Najlepsze odmiany porzeczki czarnej i sekrety uprawy

Porzeczka czarna to prawdziwa perła w ogrodzie. Poznaj jej wyjątkowe właściwości, dowiedz się, jak wybrać najlepsze odmiany i jak zapewnić obfite plony.

Właściwości i wartość zdrowotna porzeczki czarnej

Porzeczka czarna (Ribes nigrum) to krzew rodzący niezwykle cenne owoce. Należą one do rodziny agrestowatych – Grossulariaceae. Czarne porzeczki są uznawane za super owoce. Stanowią jedno z najbogatszych źródeł witaminy C. Zawierają jej cztery razy więcej niż pomarańcze. Owoce porzeczki czarnej mają wysoką zawartość antyoksydantów. Znajdziemy w nich antocyjany, polifenole i flawonoidy. Bezpośrednie spożywanie tych owoców gwarantuje zachowanie bioaktywnych związków. Owoce zawierają bogactwo witamin A, B, E. Dostarczają kwasy organiczne, makro- i mikroelementy. Liście porzeczki zawierają garbniki i fitoncydy. Substancje te działają przeciwzapalnie. Mają również właściwości bakterio- oraz grzybobójcze. Owoce są niskokaloryczne. Są bogate w błonnik. To czyni je idealnymi dla diet odchudzających.

Korzyści ze spożywania czarnej porzeczki

Spożywanie czarnych porzeczek przynosi wiele korzyści. Wspiera układ odpornościowy organizmu. Pomaga poprawić funkcje poznawcze. Może obniżać ciśnienie krwi. Wzmacnia również kości. Zawartość pektyn w owocach pomaga obniżyć cholesterol. Wspiera także regulację poziomu cukru we krwi. W medycynie ludowej owoce stosowano przy infekcjach górnych dróg oddechowych. Pomagały również w schorzeniach reumatycznych. Owoce czarnej porzeczki zawierają flawonoidy i kwasy fenolowe. Mają one właściwości antyoksydacyjne. Działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Główne flawonoidy to antocyjany, rutyna i kwercetyna.

Uprawa porzeczki czarnej krok po kroku

Czarna porzeczka jest wieloletnim krzewem. Może dorastać do 2 metrów wysokości. Liście są 3-5 klapowe. Mają ciemnozielony kolor. Posiadają liczne gruczoły. Wydzielają one aromatyczne olejki eteryczne. Kwiaty są małe. Pojawiają się w kwietniu lub maju. Zebrane są w wielokwiatowe grona. Mają czerwone płatki. Starsze odmiany są obcopylne. Nowe odmiany są coraz częściej samopylne. Krzewy owocują najlepiej na pędach jednorocznych i dwuletnich. Pędy starsze niż 5 lat przestają owocować. Porzeczka czarna rośnie dziko w Europie. Spotkamy ją też w Azji Środkowej i w Polsce. U nas porzeczka czarna jest objęta częściową ochroną gatunkową.

Wybór stanowiska i gleby

Czarna porzeczka dobrze rośnie w pełni nasłonecznionych miejscach. Stanowisko powinno być osłonięte od wiatru. Ciepłe i słoneczne miejsce sprzyja obfitemu plonowaniu. Gleba powinna być przepuszczalna. Idealny odczyn pH to 6-7. Gleba lekko kwaśna do obojętnej jest najlepsza. Porzeczka najlepiej rośnie na glebach gliniastych. Gleby gliniasto-piaszczyste są również odpowiednie. Idealne pH mieści się w zakresie 6,0-6,5. Przed sadzeniem warto wapnować kwaśną glebę. Należy też wzbogacić ją kompostem lub obornikiem. Uprawa na glebach żyznych daje więcej owoców. Mogą one być jednak mniej smaczne. Na glebach mniej zasobnych owoce są bardziej smaczne.

Sadzenie porzeczki czarnej

Sadzenie najlepiej przeprowadzać jesienią. Można to robić od końca września do listopada. Sadzenie wczesną wiosną jest możliwe. Termin to od marca do kwietnia. Sadzonki w pojemnikach można sadzić przez cały sezon. Rośliny dostępne w sprzedaży są na ogół dwulete. Sadzonki z gołym korzeniem sadzimy wczesną wiosną lub jesienią. Szyjka korzeniowa powinna znaleźć się około 5 cm pod powierzchnią gleby. Zaleca się sadzenie krzewów w rządkach. Odległość między rządkami powinna wynosić około 2 m. Między krzewami w rzędzie sadzimy co 1,2 m. Sadzenie w rozstawie 1,5 m na żyznej glebie jest standardem. Gleba powinna być przepuszczalna. Odczyn gleby obojętny lub lekko kwaśny jest odpowiedni.

