Fasola to popularna roślina strączkowa ceniona za wartości odżywcze. Dowiedz się, jak ją prawidłowo uprawiać i przechowywać, aby uniknąć problemów ze szkodnikami.
Dlaczego warto uprawiać fasolę?
Fasola jest smaczna i zdrowa. Stanowi dobre źródło białka i błonnika. Dostarcza organizmowi witamin i energii. Fasolka zawiera kwas foliowy. Jest polecana kobietom w ciąży. Pomaga w walce z nadwagą. Ma także działanie lecznicze. Wspiera serce i obniża poziom cukru. Fasola czerwona ma około 25% białka. W Polsce uprawia się fasolę szparagową i na suche nasiona. Suche nasiona fasoli mają większą wartość odżywczą.
Uprawa fasoli: Wymagania i pielęgnacja
Fasola najlepiej rośnie w miejscach słonecznych. Wymaga minimum 6-8 godzin słońca dziennie. Potrzebuje gleby żyznej i próchnicznej. Ziemia powinna być umiarkowanie wilgotna. Gleba musi być przepuszczalna. Odczyn pH gleby powinien wynosić około 5,5. Fasola nie urośnie na ziemi podmokłej. Nie toleruje też gleby bardzo suchej.
Przygotuj glebę o odczynie pH 6,0-7,0. Warto zasilić ziemię kompostem. Zrób to, jeśli gleba nie była nawożona obornikiem. Unikaj nadmiaru azotu. Fasola wiąże azot z powietrza. Pomagają jej w tym bakterie brodawkowe. Znajdują się one na jej korzeniach. Nawożenie fasoli zwykle nie jest konieczne.
Fasola nie jest odporna na mróz. Kiełkuje najlepiej w temperaturze od 15°C. Pojawia się w temperaturze powyżej 11°C. Ginie przy 0°C w czasie przymrozków. Sadzenie fasoli odbywa się od połowy maja do początku czerwca. Termin wysiewu przypada po 15 maja. Zrób to po ostatnich przymrozkach. Sadzenie na suche ziarna wymaga temperatury 18-27°C. Odmiany szparagowe potrzebują 16-21°C. Sadzenie na suche nasiona i fasolę tyczkową trwa do 15 czerwca. Sadzenie na zielone strąki trwa od maja do lipca. Możesz namoczyć nasiona przed siewem. Wystarczą 2-4 godziny.
Siew odbywa się ręcznie lub siewnikiem. Głębokość sadzenia nasion to 3-5 cm. Odległość między rzędami fasoli karłowej to 40-50 cm. Odległość między rzędami fasoli tycznej to 60-70 cm. W rzędach zachowaj odstępy 20-60 cm. Zależy to od odmiany.
Podlewanie fasoli powinno być regularne. Unikaj przelewania roślin. Utrzymuj lekko wilgotną ziemię. W okresie kwitnienia i zawiązywania strąków możesz zastosować deszczowanie. Stosuj płodozmian. Zapobiega to chorobom i szkodnikom.
Fasola tyczna może osiągnąć 2-3 metry wysokości. Uprawia się ją przy wysokich podporach. Możesz prowadzić pędy na sznurkach. Pędy prowadzi się też na drutach. Rozciągnij je między palikami. Podpieraj rośliny fasoli tycznej. Zapobiegniesz złamaniu łodyg.
Choroby i szkodniki w uprawie fasoli
Fasola może być atakowana przez choroby. Należą do nich antraknoza i bakterioza. Groźne są też fuzaryjne więdnięcie i szara pleśń. Występuje zgnilizna twardzikowa. Regularnie sprawdzaj rośliny. Szukaj pierwszych objawów chorób. Usuwaj i niszcz porażone części roślin. Ograniczy to rozprzestrzenianie się chorób.
Szkodniki fasoli to przędziorek chmielowiec. Występuje mszyca burakowa i rolnice. Groźna jest śmietka kiełkówka. Stosuj środki ochrony roślin według potrzeb. Możesz używać preparatów bakteryjnych do gleby. Zapobiegniesz w ten sposób niektórym problemom.
Zbiór fasoli: Kiedy i jak?
Zbiór fasoli zależy od jej przeznaczenia. Zbiór na zielone strąki odbywa się pod koniec czerwca. Zrób to 14 dnia od kwitnienia. Zbieraj młode strąki. Powinny być soczyste i kruche. Zbiór fasoli szparagowej karłowej jest wielokrotny. Odbywa się w odstępach 4-5 dniowych. Trwa od lipca do sierpnia. Używaj ostrych nożyczek lub sekatorów. Ostrożnie odcinaj strąki rano.
