i cynk. Liście roszponki są bogate w białko i błonnik. Zawierają także olejki eteryczne. Wartości odżywcze i lecznicze wynikają z beta-karotenu i związków mineralnych.
Roszponka korzystnie wpływa na zdrowie. Działa odkwaszająco na organizm. Pomaga oczyścić krew. Wspiera układ trawienny. Może łagodzić dolegliwości wiosennego przesilenia. Stosowana jest w medycynie naturalnej. Pomaga przy nieżytach, wrzodach i zaparciach. Roszponka ma właściwości uspokajające. Są one podobne do działania kozłka lekarskiego. Spożywanie roszponki jest korzystne przy dnie moczanowej. Produkuje niewielkie ilości kwasu moczowego. Roszponka jest odpowiednia dla osób na diecie. Polecana jest cukrzykom i osobom z grupy ryzyka. Właściwości zdrowotne obejmują poprawę wzroku. Roszponka wzmacnia układ odpornościowy. Poprawia ogólne samopoczucie. Zawiera antyoksydanty. Chronią one przed stresem oksydacyjnym. Roszponka dostarcza kwasów omega 3.
Ile kalorii ma roszponka?
100 gramów roszponki dostarcza zaledwie 21 kcal. Jest to warzywo niskokaloryczne.
Jakie witaminy zawiera roszponka?
Roszponka jest bogata w witaminy A, C, K oraz witaminy z grupy B. Zawiera też kwas foliowy.
Uprawa roszponki w ogrodzie i w domu
Roszponka jest rośliną mało wymagającą. Można ją łatwo uprawiać w ogrodzie. Świetnie rośnie też w doniczkach. Nadaje się na balkon i parapet. Jej uprawa jest dość bezproblemowa. Roszponka dobrze znosi niskie temperatury. Jest mrozoodporna do -15°C. Można ją uprawiać przez cały rok. Należy unikać najgorętszych miesięcy lata. Roszponka reaguje na długość dnia. Zakwita przy długim dniu. Plonuje, gdy dzień jest krótki. Dzieje się to wczesną wiosną i jesienią. Po 15 maja roszponka staje się niesmaczna. Zaczyna wtedy wypuszczać pędy kwiatowe.
Roszponka jest całkowicie mrozoodporna!
Wymagania glebowe i stanowiskowe
Roszponka najlepiej rośnie w umiarkowanych temperaturach. Optymalna temperatura to 10-20°C. Kiełkuje przy temperaturze od 5 do 15°C. Może rosnąć w pełnym słońcu. Preferuje jednak półcień lub częściowe zacienienie. Unikaj silnego nasłonecznienia. Gleba dla roszponki powinna być żyzna. Musi być bogata w próchnicę i wapń. Ważna jest luźna struktura gleby. Gleba powinna być dobrze przepuszczalna. Optymalne pH gleby to 6,0-7,5. Roszponka nie lubi przesadzania. Źle znosi nadmiar wody w podłożu.
- Przygotuj glebę mieszając ją z kompostem.
- Dodaj kompost lub obornik przed siewem.
- Wybierz stanowisko półcieniste.
- Osłoń miejsce od wiatru.
Kiedy i jak siać roszponkę?
Roszponkę można siać przez cały rok. Zależy to od pory roku i odmiany. Optymalny czas siewu to sierpień i wrzesień. Siew jesienny przeznaczony jest na zbiór zimowy i wczesnowiosenny. Wiosną można siać, gdy gleba osiągnie 10-15°C. To zwykle luty lub marzec. Unikaj siewu zbyt wcześnie. Zimna gleba hamuje wzrost. Możesz siać roszponkę co dwa tygodnie. Zapewni to nieprzerwane zbiory. Nasiona wysiewa się wprost do gruntu. Można też siać do donic, szklarni lub inspektów. Głębokość siewu to około 0,5-1,5 cm. Nasiona są małe, wielkości ziaren maku. Wysiewaj w rzędach co 15-20 cm. Zachowaj rozstawę 10-15 cm między roślinami. Zbyt gęsty siew wymaga przerzedzenia. Zapewnia to lepszy rozwój roślin. Pierwsze listki pojawiają się po 7-20 dniach.
Terminy siewu roszponki:
- Lipiec – październik (zbiór jesienny/zimowy)
- Wczesna wiosna (luty/marzec)
- Sukcesywnie co 2 tygodnie dla ciągłych zbiorów
Jak głęboko siać nasiona roszponki?
Nasiona roszponki wysiewa się na głębokość około 0,5 do 1,5 cm.
Pielęgnacja roszponki
Pielęgnacja roszponki jest prosta. Kluczowe jest regularne odchwaszczanie. Spulchniaj podłoże wokół roślin. Podlewanie jest ważne w czasie suszy. Utrzymuj glebę stale wilgotną. Unikaj jednak przesycania wodą. Nadmiar wilgoci sprzyja chorobom. Podlewanie wiosną wymaga wilgotnej gleby. Jesienią często wystarcza rosa. Roszponka nie wymaga intensywnego nawożenia. Unikaj nadmiaru azotu. Może to prowadzić do gromadzenia azotanów. Stosuj nawozy organiczne. Dobrym wyborem jest kompost lub gnojówka z pokrzywy. Regularne podlewanie i pielenie są kluczowe dla zdrowia roślin.
