Melisa lekarska to popularne zioło cenione za swój cytrynowy aromat i liczne właściwości prozdrowotne. Dowiedz się, jak ją uprawiać w ogrodzie lub w doniczce, pielęgnować i korzystać z jej dobrodziejstw.
Czym jest melisa lekarska?
Melisa lekarska (Melissa officinalis) należy do rodziny jasnotowatych. Jest to roślina wieloletnia. Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego i Azji Środkowej. Obecnie melisę uprawia się na całym świecie. Roślina osiąga wysokość od 30 cm do 1 metra. Tworzy kępy o średnicy około 60 cm. Łodygi są wzniesione i mocno rozgałęzione. Liście melisy są jasnozielone i owalne. Mają sercowaty kształt. Brzeg liści jest wyraźnie ząbkowany. Liście są miękkie i matowe. Po roztarciu wydzielają intensywny cytrynowy zapach. Roślina kwitnie latem. Okres kwitnienia trwa od czerwca do sierpnia. Kwiaty są drobne i wargowe. Mają kolor jasnożółty, biały lub lekko różowy. Zebrane są w nibyokółki. Kwiaty melisy są miododajne. Przyciągają pszczoły i inne owady zapylające. Organem podziemnym melisy jest mocne kłącze. Roślina zimuje w gruncie w postaci tych kłączy. Melisa lekarska bywa nazywana rojownikiem lub pszczelnikiem. Jej zapach przyciąga pszczoły. Dawniej wierzono, że uspokaja pszczoły posadzona obok uli. W mitologii greckiej nimfa Melisa kojarzy się z pszczołami. Kojarzona jest także z roślinami miododajnymi. W starożytności traktowano melisę jako zioło magiczne. Miało ono przywracać radość i siłę.
Uprawa melisy lekarskiej w ogrodzie
Uprawa melisy w przydomowym ogródku jest prosta. Może przynieść wiele korzyści. Roślina najlepiej rośnie w gruncie. Można ją uprawiać także w donicach. Melisa preferuje stanowiska słoneczne. Dobrze radzi sobie również w lekkim półcieniu. Stanowisko powinno być ciepłe. Należy je osłonić przed wiatrem. Unikaj skrajnego zacienienia. Chroni to roślinę przed uszkodzeniem. Roślina jest odporna na niskie temperatury. Zimuje w korzeniach. W chłodniejszym klimacie wymaga okrycia na zimę. Przed zimą obłóż krzaczki kompostem. Pozwoli im to przetrwać 2-3 lata.
Jaką glebę wybrać dla melisy?
Melisa dostosowuje się do większości gleb. Preferuje gleby żyzne i wilgotne. Ziemia powinna być lekka i przepuszczalna. Zalecana jest gleba wapniowa. Powinna mieć dużą zawartość próchnicy. Optymalne pH gleby wynosi od 6,0 do 7,5. Ziemia powinna mieć odczyn lekko zasadowy lub obojętny. Melisa nie lubi ciężkich gleb. Nie toleruje też zbyt wilgotnych gleb. Dodanie kompostu poprawia strukturę gleby. Przed sadzeniem warto wzbogacić glebę. Użyj kompostu, obornika lub popiołu drzewnego. Cienka warstwa kompostu lub obornika wystarczy.
Kiedy i jak sadzić melisę?
Sadzenie melisy najlepiej przeprowadzać na wiosnę. Zrób to po ryzyku przymrozków. Optymalny czas sadzenia to wiosna. Temperatura gleby powinna osiągnąć około 10°C. Najlepszy czas na wysiew nasion to marzec i kwiecień. Nasiona melisy kiełkują po 2-3 tygodniach. Pierwsze listki pojawiają się po 14-21 dniach. Nasiona sieje się na głębokość 0,5–1 cm. Można siać nasiona w marcu lub sadzić rozsady w maju. Sadzenie rozsady wykonaj w maju. Zrób to, kiedy minie ryzyko przymrozków. Rozsadę sadzi się na głębokości 5-8 cm. Odległość między roślinami powinna wynosić około 30 cm. Optymalne odstępy w rzędach to 30–40 cm. Odstępy między rzędami wynoszą 40–50 cm. Można sadzić melisę także we wrześniu. Posadź ją jesienią.
