Bobik to cenna roślina strączkowa o dużym potencjale. Dowiedz się, jak prawidłowo go uprawiać, jakie ma wymagania i kiedy najlepiej go siać, aby uzyskać wysokie plony. Bobik wzbogaca glebę i sprawdza się jako pasza.
Czym jest bobik?
Bobik należy do rodziny bobowatych. Jest ważną rośliną wysokobiałkową. Znajduje zastosowanie w rolnictwie ekologicznym. Jest też niezastąpiony w rolnictwie tradycyjnym. Bobik cenimy za wartość odżywczą. Wzbogaca glebę we właściwości. W 2023 roku areał upraw bobiku wyniósł 38 017 hektarów w Polsce. Roślina ta nie zawładnęła polskimi polami. Ma jednak znakomite predyspozycje. Bobik ma najwyższy potencjał plonotwórczy. Przewyższa inne rośliny bobowate uprawiane w Polsce.
Bobowate nie zawładnęły w pełni polskimi polami mimo znakomitych predyspozycji.
Bobik jest idealnym poplonem. Stanowi także składnik pasz dla zwierząt. Uprawa bobiku wspiera bioróżnorodność. Promuje ekologiczne rolnictwo. Jest rośliną motylkową. Wiąże azot atmosferyczny.
Wymagania uprawowe bobiku
Aby bobik dobrze plonował, potrzebuje odpowiednich warunków. Gleba i dostępność wody mają kluczowe znaczenie.
Wymagania glebowe
Bobik najlepiej rośnie na żyznych glebach. Preferuje gleby zwięzłe. Idealna jest klasa bonitacyjna I-IIIb. Optymalne pH gleby wynosi od 6,8 do 7,2. Gleba powinna być przepuszczalna. Ważne jest jej dobre uniezależnienie.
Jakie są optymalne warunki glebowe do uprawy bobiku?
Optymalne warunki glebowe dla bobiku to żyzne, zwięzłe gleby klasy I-IIIb. Ważne jest pH w zakresie 6,8 do 7,2. Gleba musi być przepuszczalna i dobrze uniezależniona.
Gleby o pH poniżej 5,5 należy wapnować. Unikaj siewu na słabych, wilgotnych lub przesuszonych glebach.
Potrzeby wodne
Bobik ma duże wymagania wodne. Współczynnik transpiracji wynosi od 500 do 700. Oznacza to, że roślina potrzebuje dużo wody do wzrostu. Największe potrzeby wodne ma od połowy lipca do połowy sierpnia. Bobik źle znosi niedobór wody. Susza negatywnie wpływa na plonowanie.
Siew bobiku – klucz do sukcesu
Prawidłowy siew decyduje o wschodach i rozwoju roślin. Termin, głębokość i norma wysiewu są bardzo ważne.
Optymalny termin siewu
Najlepszy termin siewu bobiku na nasiona to wczesna wiosna. Siejemy od drugiej dekady marca. Końcowy termin to 25 kwietnia. Wczesny siew pozwala na prawidłowe skiełkowanie. Rośliny lepiej przechodzą jarowizację. Nasiona kiełkują już w temperaturze 3-4°C. Wytrzymują przymrozki do -8°C. Siew jesienią jest możliwy na poplon. Wykorzystuje okres przed zimą. Optymalny termin siewu na poplon to najczęściej od września do października.
Kiedy najlepiej siać bobik?
Najlepszy termin siewu bobiku na nasiona to od połowy marca do końca kwietnia. Na poplon można siać jesienią, zazwyczaj od września do października.
Zbyt wczesny oraz zbyt późny siew ma negatywne skutki. Może prowadzić do stresu chłodno-wodnego.
Głębokość siewu
Głębokość siewu jest kluczowa dla wschodów. Na glebie zwięzłej siejemy na około 8 cm. Na glebie lżejszej głębokość wynosi 10 cm. Nasiona bobiku są duże. Potrzebują odpowiedniej głębokości. Zapewnia to dobry kontakt z wilgocią.
Norma i gęstość wysiewu
Norma wysiewu zależy od odmiany i warunków. Na jeden hektar wysiewa się od 220 do 300 kg nasion. Średnia norma wysiewu wynosi około 220-290 kg/ha. Optymalna obsada to 40-65 roślin na metr kwadratowy. Często podaje się obsadę 40-45 roślin na m². Optymalna rozstawa rzędów to 15-25 cm. Można używać siewników zbożowych. Potrzebują one aparatu do grubych nasion. Redlice talerzowe sprawdzają się dobrze.
