Łubin to cenna roślina strączkowa. Poprawia jakość gleby i stanowi wartościową paszę. Dowiedz się, jak prawidłowo nawozić i uprawiać łubin dla najlepszych plonów.
Wymagania glebowe i wybór stanowiska pod łubin
Łubin charakteryzuje się niewielkimi wymaganiami glebowymi. Dobrze rośnie na lżejszych glebach. Preferuje gleby piaszczyste lub gliniaste. Optymalne pH gleby dla łubinu to 5.5-7.0. Łubin wąskolistny wymaga lepszych gleb. Zaleca się go na glebach klasy IVa do V. Łubin żółty ma mniejsze wymagania. Może być uprawiany nawet na glebach klasy VI. Gatunek ten nie znosi gleb o odczynie obojętnym. Unikaj gleb zasadowych i świeżo wapnowanych. Na glebach wapiennych łubin choruje na chlorozę. Nie zaleca się uprawy na glebach podmokłych. Zlewne gleby gliniaste też nie są odpowiednie. Wybierz stanowisko słoneczne lub lekko półcieniste. Idealne miejsce to nasłonecznione stanowisko. Łubin wytwarza silny system korzeniowy. Korzenie sięgają nawet do 240 cm głębokości. Penetrując glebę, łubin działa strukturotwórczo. Poprawia warunki wodno-powietrzne gleby.
Łubin poprawia strukturę gleby. Zwiększa plony zbóż w płodozmianie. Na lepszych glebach uprawia się bobik i groch. Na słabszych glebach rolnicy sieją łubin. Łubin jest lekarstwem na gleby. Pomaga glebom, które przestają rodzić. W płodozmianie łubin umieszcza się po zbożach i kukurydzy. Unikaj uprawy łubinu po ziemniakach. Jest ryzyko zgorzeli siewek. Najlepszym przedplonem są zboża.
Jakie pH gleby jest optymalne dla łubinu?
Optymalny odczyn gleby dla łubinu wynosi od 5.5 do 7.0 pH. Łubin żółty preferuje pH 5-6.
Nawożenie łubinu – klucz do sukcesu
Kluczowym elementem w uprawie łubinu jest nawożenie. Wpływa ono na plon i jakość biomasy. Potrzeby pokarmowe łubinów są dobrze znane. Nie zmieniły się znacząco przez lata. Nawożenie łubinu opiera się na fosforze i potasie. Łubin pobiera sprawniej fosfor niż większość innych roślin. W przeliczeniu na tonę nasion łubiny wymagają składników. Potrzebują 20–22 kg P2O5. Potrzebują 35–45 kg K2O. Wymagają 10–12 kg MgO. Potrzebują 6–8 kg S. Wymagają też 35–40 kg CaO na tonę nasion. Dolne wartości stosuje się na glebach o dobrej strukturze. Górne wartości dotyczą problematycznych warunków glebowych. Dla plonu 2,5 t/ha fosfor wynosi 50 kg/ha. Dotyczy to gleby o dobrej strukturze.
Na glebach średnio zasobnych w P i K zaleca się dawki 50-70 kg/ha P2O5. Zaleca się też 70-90 kg/ha K2O. Odpowiednie nawożenie obejmuje fosfor, potas i magnez. Dawki dostosuj do składu gleby. Zalecane dawki magnezu to 20-30 kg/ha.
Analiza gleby przed siewem jest bardzo wskazana.
Nawożenie azotowe łubinu
Łubin wiąże azot atmosferyczny. Dzieje się to dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi. Rośliny bobowate zaopatrują się w azot z tej symbiozy. Z tego powodu nawożenie azotem nie jest konieczne. Nie stosuje się nawożenia azotem na zdrowych glebach. Nadmiar azotu może zmniejszyć efektywność wiązania azotu. Na glebach ubogich w azot można stosować dawkę startową. Zaleca się 20–30 kg N/ha. Dawka startowa powinna być szybko działająca. Podaj ją przed wiązaniem azotu. Dawki azotu pod łubin mogą być wyższe. Dotyczy to sytuacji braku symbiozy. Mogą wynosić 3.5–45 kg/ha na każdą tonę nasion. Termin nawożenia wysokimi dawkami azotu to najpóźniej faza pąkowania. Zrób to przed pędem.