- Wysiej nasiona do inspektu lub bezpośrednio do gruntu.
- Przygotuj rozsady w połowie marca lub na początku maja.
- Zapewnij roślinie odpowiednie warunki słoneczne i wilgotne.
- Kupuj nasiona lub gotowe sadzonki do przesadzenia.
- Zabezpiecz młode sadzonki przed przymrozkami.
- Okryj je agrowłókniną lub ściółką organiczną.
- Utrzymaj stałą wilgotność gleby po wysiewie.
- Delikatnie ugnieć ziemię wokół rośliny.
- Unikaj przesuszenia podczas kiełkowania.
Pielęgnacja melisy w ogrodzie
Melisa wymaga umiarkowanego podlewania. Podlewaj regularnie nowe sadzonki. Unikaj nadmiernego podlewania. Nie dopuść do zalania korzeni. Unikaj przesuszenia i przelania. Stosuj warstwę drobnego żwiru na dnie doniczki. Roślina wymaga nawożenia. Nawoź co 2 tygodnie od maja do lipca. Stosuj nawozy naturalne. Dobry jest np. humus 2w1. Użyj nawozów z odchodów dżdżownic. Można stosować wyciąg z pokrzywy. Melisa nie wymaga intensywnego nawożenia w sezonie. Można stosować naturalne nawozy płynne. Regularne przycinanie sprzyja gęstemu wzrostowi. Zwiększa ono aromatyczność liści. Przycinaj roślinę regularnie. Usuwaj kwiatostany. Skupia to energię na liściach. Pielęgnacja obejmuje kontrolę szkodników i chorób. Choroby i szkodniki rzadko występują. Głównie dzieje się tak z powodu braku słońca. Młode rośliny są bardziej podatne na problemy. Stosuj naturalne środki ochrony roślin. Zwalczaj szkodniki spryskując wodą. Używaj naturalnych preparatów. Zapewnij odpowiednią cyrkulację powietrza wokół roślin.
Uprawa melisy w doniczce
Melisę można uprawiać w doniczkach. Zrób to na słonecznych parapetach. Doniczkę postaw w nasłonecznionym miejscu. Możesz ją uprawiać w domu. Nadaje się na taras lub parapet. Uprawa w doniczce wymaga głębokości siewu około 2 cm. Gleba wapniowa z próchnicą jest zalecana. Podlewaj melisę codziennie. Podłoże musi być stale wilgotne. Unikaj przesuszenia. Unikaj przelania. Zastosuj warstwę żwiru na dnie. Roślina powinna być nawożona dwa razy w roku. Regularnie ją przycinaj. Melisa w doniczkach często traktowana jest jako roślina jednoroczna. Konieczne jest zabezpieczenie jej na zimę.
W czasie uprawiać melisy w domu?
Idealny czas na kiełkowanie to wiosna lub lato.
Rozmnażanie melisy
Melisę rozmnaża się na kilka sposobów. Możliwe jest rozmnażanie przez nasiona. Sieje się je w marcu, kwietniu i maju. Nasiona umieszczaj na głębokości 0,5-1 cm. Pierwsze listki pojawiają się po 14-21 dniach. Inna metoda to podział kęp. Podziel 2-3 letnie osobniki. Można też rozmnażać przez sadzonki zielne. Rozmnażanie przez podział kępek jest proste. Sadzonki zielne również się ukorzeniają. Rozmnażanie przez sadzonki jest możliwe.