Zbiór fasoli na suche ziarno rozpoczyna się około 90 dni po posadzeniu. Odbywa się, gdy strąki brązowieją. Powinny być suche. Nasiona muszą być twarde i suche. Zbiory fasoli tycznej odbywają się w sierpniu i wrześniu. Regularnie kontroluj rośliny. Sprawdzaj je co kilka dni. Zbiór suchej fasoli odbywa się na początku sierpnia w niektórych regionach. Używa się specjalnych ścinarek. Fasola jest młócona kombajnem. Specjalny kombajn do fasoli jest używany usługowo. Szybkie zbieranie i młócenie fasoli jest ważne. Pomaga to uniknąć strat.
Przechowywanie fasoli na zimę
Fasola jest smaczna i pożywna. Chcesz cieszyć się nią przez dłuższy czas. Prawidłowe przechowywanie jest kluczowe. Zebrane strąki fasoli muszą być całkowicie wysuszone. Ziarna muszą być stwardniałe. Strąki powinny być lekko otwarte. Dopiero wtedy można przejść do przechowywania.
Fasola może zawierać robaki i szkodniki. Może też mieć pleśń i infekcje. Wysoka wilgotność sprzyja psuciu. Brak ochrony przed insektami też jest problemem. Larwy szkodników mogą być wewnątrz fasoli. Chowają się pod cienką folią. Larwy rozmnażają się przy wysokiej wilgotności. Potrzebują ciepłych dni i nasion do odżywiania. Larwy mogą pojawić się w zamkniętych opakowaniach. Umierają przy temperaturze poniżej 7ºC. Pierwszym warunkiem zachowania fasoli jest suchość. Wstępnie wysusz fasolę. Zapobiegnie to psuciu. Susz fasolę w słonecznym miejscu. Rób to przez dwa tygodnie. Temperatura suszenia może wynosić 60 stopni. Czas suszenia to około 2 tygodnie. Metody konserwacji obejmują rozgrzewanie nasion. Rozgrzewaj je na blasze lub patelni. Rób to do momentu pękania ziaren. Ta metoda zabija szkodniki.
Ziarna fasoli można przechowywać różnymi metodami. Trwałość zależy od wybranej metody. Suche nasiona można przechowywać do 2 lat. W optymalnych warunkach okres przydatności to około 2 lat. Przechowywanie w szklanych słoikach wydłuża trwałość. Może trwać od 3 do 5 lat. Fasola w hermetycznych słoikach zachowuje właściwości do 8 lat. Przechowuj fasolę w chłodnym i suchym miejscu. Trwałość wynosi do 2-3 lat w takich warunkach. Używaj szczelnych pojemników. Mogą być szklane lub plastikowe. Przechowywanie w hermetycznych pojemnikach chroni przed szkodnikami. Unikaj ekspozycji na wilgoć. Chroń przed wysoką temperaturą i światłem.
Możesz zakonserwować fasolę w słoikach. Użyj metody kąpieli wodnej. Trwa to około 20 minut. Próba stworzenia próżni w puszkach zapobiega grzybom i błonom.
Zamrażanie to kolejna metoda przechowywania. Zamrożona fasola może leżeć długo. Nie traci smaku i wartości odżywczych. Przechowywanie w zamrażarce jest dobre dla młodej fasoli. Dotyczy to fasoli, która nie osiągnęła dojrzałości. Zamrażanie ugotowanej fasoli jest możliwe. Zrób to po ostudzeniu i osączeniu. Zamrożona fasola może być przechowywana do 12 miesięcy. Przechowywanie w zamrażalniku może wpłynąć na smak. Jest to lepsze niż wyrzucanie nadmiaru. Fasola w formie pasty też nadaje się do przechowywania. Przechowuj ją w lodówce. Używaj szczelnego pojemnika.
Przechowuj fasolę w różnych miejscach. Nadaje się balkon, spiżarnia, piwnica. Możesz użyć magazynów chłodniczych. W piwnicy temperatura powinna być do +5ºC. Wilgotność powinna wynosić do 50%. Regularnie wietrz miejsca przechowywania. Zapobiegniesz w ten sposób pleśni.
Po poświęceniu zaledwie kilku minut swojego czasu dowiesz się, jak przechowywać fasolę do wiosny, czyli jakie warunki przechowywania fasoli są uważane za najbardziej optymalne.