Kiedy stosować azot pod łubin?
Nawożenie azotem stosuje się tylko na glebach ubogich w azot. Zalecana jest dawka startowa 20-30 kg N/ha. Podaj ją przed rozpoczęciem wiązania azotu przez bakterie brodawkowe.
Fosfor i potas w nawożeniu łubinu
Nawożenie fosforowe i potasowe jest kluczowe dla łubinu. Rekomendowana dawka fosforu to 40-80 kg P2O5/ha. Dawki potasu wynoszą 60-120 kg K2O/ha. W nawozach wieloskładnikowych potas często pochodzi z soli potasowej. Sól potasowa zawiera chlor. Chlor z nawozów potasowych działa bakteriobójczo. Może szkodzić bakteriom brodawkowym. Podawanie potasu w formie siarczanowej jest lepsze. Dotyczy to roślin strączkowych. Siarczan potasu jest formą bezchlorkową.
Unikaj form chlorkowych potasu na glebach przeznaczonych pod łubin. Możesz rozsypać sól potasową jesienią. Chlor zostanie wypłukany do głębszych warstw gleby.
Znaczenie mikroelementów
Roślina korzystnie reaguje na mikroelementy. Kluczowe mikroelementy to molibden (Mo) i bor (B). Łubiny pobierają bor w ilości 40 g/t/ha. Pobierają miedź 25 g/t/ha. Cynk pobierają 60 g/t/ha. Mangan pobierają 90 g/t/ha. Molibdenu potrzebują 7 g/t/ha. Mimo że mikroelementy są potrzebne w niewielkich ilościach, są niezbędne. Niedobór molibdenu i boru może ograniczać plon. Na glebach organicznych wskazane jest nawożenie miedzią. Stosuj miedź w postaci chelatu. Zapobiega to zabijaniu bakterii brodawkowych. Nawoź mikroelementami dolistnie. Zapobiega to niedoborom.
Termin i technika siewu łubinu
Uprawa łubinu wymaga precyzyjnego wyboru terminu siewu. Warunki atmosferyczne mają kluczowe znaczenie. Eksperci podkreślają znaczenie lokalnych warunków. Siew łubinu na ziarno to koniec marca lub początek kwietnia. W Polsce termin siewu różni się regionalnie. Na południowym zachodzie siej od 15 marca. W centralnej Polsce od 20 marca. Na północy od 1 kwietnia. Optymalny termin siewu w Polsce to od 1 do 10 kwietnia. Unikaj siewu przed 20-25 marca. Siew wczesny sprzyja kiełkowaniu. Może jednak narazić na ryzyko mrozów. Wschodzący łubin jest wrażliwy na przymrozki. Młode siewki znoszą przymrozki do -8°C. Młode rośliny źle znoszą spadki temperatury. Przymrozki mogą powodować poważne uszkodzenia.
Unikaj siewu w gleby zimne poniżej 3°C. Opóźniony siew obniża plony. Zmniejsza ilość strąków i nasion. Przegapienie optymalnego terminu można rekompensować. Stosuj odmiany krótsze i modyfikuj techniki uprawy.
Optymalna temperatura gleby do kiełkowania wynosi około 10-15°C. Minimalna temperatura gleby dla kiełkowania to 4-5°C. Optymalna temperatura dla wzrostu to 12-15°C. Faza kiełkowania trwa od 7 do 14 dni. W niekorzystnych warunkach może trwać do 30 dni. Łubin zakwita po około 2 miesiącach od siewu. Zakwita po 8-10 tygodniach od siewu.
Głębokość i norma siewu
Głębokość siewu zależy od gatunku i gleby. Łubin żółty siej na 3–3,5 cm. Łubin wąskolistny na 2,5–4 cm. Łubin biały na 4–5 cm. Nasiona łubinu należy siać na głębokości 4-5 cm. Głębokość siewu na glebie piaszczystej to 3 cm. Na glebie gliniastej to 4 cm. Na glebie próchniczej to 3-4 cm. Siewki potrzebują wilgotnej ziemi. Wymagają umiarkowanego podlewania.
Unikaj pikowania siewek.