Pielęgnacja krzewów

Właściwa pielęgnacja zapewnia obfite plony. Nawożenie organiczne i mineralne jest korzystne. Można stosować kompost, obornik lub nawozy mineralne. Niektóre odmiany wymagają regularnego podlewania. Ważna jest też ochrona przed szkodnikami i chorobami. Odporność na przemarzanie jest niska u niektórych odmian. Wczesne kwitnienie naraża je na wiosenne przymrozki. Uprawa w formie krzewów jest najpopularniejsza. Możliwa jest też uprawa w formie piennej lub szpaleru.

Przycinanie

Pierwsze cięcie wykonuje się po posadzeniu. Kolejne cięcia wykonujemy co roku. Rozpoczynamy od czwartego roku uprawy. Pędy jednoroczne i dwuletnie owocują najlepiej. Pędy starsze należy usuwać. Po owocowaniu usuwamy pędy trzyletnie i starsze. Regularne przycinanie jest kluczowe. Zapewnia ono utrzymanie wysokich plonów. Usuwamy pędy starsze i chore. To sprzyja lepszemu owocowaniu.

Choroby i szkodniki

Porzeczkę czarną atakują różne choroby i szkodniki. Najczęstsze choroby to antraknoza i biała plamistość. Występuje też rdza i mączniak. Groźna jest również szara pleśń. Choroby grzybowe mogą powodować zamieranie pędów. Szkodniki to wielkopąkowiec porzeczkowy i mszyce. Spotkamy też pryszczarki, opuchlaki i truskawkowce. Szkodnikiem jest również krzywik porzeczkowiaczek. Ważna jest ochrona przed chorobami i szkodnikami. Można stosować naturalne lub chemiczne środki. Należy działać zgodnie z zaleceniami. Odpowiedzialna ochrona przy użyciu naturalnych metod jest trendem. Stosowanie chemicznych środków ochrony roślin wymaga ostrożności i przestrzegania zaleceń producenta.

• Ważne jest odpowiednie przygotowanie gleby.
• Zapewnij ochronę przed chorobami i szkodnikami.
• Wybierz miejsce w pełni nasłonecznione.
• Stanowisko powinno być osłonięte od wiatru.
• Właściwy odcień gleby to pH 6-7.
• Gleba powinna być przepuszczalna i lekko kwaśna.
• Przed sadzeniem warto wapnować kwaśną glebę.
• Regularne przycinanie jest ważne dla plonów.
• Rozmnażanie krzewów pomaga utrzymać plantację.
• Stosuj naturalne lub chemiczne środki ochrony.
• Posadź kilka krzewów w ogrodzie.
• Przycinaj pędy po owocowaniu.
• Usuwaj pędy starsze i chore.

Najlepsze odmiany porzeczki czarnej – przegląd

Wybór odpowiedniej odmiany jest bardzo ważny. Odmiany czarnej porzeczki są podzielone. Wyróżniamy odmiany wczesne, sezonowe i późno dojrzewające. W regionach południowych wczesne odmiany dojrzewają wcześniej. Najlepsze wczesne odmiany dojrzewają pod koniec czerwca. W Polsce nadal dominują starsze odmiany. Należą do nich Ojebyn, Ben Lomond, Titania. Wprowadzane są nowsze odmiany. To odmiany z serii Ben, Tiben, Tisel, Ruben, Tines, Ores. Odmiany wpisane do krajowego rejestru są dopuszczone do uprawy w Polsce. Przebadano je w polskich warunkach klimatycznych. 7 z 12 odmian w rejestrze jest chronionych. Są dostępne tylko na podstawie licencji.

Kryteria wyboru odmiany

Odporność na choroby i szkodniki jest kluczowa. Ważna jest plenność odmiany. Liczy się pora dojrzewania. Przydatność przetwórcza to kolejny czynnik. Możliwość zbioru mechanicznego jest istotna dla upraw przemysłowych. Wybór odmian na podstawie cech jest ważny. Smak, wielkość, odporność i okres trwałości owoców mają znaczenie. Odmiany w rejestrze mają różną odporność na choroby. Ich wybór jest istotny dla opłacalności produkcji. Odporność na mróz i choroby cieszy się dużą popularnością. Wysoka wydajność i łatwość uprawy to kluczowe kryteria. Odmiany słodkie i o dużych owocach są najbardziej cenione przez konsumentów.

