Rącznik pospolity to krzew o egzotycznym wyglądzie, który zachwyca. Pamiętaj jednak o jego toksycznych nasionach. Wyjaśniamy, jak uprawiać rącznik bezpiecznie i co musisz o nim wiedzieć.
Charakterystyka rącznika pospolitego
Rącznik pospolity, czyli Ricinus communis, należy do rodziny wilczomleczowatych. W naturze rośnie w Afryce i na Bliskim Wschodzie. Tam osiąga do 10 metrów wysokości. W Polsce uprawiamy go jako roślinę jednoroczną. Rzadko przekracza u nas 3 metry wysokości. Niewiele jednorocznych roślin rośnie tak szybko. Dwumetrowy rącznik ma szerokie liście. Ich średnica wynosi 80-100 cm. Liście są dłoniasto klapowane i intensywnie barwne. Łodygi są grube, zielone, fioletowe lub czerwone. Roślina kwitnie od późnego lata do jesieni. Kwiaty są zielone lub czerwone. Po kwitnieniu pojawiają się kolczaste torebki. W owocach znajdują się błyszczące nasiona. Nasiona Ricinus communis przypominają kleszcza pospolitego.
Skąd pochodzi rącznik pospolity?
Rącznik pospolity pochodzi z Afryki Wschodniej. Uprawiano go już w starożytnym Egipcie. Nasiona znaleziono w grobowcach królów egipskich.
Odmiany rącznika
Rącznik pospolity występuje w wielu odmianach. Różnią się kolorem liści i wysokością. Popularne odmiany to ‘Carmencita’ i ‘Gibsonii’. W Polsce uprawia się odmiany ‘Puławską’ i ‘Atropurpureus’. Odmiana ‘Zanzibarensis’ osiąga do 3 metrów wysokości. ‘Sanguineus’ to kolejna znana odmiana. Wybór odmiany zależy od efektu, jaki chcesz uzyskać w ogrodzie.
Wymagania uprawowe i pielęgnacja
Rącznik pospolity jest łatwy w uprawie. Potrzebuje słonecznego i ciepłego stanowiska. Miejsce musi być osłonięte od silnego wiatru. Preferuje gleby żyzne i przepuszczalne. Podłoże powinno być umiarkowanie wilgotne. Głęboki przekop gleby jest wskazany. Dodaj kompost przed sadzeniem rośliny. Nasiona wysiewa się na przełomie marca i kwietnia. Możesz zrobić to w doniczkach w domu. Nasiona kiełkują w temperaturze powyżej 10°C. Sadzonki wysadź do gruntu po 15 maja. Unikniesz wtedy przymrozków. Sadź rącznik w rozstawie 60-100 cm. Roślina wymaga regularnego podlewania. Nawożenie wieloskładnikowymi nawozami jest ważne. Stosuj je co 2-3 tygodnie. Młode rośliny potrzebują wsparcia. Stosuj paliki, aby się nie złamały. Roślina jest odporna na choroby. Może atakować ją mączniak prawdziwy. Mszyce także mogą stanowić problem. Zwalczaj choroby obrywając zainfekowane liście. Stosuj odpowiednie opryski na szkodniki.
Kiedy najlepiej sadzić rącznik do gruntu?
Rącznik pospolity sadzi się do gruntu po 15 maja. W ten sposób unikniesz uszkodzeń przez wiosenne przymrozki.
Aby ułatwić sobie pracę:
- Wysiej nasiona w kwietniu do doniczek w domu.
- Przekop glebę głęboko i dodaj kompost.
- Regularnie podlewaj roślinę.
- Stosuj nawozy co 2-3 tygodnie.
- Używaj palików do podpierania wysokich roślin.
Zastosowanie rącznika pospolitego
Rącznik pospolity to przede wszystkim roślina ozdobna. Możesz sadzić go jako soliter. Świetnie wygląda w grupach na trawnikach. Nadaje się do osłony murów i parkanów. Uprawa w pojemnikach na balkonach jest możliwa. Roślina ma także praktyczne zastosowanie w ogrodzie. Działa odstraszająco na krety i nornice. Może pomóc w walce z turkuciem podjadkiem. Z nasion rącznika pozyskuje się olej rycynowy. Olej rycynowy nie zawiera toksyn. Stosuje się go w medycynie i kosmetyce. Używa się go do lotionów i płynnych brylantyn. Działa przeczyszczająco na jelito cienkie. Olej rycynowy stosuje się też do leczenia owrzodzeń. Pomaga także przy oparzeniach. Znajduje zastosowanie w pielęgnacji skóry i włosów. W przemyśle włókienniczym używa się go do barwienia tkanin. Olej rycynowy był używany od starożytności. Służył jako smar do maszyn i okrętów.
Czy olej rycynowy jest trujący?
Nie, olej rycynowy pozyskiwany z nasion rącznika nie jest trujący. Toksyczna jest tylko rycyna zawarta w nasionach. Olej jest przetwarzany i bezpieczny w stosowaniu.
Zastosowania rącznika:
- Ozdoba ogrodów i balkonów.
- Naturalny odstraszacz szkodników.
- Źródło oleju rycynowego dla medycyny i kosmetyki.
Toksyczność rącznika – Bądź ostrożny!
Cała roślina rącznika jest trująca. Szczególnie niebezpieczne są nasiona. Zawierają one silnie toksyczną rycynę. Nasiona rącznika pospolitego to najsilniej trująca część rośliny. Spożycie kilku nasion może spowodować silne zatrucie. Powyżej 10 nasion może wywołać śmierć. Dawka śmiertelna dla dziecka to 6 ziaren. Dla dorosłego to 20 ziaren. Objawy zatrucia pojawiają się po kilku godzinach. Należą do nich osłabienie i gorączka. Występują też bóle mięśni, wymioty i biegunka. Może dojść do powiększenia wątroby i śledziony. Zatrucie może być śmiertelne w ciągu kilkudziesięciu godzin.
„Rącznik pospolity to roślina bardzo niebezpieczna!”
Warto pamiętać o ostrożności przy uprawie rącznika. Sadzenie z dala od miejsc dostępnych dla dzieci jest konieczne. Unikaj spożywania jakichkolwiek części rośliny. Przetwarzaj nasiona ostrożnie. Stosuj środki ochronne przy uprawie. Używaj gumowych rękawic podczas prac pielęgnacyjnych.
Czy rącznik pospolity jest bezpieczny dla dzieci?
Nie, rącznik pospolity jest silnie trujący. Należy unikać sadzenia go w miejscach, gdzie bawią się dzieci. Nasiona są szczególnie niebezpieczne.
Gdzie kupić nasiona rącznika?
Nasiona rącznika pospolitego są dostępne w sklepach ogrodniczych. Można je znaleźć w sklepach stacjonarnych. Dostępne są także w sklepach internetowych. Producenci oferują różne odmiany rącznika. Opakowania zawierają zwykle kilka nasion. Przed zakupem sprawdź wymagania odmiany. Upewnij się, że nasiona pochodzą od sprawdzonego dostawcy. Nasiona nie tracą zdolności kiełkowania przez kilka lat. Warto jednak kupować je na bieżący sezon. Zdolność kiełkowania może z czasem maleć.
Zobacz także:
Dodaj komentarz