Właściwości lecznicze melisy
Melisa lekarska to roślina lecznicza. Jej właściwości lecznicze znano w starożytności. W I wieku n.e. wspominał o niej Dioskurydes. Nazywany jest ojcem farmakologii. Polecał melisę na ukąszenia. W średniowieczu Paracelsus zalecał napar z melisy. Pomagał on na ukojenie nerwów. Właściwości melisy znano i ceniono już w I wieku n.e. Roślina jest bogata w olejki eteryczne. Zawiera cytral, geranial, neral, cytronelal. Posiada też polifenole. Są to kwercetyna, luteolina, kwasy fenolowe. Olejek eteryczny zawiera cytronelal i cytryl. Liście melisy zawierają kwasy polifenolowe. Mają garbniki, flawonoidy i olejek eteryczny. Posiadają sole mineralne. Liście zawierają też żywice, goryczki i glikozydy. Mają kwasy organiczne, śluzy i witaminy. Melisa zawiera organiczne terpeny. Posiada też taniny i fenolokwasy. Ma śluz, witaminę C i żywicę. Napar z melisy od dawna gwarantuje długowieczność.
Działanie melisy na układ nerwowy
Melisa znana jest jako zioło uspokajające. Działa wyciszająco. Melisa ma właściwości łagodzące nerwy. Pomaga radzić sobie z nadpobudliwością. Redukuje drażliwość i bezsenność. Działa uspokajająco i przeciwlękowo. Ma działanie nasenne. Stosowana jest w stanach nerwicowych. Pomaga w depresjach. Herbaty i napary z melisy mają właściwości uspokajające. Poprawia jakość snu. Wiele osób zastępuje farmaceutyki na uspokojenie melisą.
W średniowieczu słynny medyk szwajcarski Paracelsus zalecał picia naparu z melisy na ukojenie nerwów.
Czy melisa jest skuteczna na stres?
Tak, melisa działa uspokajająco i łagodząco na stres.
Melisa a układ pokarmowy
Melisa ma działanie rozkurczowe. Działa antyspazmatycznie. Łagodzi dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Wpływa korzystnie na układ pokarmowy. Pomaga na mdłości w ciąży. Ułatwia trawienie. Wspomaga trawienie. Pomaga na problemy żołądkowe.
Czy melisa pomaga na mdłości w ciąży?
Tak, melisa działa uspokajająco i pomaga na mdłości w ciąży.
Inne zastosowania lecznicze
Melisa działa przeciwbakteryjnie. Ma działanie przeciwwirusowe. Zwalcza wirusa opryszki. Pomaga w leczeniu opryszczki zewnętrznie. Zwalcza bakterie Helicobacter pylori. Działa przeciwbólowo. Przynosi ukojenie w bólach głowy. Pomaga na migreny. Znajduje zastosowanie jako antidotum. Pomaga w stanach zapalnych jamy ustnej. Melisa może obniżać poziom cholesterolu. Hamuje utlenianie tłuszczów. Wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Poprawia koncentrację i pamięć. Poprawia funkcje poznawcze. Pomaga u chorych na Alzheimera. Zmniejsza objawy miesiączki. 1200 mg ekstraktu na dzień zmniejsza objawy. Stosuje się to przez 7 dni w miesiącu. Można ją stosować zewnętrznie. Używaj jej w postaci okładów.
Czy melisa pomaga na pamięć?
Tak, melisa poprawia pamięć i koncentrację.
Zastosowanie melisy w kuchni
Melisa to roślina przyprawowa. Świeże liście stosuje się jako przyprawę. Są dodatkiem do potraw. Liście melisy stosuje się w kuchni. Używa się ich w naparach. Melisa nadaje intensywny cytrynowy zapach. Służy do aromatyzowania napojów. Dodaje się ją do sałatek. Pasuje do farszów i nalewek. Używa się jej w lemoniadach. Dodaje aromatu do alkoholi. Stosuje się ją w sorbetach. Pasuje do sałatek owocowych. Używa się jej w twarogach. Jest składnikiem farszów do mięsa. Można jej używać w przepisach na desery. Melisę można wykorzystywać jako przyprawę. Nadaje się do herbatki ziołowej. Napary z liści używa się jako herbata.
- Użyj melisy w kuchni.
- Przygotuj dania, napoje, desery.
- Dodaj świeże liście do herbat.
- Aromatyzuj sałatki i napoje.