- Regularnie usuwaj chwasty.
- Podlewaj rośliny w razie potrzeby.
- Unikaj nadmiernego nawożenia azotem.
- Stosuj nawozy organiczne.
Roszponka na balkonie i parapecie
Roszponka świetnie nadaje się do uprawy w pojemnikach. Możesz ją sadzić w doniczkach. Sprawdzi się na balkonie lub tarasie. Dobrze rośnie też na parapecie. Wybierz odpowiednie pojemniki. Zapewnij drenaż na dnie. Użyj żyznej i przepuszczalnej ziemi. Podlewanie w doniczkach jest szczególnie ważne. Gleba szybko wysycha. Roszponka na balkonie wymaga stanowiska w półcieniu. Chroni to przed palącym słońcem.
- Sadź roszponkę w doniczkach na balkonie.
- Zapewnij drenaż w pojemnikach.
- Użyj odpowiedniego podłoża.
Ochrona przed chorobami i szkodnikami
Roszponka jest stosunkowo odporna na choroby. Najczęstsze problemy to rdza i mączniak. Przyczyną bywa nadmiar wilgoci. Unikaj bezpośredniego podlewania liści. Roszponce mogą zagrażać mszyce i ślimaki. Stosuj naturalne metody ochrony. Rozprowadź nawóz z pokrzywy. Możesz zabezpieczać rośliny siatką. Naturalne sposoby obejmują sadzenie roślin odstraszających szkodniki. Można stosować biopreparat Biosept Active. Monitoruj rośliny regularnie pod kątem szkodników.
- Stosuj naturalne metody ochrony.
- Rozprowadź nawóz pokrzywy na mszyce.
- Zabezpieczaj rośliny siatką lub sznurkiem.
Zbiór i przechowywanie roszponki
Zbiór roszponki jest możliwy po 6-10 tygodniach od siewu. Okres wegetacji wynosi 60-90 dni. Zbiór następuje, gdy rozety są dobrze uformowane. Liście powinny mieć 8-10 cm średnicy. Najlepiej zbierać liście rano. Mają wtedy najlepszy smak i wartości odżywcze. Używaj nożyczek do zbioru. Ścinaj liście tuż nad ziemią. Nie ścinaj zbyt głęboko. Roślina może wtedy odrosnąć. Zbiór jest najkorzystniejszy przed kwitnieniem. Roszponkę można zbierać stopniowo. Ścinaj zewnętrzne liście. Zbiory są możliwe jesienią, zimą i wiosną. Zimowa ochrona agrowłókniną pomaga w zbiorach w chłodne dni.
Świeża roszponka zachowuje jakość do tygodnia. Można ją przechowywać w lodówce. Umieść ją w wilgotnym ręczniku papierowym. Możesz użyć perforowanej torebki. Inną metodą jest przechowywanie w wodzie. Postaw ją jak bukiet kwiatów. Można też mrozić liście. Umyj je i wysusz przed zamrożeniem. Okres przydatności do spożycia jest stosunkowo krótki.
- Zbieraj liście rano dla lepszej jakości.
- Używaj nożyczek do zbioru.
- Przechowuj roszponkę w lodówce.
- Można mrozić umyte i wysuszone liście.
Jak długo można przechowywać świeżą roszponkę?
Świeża roszponka przechowywana w lodówce zachowuje świeżość przez 3 do 7 dni.
Roszponka w kuchni
Roszponka ma delikatnie orzechowy smak. Świetnie wzbogaca dania. Jej liście doskonale smakują w sałatkach. Możesz dodawać ją do kanapek. Używa się jej w sufletach. Nadaje się do nadzień warzywnych. Roszponka świetnie sprawdza się w ciepłych potrawach. Można ją spożywać na surowo. Można też gotować jak szpinak. Wprowadzenie roszponki do diety jest proste. Dodaj ją do sałatek lub na kanapki. Zrób z niej pesto. Możesz ją zmiksować w smoothie. Pasuje do omletów i zapiekanek. Można ją dodać do pierogów i makaronów.
Jej bardzo ciekawy, delikatnie orzechowy smak potrafi wzbogacić nawet najbardziej wykwintne dania.
Roszponka a rukola – porównanie
Roszponka i rukola to popularne warzywa liściowe. Należą do różnych rodzin roślin. Różnią się wyglądem, smakiem i wartościami odżywczymi. Roszponka ma łagodny, orzechowy smak. Rukola jest bardziej pikantna. W 100 gramach roszponka ma mniej kalorii niż rukola. Zawiera też mniej węglowodanów. Roszponka dostarcza więcej witaminy C. Ma też więcej żelaza i potasu niż rukola. Oba warzywa są zdrowe. Warto włączyć je do diety. Roszponka jest łatwiejsza w uprawie domowej.
Porównanie Roszponki i Rukoli (na 100g):
| Składnik | Roszponka | Rukola |
|---|---|---|
| Kalorie | Mniej | Więcej |
| Węglowodany | Mniej | Więcej |
| Witamina C | Więcej | Mniej |
| Żelazo | Więcej | Mniej |
| Potas | Więcej | Mniej |
Roszponka jest niedoceniana w Polsce. We Francji, Holandii i Belgii cieszy się popularnością. Warto spróbować jej uprawy. Zapewni świeże, zdrowe liście przez długi czas.
Zobacz także:
Dodaj komentarz