Ochrona fasoli przed szkodnikami
Szkodniki mogą zniszczyć zapasy fasoli. Ryjkowiec fasolowy jest bardzo groźny. Może zniszczyć zapasy w kilka miesięcy. Larwy ryjkowca osiedlają się na fasoli. Może ich być 20-30 na jedno ziarno. Wołek fasolowy jest najbardziej niebezpieczny. Zamienia owoc w sito z otworami. Rozmnaża się bardzo szybko. Zmiana koloru ziarna wskazuje na szkodniki. Zwróć uwagę na kształt i plamy. Ubytki lub dziury też świadczą o problemie. Larwy szkodników są aktywne podczas upałów.
Istnieją metody ochrony przed szkodnikami. Zamrażanie zabija larwy. Stosowanie popiołu pomaga. Używaj aromatycznych ziół. Dodaj gałązkę koperku do słoika. Możesz użyć rozmarynu. Kilka ząbków czosnku też odstrasza szkodniki. Umieść ziarno w małych torbach. Użyj naturalnych tkanin. Dodaj czosnek lub koperek. Aromatyczne zioła odstraszają owady. Należą do nich nagietek, koper, rozmaryn. Przechowywanie w hermetycznych pojemnikach chroni przed szkodnikami.
Poniżej znajdziesz kilka sugestii dotyczących ochrony fasoli:
- Włóż do słoika z fasolą gałązkę koperku, rozmarynu lub kilka ząbków czosnku, aby odstraszyć szkodniki.
- Przechowuj fasolę w chłodnym miejscu, z dala od innych roślin strączkowych lub zbóż.
- Wstępnie wysusz fasolę, aby zapobiec psuciu.
Popularne odmiany fasoli
W Polsce uprawia się wiele odmian fasoli. Fasola zwykła to Phaseolus vulgaris. Fasola wielokwiatowa to Phaseolus coccineus. Obie należą do rodziny bobowatych. Znano około 200 odmian fasoli w XVIII wieku. Dziś dostępnych jest ponad 97 odmian nasion. Wybierz odmianę odpowiednią do warunków. Zwróć uwagę na preferencje smakowe.
Popularne odmiany fasoli szparagowej karłowej to ‘Złota Saxa’. Znane są też ‘Daniela’ i ‘Casablanka’. Popularne odmiany fasoli tycznej to ‘Kama’. Występują też ‘Gazela’ i ‘Mamut’. Fasola wielokwiatowa to ‘Aura’. Należą do niej ‘Jaś Karłowy’ i ‘Kreacja’. ‘Piękny Jaś’ to odmiana wielokwiatowa. Jest znana i ceniona. Rośliny Pięknego Jasia osiągają 250-300 cm. Wymagają wysokich podpór. Kwitnie na biało. Strąki są jasnozielone. Wypełniają się nasionami. Potem stają się brązowe i zasychają. Nasiona Pięknego Jasia mają nerkowaty kształt. Okrywa jest biała i błyszcząca. W jednym strąku jest zwykle 6-7 nasion. Roślina nadaje się do uprawy w gruncie. Rośnie też na balkonach i tarasach. Nasiona kiełkują w temperaturze 12-15°C. Piękny Jaś wpisano na listę produktów tradycyjnych. Dotyczy to województwa małopolskiego. Coroczne święto fasoli Piękny Jaś odbywa się w powiecie tarnowskim.
Fasola czerwona ‘Kreacja’ jest plenna. Ma dużą ilość białka. Czarna fasola (Black Beans) jest popularna w Meksyku. Ma lekko słodkawy smak. Jest źródłem błonnika i białka roślinnego. Inne odmiany na nasiona to 'Felicja’ i 'Eryka’. Występuje też 'IGOŁOMSKA’.
Opłacalność uprawy fasoli na suche ziarno
Uprawa fasoli na suche ziarno może być opłacalna. Ostatni sezon był bardzo korzystny dla plantatorów. Rynek fasoli szybko rośnie. Skupujący dosłownie przebierają w ofertach. Fasola wykracza poza tradycyjne regiony. Kiedyś była to głównie południowo-wschodnia Lubelszczyzna. Plantacje fasoli mogą przekraczać 100 ha.
Technologia zbioru zmieniła się. Kiedyś zbiór był ręczny. Teraz używa się kombajnów. Stosuje się też automatyczne sortownice. Zbiór odbywa się za pomocą specjalnych ścinarek. Fasola jest młócona specjalnym kombajnem. Ręczne przebieranie fasoli ogranicza koszty. Jest jednak pracochłonne. Andrzej Teresiński uprawia fasolę od dwudziestu lat. Robi to w miejscowości Budynin. Pan Andrzej i jego córka Malwina prowadzą gospodarstwo. Pierwszy rok zasiali 2 hektary fasoli półtycznej. Plony wahały się od 3,5 do 4,8 ton z ha. Cena opłacalnej produkcji fasoli to około 3 zł za kg. Obecne ceny wahają się od 2,40 do 2,50 zł za kg. Produkcja fasoli nie jest bardzo kosztowna. Jej opłacalność zależy od cen rynkowych.