Odmiany odporne na choroby i szkodniki

Odmiana przyszłości powinna być odporna na wielkopąkowca. Musi też być odporna na rewersję porzeczki. Powinna charakteryzować się dużym, regularnym plonowaniem. Odmiany odporne lub mało wrażliwe na wielkopąkowca to Ben Hope i Ben Gairn. Należą do nich także Gracija, Kipjana, Czudnoje Mgnowienie, Gagatai. W tej grupie znajdziemy Ben Connan, Foxendown, Ceres. Nowe odmiany szkockie są odporne na wielkopąkowca porzeczkowego. Są też odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu. To odmiany Ben Starav, Ben Kilbreck, Ben Vane. Nowa polska odmiana Gofert jest bardzo odporna. Cechuje się odpornością na amerykańskiego mączniaka. Jest też odporna na rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Odmiany ‘Gofert’, ‘Polares’, ‘Tihope’ pochodzą z hodowli IO. Są odporne na choroby i szkodniki. Odmiana Mary Kijów jest odporna na choroby grzybicze. Nie wymaga schronienia na zimę. Odmiana Tryton jest odporna na różne patologie.

Charakterystyka wybranych odmian

Starsze odmiany to ‘Titania’, ‘Triton’, ‘Ben Sarek’, ‘Ben Alder’. Pochodzą z hodowli tradycyjnej. Nowsze odmiany z hodowli IO to ‘Tisel’, ‘Tiben’, ‘Ores’, ‘Tines’, ‘Ruben’. Odmiana ‘Bona’ ma krótkie grona. Charakteryzuje się słabą odpornością na szkodniki i choroby. Odmiana ‘Gofert’ dojrzewa na początku lipca. Jej owoce ważą 1–1,2 g. Odmiana ‘Tihope’ dojrzewa 5–7 dni później. Owoce tej odmiany są większe. Ważą 1,2–1,8 g. Odmiana ‘Polares’ dojrzewa 10–14 dni po ‘Gofert’. Owoce są małe i średniej wielkości. Odmiana Egzotyczny charakteryzuje się dużymi owocami. Ważą do 5 g i dobrze pachną. Selekcje sezonowe Dubrovskaya są niskie. Są odporne na zimno. Dają do 3 kg jagód na krzew. Późne odmiany Arkadia i Ałtaj późno dają plony do 3-5 kg. Ich owoce są duże i słodkie. Najsłodsze odmiany to Doskonale i Bagheera. Mają zawartość sacharozy powyżej 12%. Odmiana Wołogda jest bardzo wydajna. Jest odporna na mróz do -35°C. Tryton dojrzewa w trzecim roku uprawy. Daje plony do 3 kg. Jagody w odmianach późnych są duże i słodkie. Mogą mieć lekko kwaśny smak. Plony z krzewu wynoszą do 5 kg. 'Ben Sarek’ jest odporna na mróz. Dobrze przystosowuje się do gleb o różnym pH. 'Titania’ jest odporna na choroby. Obejmuje to rdzę porzeczkową. Jest też odporna na ciepło. 'Ben Connan’ ma duże owoce. Jest odporna na mróz i choroby. 'Ebony’ jest odporna na suszę i ciepło. Ma duże owoce. 'Pixwell’ jest odporna na suszę. Jej owoce są średniej wielkości.

Poniżej przedstawiamy porównanie wybranych odmian:

Odmiana	Pora dojrzewania	Wielkość owoców	Plon z krzewu	Odporność
Gofert	Początek lipca	1–1,2 g	Brak danych	Wysoka (wielkopąkowiec, mączniak, rdza)
Tihope	5–7 dni po Gofercie	1,2–1,8 g	Brak danych	Wysoka (mączniak, rdza, mróz)
Polares	10–14 dni po Gofercie	Małe/średnie	Brak danych	Wysoka (wielkopąkowiec, mróz)
Egzotyczny	Sezonowa	Do 5 g	Brak danych	Brak danych
Dubrovskaya	Sezonowa	Brak danych	Do 3 kg	Wysoka (zimno)
Arkadia / Ałtaj późno	Późna	Duże	Do 3-5 kg	Brak danych
Wołogda	Brak danych	Brak danych	Bardzo wysoki	Wysoka (mróz do -35°C)
Tryton	W trzecim roku	Brak danych	Do 3 kg	Wysoka (patologie)

Odmiany odporne na mróz to 'Titania’, 'Ben Sarek’, 'Blackdown’ i 'Tisel’. Odmiany dostosowane do ciepłych klimatów to 'Titania’, 'Ben Sarek’, 'Blackdown’ i 'Ebony’. Odmiany odporne na zmienne warunki to 'Ben Sarek’, 'Titania’, 'Blackdown’ i 'Ebony’. Wszystkie odmiany wykazują różne poziomy odporności. Dotyczy to chorób, mrozów, pasożytów i wilgotności.