Zastosowanie melisy w kosmetyce
Melisa jest używana w kosmetologii. Łagodzi stany zapalne skóry. Stosuje się ją w aromaterapii. Jest składnikiem kosmetyków. Używa się jej w szamponach. Jest w odżywkach i kremach. Olejek z melisy ma właściwości grzybobójcze. Posiada też właściwości bakteriobójcze. W kosmetyce wykorzystuje się ją do kremów. Stosuje się ją w tonikach. Jest w odżywkach do włosów. Nadaje się do płynów do kąpieli. Może być składnikiem płukanki. Pomaga na włosy przetłuszczające się.
- Stosuj melisę w kosmetyce.
- Używaj szamponów z melisą.
- Wypróbuj płukanki do włosów.
- Stosuj kremy i olejki.
Zbiór i przechowywanie melisy
Liście melisy można zbierać przez cały sezon. Zbiór od maja do października. Zbiera się dwukrotnie w sezonie. Zrób to tuż przed kwitnieniem. Zrób to także po kwitnieniu. Najlepszy czas na zbiory to poranek. Zbierz liście po wyschnięciu rosy. Zrób to przed upałem. Liście najlepiej zbierać tuż przed kwitnieniem. Zawartość olejków eterycznych jest najwyższa wtedy. Zbierać można świeże listki. Zbieraj pędy i kwiaty w miarę potrzeb. Liście można przechowywać w lodówce. Trzymaj je do tygodnia. Można też suszyć liście. Suszenie trwa około tygodnia. Liście powinny stać się kruche. Susz w ciemnym, przewiewnym miejscu. Zebrane gałązki można przechowywać. Użyj szczelnych pojemników na zimę. Suszone liście przechowuj w szczelnych szklanych pojemnikach. Można je przechowywać przez około rok.
- Zbieraj liście rano.
- Zrób to po wyschnięciu rosy.
- Susz liście w zacienionym miejscu.
- Przechowuj suszoną melisę w szczelnych pojemnikach.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Melisa ma skutki uboczne przy nadmiarze. Mogą wystąpić zawroty głowy. Możliwy jest świszczący oddech. Mogą pojawić się bóle brzucha. Czasem występują wymioty. Możliwe są podrażnienia skóry. Melisa nie wykazuje skutków ubocznych zazwyczaj. W pojedynczych przypadkach odnotowano bóle głowy. Czasem pojawiały się nudności i biegunka.
Czy melisa jest bezpieczna dla wszystkich?
Nie, istnieją pewne przeciwwskazania i skutki uboczne przy nadmiarze. Zawsze skonsultuj się ze specjalistą przed użyciem.
Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
Melisa jest przeciwwskazana dla osób uczulonych. Mogą wystąpić reakcje alergiczne. Możliwe są obrzęki. Może pojawić się uczucie ucisku w gardle. Nie zaleca się stosowania przez kobiety ciężarne. Unikaj jej w okresie karmienia piersią. Nie podawaj dzieciom do lat 12. Stosowanie herbatki z melisy należy unikać. Zrób to w okresie przed i po zabiegach chirurgicznych. Unikaj stosowania melisy. Zrób to przed i po operacji. Przerwa powinna trwać co najmniej 2 tygodnie. Uważaj na alergie. Obserwuj objawy uczulenia. Zwróć uwagę na problemy z oddychaniem. Sprawdź, czy nie ma puchnięcia. Obserwuj wysypki.
Unikać stosowania w ciąży i podczas karmienia piersią. Brak wystarczających danych to powód.
Podsumowanie
Melisa lekarska to wszechstronna roślina. Ma aromatyczne liście. Posiada wiele właściwości leczniczych. Uprawa melisy jest prosta. Można ją hodować w ogrodzie. Nadaje się też do doniczek. Wymaga słońca i przepuszczalnej gleby. Regularna pielęgnacja zapewnia obfite zbiory. Liście melisy działają uspokajająco. Wspierają trawienie. Pomagają na bezsenność. Mają zastosowanie w kuchni i kosmetyce. Pamiętaj o przeciwwskazaniach do stosowania. Uprawa melisy to inwestycja. Inwestujesz w zdrowy tryb życia. Ciesz się plonami swojej pracy ogrodniczej. Odkryj wszystkie możliwości. Ta roślina może Ci je zaoferować.
Zobacz także:
Dodaj komentarz