Polska produkuje 45-50 tys. ton fasoli rocznie. Powierzchnia upraw to około 20 tys. ha. Eksport wynosi ponad 20 tys. ton. Wartość eksportu to 18 mln USD. Główni eksporterzy to USA, Kanada, Argentyna. Odbiorcy to kraje Azji Południowej i Afryki. Należą do nich Brazylia, Meksyk, Włochy, Wielka Brytania. Są też Bułgaria, Serbia, Rumunia, Turcja.
Na Ukrainie powierzchnia zasiewów fasoli wyniosła 42 tys. ha w 2019 r. Zbiór wyniósł 66 tys. ton. Eksport fasoli z Ukrainy wzrósł. W sezonie 2017/18 przekroczył 12 tys. ton. Koszt uprawy fasoli na Ukrainie to ponad 200 USD na ha. Cena nasion to 500-600 USD za tonę. Cena nasion odmiany czerwonej to około 800 USD za tonę. Przeciętny plon na Ukrainie to 1,5 t/ha. Od 2019 roku na Ukrainie stosuje się zbiór kombajnowy. Niesie to ryzyko zazielenienia nasion. Zmiany klimatyczne to największe zagrożenie dla produkcji. Brak nawadniania też jest problemem. Globalny rynek fasoli to ponad 30 mln ton rocznie. W Polsce w 2021 roku fasola była rozważana jako opcja. Powodem była koniunktura i wzrost cen. Ryzyko spadku cen i opłacalności istnieje.
Najczęstsze pytania o fasolę
Kiedy najlepiej siać fasolę?
Fasolę najlepiej siać po 15 maja. Zrób to po ostatnich przymrozkach. Temperatura gleby powinna wynosić minimum 12-14°C. Kiełkuje najlepiej w temperaturze od 15°C. Sadzenie na suche ziarna wymaga 18-27°C. Odmiany szparagowe potrzebują 16-21°C. Można siać do początku lipca.
Jak długo można przechowywać suchą fasolę?
Suchą fasolę można przechowywać około 2 lat. W optymalnych warunkach trwałość wynosi do 2 lat. Przechowywanie w hermetycznych słoikach wydłuża ten czas. Może trwać od 3 do 5 lat. Niektóre źródła podają nawet do 8 lat w hermetycznych warunkach.
Jak chronić przechowywaną fasolę przed wołkiem fasolowym?
Wołek fasolowy jest groźnym szkodnikiem. Zabija go niska temperatura. Larwy umierają poniżej 7ºC. Możesz zamrozić fasolę. Pomaga też stosowanie popiołu. Dodaj aromatyczne zioła do pojemników. Użyj czosnku, koperku lub rozmarynu. Przechowuj fasolę w hermetycznych pojemnikach. Zapewnia to fizyczną barierę. Możesz też rozgrzać nasiona na patelni. Zrób to do pękania ziaren. Zabija to ukryte larwy.
Jakie są najlepsze warunki do przechowywania fasoli?
Fasolę najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu. Powinno być ono suche i ciemne. Temperatura powinna być niska. Idealna temperatura to do +5ºC. Wilgotność nie powinna przekraczać 50%. Używaj szczelnych pojemników. Chronią one przed wilgocią i szkodnikami. Regularnie wietrz pomieszczenie. Zapobiega to rozwojowi pleśni.
Czy można zamrażać fasolę szparagową?
Tak, fasolę szparagową można zamrażać. Jest to dobry sposób na długie przechowywanie. Zamrożona fasola zachowuje smak. Nie traci też wartości odżywczych. Wcześniej zblanszuj strąki. Zrób to przez 3 minuty. Następnie ostudź i osusz. Zamrożona fasola może być przechowywana do 12 miesięcy.
Jakie choroby najczęściej atakują fasolę?
Fasolę atakuje wiele chorób. Do najczęstszych należą antraknoza i bakterioza. Groźne są też fuzaryjne więdnięcie i szara pleśń. Często występuje zgnilizna twardzikowa. Monitoruj rośliny regularnie. Usuwaj chore części. Pomaga to ograniczyć rozprzestrzenianie.
Zobacz także:
Dodaj komentarz