• Wybierz odpowiednią odmianę czarnej porzeczki.
• Szukaj odmian odpornych na choroby i mróz.
• Przed zakupem skonsultuj się ze specjalistą.
• Weź pod uwagę smak i wielkość owoców.
• Sprawdź odporność na choroby i szkodniki.
• Zwróć uwagę na porę dojrzewania.
• Rozważ przydatność do przetwórstwa.
• Dla upraw przemysłowych ważny jest zbiór mechaniczny.
• Warto zwrócić się o poradę do lokalnych ogrodników.

Czas dojrzewania wybranych odmian porzeczki czarnej.

Zbiór i wykorzystanie owoców porzeczki

Zbiory czarnej porzeczki rozpoczynają się w lipcu. Zaczynają się później niż u porzeczki białej i czerwonej. Najwcześniejsze odmiany zbiera się w pierwszej połowie lipca. Owoce powinny mieć kolor typowy dla odmiany. Do zbioru nadają się owoce z 95% dojrzałości. Zbiór owoców najlepiej przeprowadzać w pełni dojrzałe. Zapewnia to wysoką jakość plonów. Zbieranie owoców, gdy osiągną pełną dojrzałość, daje najlepszy smak. Zapewnia też najwyższą wartość odżywczą. Owoce można zbierać ręcznie lub maszynowo. Po zbiorze porzeczki można przechowywać. Mogą leżeć kilka tygodni w chłodnym miejscu. Długość utrzymania świeżości wynosi 2-3 tygodnie.

Wykorzystanie w kuchni

Owoce czarnej porzeczki mają szerokie zastosowanie. Można je spożywać na surowo. Są doskonałym dodatkiem do deserów. Przetwory z porzeczek są bardzo cenione. Robi się z nich soki i dżemy. Popularne są też nalewki i wina. Owoce można suszyć. Można je również zamrażać. Suszenie i zamrażanie pozwala zachować ich właściwości. Owoce czarnej porzeczki można wykorzystać jako dodatek do potraw.

• Spożywaj owoce na surowo.
• Przygotuj przetwory domowe: dżemy, soki.
• Zrób nalewki lub wino z porzeczek.
• Owoce można suszyć.
• Dobrym sposobem jest też zamrażanie.
• Dodaj owoce do deserów i dań.

Trendy w uprawie porzeczki czarnej

Obserwujemy wzrost popularności odmian odpornych. Dotyczy to odporności na choroby i szkodniki. Zwiększa się areał upraw przemysłowych. Sadzi się odmiany z wysokim plonowaniem. Ważna jest też jakość owoców. Wzrasta zainteresowanie zdrowym odżywianiem. Porzeczki czarne wpisują się w trend super owoców. Zapotrzebowanie dotyczy odmian o długim okresie trwałości. Atrakcyjny wygląd owoców ma znaczenie. Coraz większą popularnością cieszą się odmiany odporne na mróz. Wzrasta zainteresowanie odmianami późno dojrzewającymi. Odmiany słodkie są poszukiwane. Nowoczesne odmiany to często hybrydy. Łączą cechy różnych gatunków. Stopniowo odchodzi się od starych odmian. Sadzi się nowe, odporne na choroby i szkodniki. Wzrasta znaczenie odmian odpornych na wielkopąkowca. Odporność na mączniaka jest kluczowa. Rozwija się produkcja ekologiczna. Popularne są metody integrowane. Wprowadzane są odmiany klubowe. Trafiają one na wybrane rynki zagraniczne.

Zobacz także:

• Choroby porzeczek zdjęcia
• Przycinanie czarnej porzeczki – klucz do obfitych plonów
• Najlepsze odmiany cukinii do Twojego ogrodu: Wybierz smaczne i plenne warzywa
• Wybieramy najlepsze odmiany malin do Twojego ogrodu
• Uprawa porzeczek w ogrodzie – od sadzenia po obfite plony