Ile nasion bobiku wysiewa się na hektar?
Na hektar wysiewa się zazwyczaj od 220 do 300 kg nasion bobiku. Norma wysiewu zależy od odmiany. Obsada roślin powinna wynosić 40-65 roślin na m².
Przygotowanie nasion i gleby
Nasiona bobiku warto zaprawić. Stosuje się środki grzybobójcze. Można też szczepić nasiona nitraginą. Inne szczepionki z bakteriami Rhizobium też są skuteczne. Te bakterie wiążą azot z powietrza. Przed siewem przygotuj pole. Wykonaj orkę. Wał pierścieniowy i bronowanie są potrzebne.
- Przed siewem odchwaść pole i rozluźnij glebę.
Nawożenie bobiku
Bobik potrzebuje składników pokarmowych do wzrostu. Ma specyficzne potrzeby nawozowe.
Na wytworzenie jednej tony nasion bobik potrzebuje średnio:
- 15-20 kg P2O5 (fosfor)
- 40-50 kg K2O (potas)
- 25-35 kg CaO (wapń)
- 7-10 kg S (siarka)
- 5-10 kg MgO (magnez)
Nawożenie fosforowo-potasowe stosuj przed siewem. Można to zrobić jesienią. Można też wczesną wiosną. Wykonaj je przed głębokimi uprawkami. Bobik dzięki bakteriom brodawkowym wiąże azot. Asymilacja azotu zaczyna się po 2-3 tygodniach od wschodów. Wymaga wcześniejszego wysiewu. Zapewnia to czas na asymilację azotu. W przypadku niskiego poziomu azotu w glebie, uzupełnij mikroelementy. Zrób to przed siewem. Można też stosować nawozy wieloskładnikowe dolistne.
- Warto wykonywać nawożenie mineralne przed głębokimi uprawkami w okresie jesiennym lub wczesnowiosennym.
- W przypadku niskiego poziomu azotu w glebie, konieczne jest uzupełnienie mikroelementów przed siewem.
- Stosować nawozy wieloskładnikowe dolistne.
Odmiany bobiku i ich potencjał
Wybór odpowiedniej odmiany wpływa na plon. W krajowym rejestrze figuruje dwanaście odmian bobiku. Odmiany różnią się cechami. Mają różny potencjał plonotwórczy. Analiza wyników pochodzi z lat 2017–2019. Oparta jest na doświadczeniach COBORU. Najlepszy bobik wyłoniono na podstawie średniego plonu nasion. Dotyczy to wszystkich odmian zarejestrowanych. W badaniach COBORU plony wahają się od 92 do 110% wzorca. Wzorzec wynosił 41,1 dt/ha.
Bobik ma najwyższy potencjał plonotwórczy ze wszystkich roślin bobowatych, uprawianych w Polsce.
Na cele paszowe rekomendowane są odmiany niskotaninowe. Wyróżniono 4 niskotaninowe odmiany. Było też 6 odmian wysokotaninowych. Lista odmian może się zmieniać. Zależy to od dalszych analiz badań. Raport z 2019 roku zawierał też informacje o grochu i łubinie.
Popularne odmiany bobiku to między innymi:
- Fanfare
- Bobas
- Granit
- Fernando
- Albus
- Amigo
- Diego
- Capri
- Apollo
- Julia
Odmiany te pochodzą z różnych krajów. Są z Polski, Niemiec i Austrii.
Potencjał plonowania odmian bobiku (na podstawie wzorca 41,1 dt/ha):
- Dokładnie analizować wyniki badań przed wyborem odmiany.
- Przemyśleć wybór nasion w zależności od wymagań uprawowych.
Bobik jako zielony nawóz i poplon
Bobik odgrywa ważną rolę jako zielony nawóz. Jest też doskonałym poplonem. Poplony to rośliny uprawiane między plonami głównymi. Międzyplony ścierniskowe pozostają na polu od kilku do kilkunastu tygodni. Przyoruje się je jako zielony nawóz. Zielony nawóz poprawia strukturę gleby. Zwiększa jej żyzność w naturalny sposób. Rośliny na nawóz zielony warto siać wszędzie. Sprawdza się w warzywniku po zbiorze. Dobrze działa na nie zagospodarowanych terenach.
Poplon – złoto ogrodników i według nas najlepszy nawóz – zaraz obok obornika i kompostu.
Rośliny bobowate najlepiej nadają się na nawóz zielony. Współżyją z bakteriami brodawkowymi. Bakterie te wiążą azot z atmosfery. System korzeniowy bobiku jest rozgałęziony. Sięga głęboko w ziemię. Pomaga rozluźnić glebę. Zwiększa jej przepuszczalność i napowietrzenie. Resztki bobiku po przekopaniu działają jak naturalny nawóz. Wzbogacają glebę w mikro- i makroskładniki. Działają aż na dwa lata. W ciągu sezonu rośliny wprowadzają 4-8 g azotu na 1m². Poplon może zastąpić do 20 ton obornika. Zielona masa chroni glebę przed wysuszeniem. Hamuje wzrost chwastów. Ogranicza rozwój chorób i szkodników. Wpływa na strukturę gleby. Zwiększa zdolność do gromadzenia wody. Poplon przeciwdziała erozji wietrznej. Zaorany wzmacnia glebę. W gospodarstwach bezinwentarzowych poplony są kluczowe.
Dlaczego warto stosować bobik jako zielony nawóz?
Bobik jako zielony nawóz wzbogaca glebę w azot. Poprawia jej strukturę i napowietrzenie. Dostarcza składników pokarmowych. Pomaga w walce z chwastami. Chroni glebę przed erozją. Wspiera życie biologiczne gleby.
Rośliny na nawozy zielone sieje się po zbiorze plonu głównego. Zazwyczaj w sierpniu lub na początku września. Można siać też wiosną jako przedplon. Wczesny wiosenny siew poplonów poprawia jakość gleby. Poplon letni przekopujemy z obornikiem. Poplon jesienny kopiemy w maju. Po osiągnięciu rozmiaru, rośliny można przekopać. Można też skosić. Gatunki ozime można zostawić do wiosny. Przekopywanie powinno być na głębokość 15-20 cm.
- Posianie roślin motylkowych na nawóz zielony w różnych częściach ogrodu co kilka lat.
Bobik w mieszankach poplonowych
Bobik charakteryzuje się powolnym wzrostem początkowym. W pojedynkę nie zawsze dobrze konkuruje z chwastami. Bobik lepiej sprawdza się w mieszankach. Inne rośliny szybkorosnące są dobrym dodatkiem. Mieszanki budują większą biomasę. System korzeniowy bobiku dociera głęboko. Dostarcza azot z głębszych warstw. Asymilacja azotu zaczyna się po 2-3 tygodniach. Wymaga wcześniejszego wysiewu na poplon. Zapewnia to czas na asymilację azotu. W suchych latach wysiewanie samego bobiku jest nieefektywne. Bobik źle znosi suszę.
W suchych latach wysiewanie samego bobiku jako poplonu jest nieefektywne.
Skład mieszanki poplonowej zależy od warunków wodnych. Inny skład stosujemy, gdy wody jest dużo. Inny, gdy wody brakuje. Rośliny poplonowe to np. łubin, wyka, groch, seradela. Również życica, słonecznik, gorczyca, facelia. Najcenniejsze są bobowate i mieszanki z nimi. Mieszanki z bobowatych potrzebują dużo wody.
- Przy komponowaniu mieszanki zwrócić uwagę na nasiona o różnej wielkości i łatwość zwalczania.
- W mieszankach z bobikiem stosować rośliny szybkorosnące i zakrywające glebę.
- Dobór składników mieszanki zależny od warunków wodnych.
- Stosować mieszanki różnych gatunków roślin na nawóz zielony, np. wyka i bobik.
Choroby i szkodniki bobiku
Bobik, jak wiele roślin, jest podatny na pewne problemy. Mogą pojawić się choroby i szkodniki. Choroby obejmują zgorzel siewek i rdzę. Występuje też zgnilizna korzeni. Plamistość czekoladowa to kolejna choroba. Szkodniki atakujące bobik to wciornastki i mszyce. Groźne są pędraki i drutowce. Strąkowiec bobowy uszkadza nasiona. Wymaga to monitorowania uprawy. Zapobieganie i ochrona są ważne.
Bobik jest podatny na choroby takie jak zgorzel siewek, rdza, zgnilizna korzeni, plamistość czekoladowa. Szkodniki obejmują wciornastki, mszyce, strąkowca bobowego, pędraki, drutowce.
Zobacz także:
Dodaj komentarz