Norma wysiewu łubinu waha się od 90 do 115 szt./m2. Zależy od odmiany. Optymalna obsada to 90–100 szt./m². Zalecane zagęszczenie dla odmian tradycyjnych to 90–100 roślin/m2. Dla odmian samokończących to 100–120 roślin/m2. Norma wysiewu dla odmian tradycyjnych to 90-100 szt./m2. Dla odmian samokończących to 110-115 szt./m2. Zalecany wysiew to 120-200 kg/ha. Rozstaw rzędów to 15-35 cm. W szerokich rzędach (24–35 cm) stosuje się niższą obsadę. W wąskich rzędach (10-15 cm) stosuje się wyższą obsadę. W technologiach strip-till rozstaw rzędów to 37–45 cm. Stosuj niższą obsadę przy szerokich rzędach. Wybieraj odmiany tradycyjne do szerokich rzędów.
Obliczenie normy siewu łubinów opiera się na wzorze. Mnoży się obsadę przez masę tysiąca nasion. Dzieli się przez zdolność kiełkowania. Wynik podaje się w kg/ha nasion. Masa tysiąca nasion (MTN) różni się dla gatunków. MTN dla łubinu żółtego to 120–140 g. Dla wąskolistnego to 115–145 g. Dla białego to 250–300 g. Współczynnik zmienności stanowiska wynosi od 1 do 1,25. Zależy od warunków.
| Gatunek/Odmiana | Obsada (szt./m²) | MTN (g) | Głębokość siewu (cm) |
|---|---|---|---|
| Łubin wąskolistny (samokończący) | 100–120 | 115–145 | 2.5–4 |
| Łubin wąskolistny (tradycyjny) | 90–100 | 115–145 | 2.5–4 |
| Łubin żółty (samokończący) | 100–120 | 120–140 | 3–3.5 |
| Łubin żółty (tradycyjny) | 90–100 | 120–140 | 3–3.5 |
| Łubin biały (samokończący) | 80–100 | 250–300 | 4–5 |
| Łubin biały (tradycyjny) | 70–80 | 250–300 | 4–5 |
Ochrona i pielęgnacja łubinu
Regularne podlewanie jest kluczowe. Szczególnie w początkowej fazie wzrostu. Podlewaj regularnie i głęboko. Raz w tygodniu wystarczy. Zwiększ częstotliwość w suszy.
Unikaj nadmiernego podlewania. Może to prowadzić do zgnilizny korzeni.
Choroby grzybowe to poważne zagrożenie. Należą do nich askohytoza, fuzarioza i mączniak. Choroby łubinu to mączniak prawdziwy i rdza. Odmiana Mister ma bardzo dobrą odporność na fuzariozę. Ma też wysoką odporność na antraknozę. Naturalne środki ochrony roślin pomagają. Odpowiednia higiena też zapobiega chorobom. Stosuj fungicydy na mączniaka. Zapewnij dobrą cyrkulację powietrza. Zgniliznie korzeni zapobiega dobrze przepuszczalna gleba. Regularnie kontroluj rośliny. Usuwaj porażone części. Zaprawianie nasion nitraginą jest zalecane przed siewem.
Stosuj zdrowy materiał siewny.
Szkodniki łubinu to mszyce i przędziorki. Ryjkowce też atakują łubin. Mszyce zwalczysz mydłem owadobójczym. Pomogą też naturalni drapieżnicy. Ślimaki łapią pułapki. Taśmy miedziane też są skuteczne. Ryjkowce można usuwać ręcznie lub stosować pestycydy.
Metoda zwalczania chwastów obejmuje uprawki mechaniczne. Stosuje się też herbicydy. Przykładowy herbicyd to Wing® P 462,5 EC. Używaj herbicydów zgodnie z rejestrem. Wykonuj uprawki pożniwne wczesną jesienią.
Przekwitłe kwiatostany przycinaj regularnie. Zachęca to do drugiego kwitnienia. Wysokie odmiany wymagają wsparcia. Stosuj paliki lub podpory. Zabezpiecz rośliny na początku sezonu.
Uprawa łubinu – odmiany i zastosowanie
W Polsce popularnością cieszy się łubin wąskolistny. Coraz częściej spotykany jest łubin żółty i biały. Na rynku są odmiany „gorzkie” i „słodkie”. Odmiany słodkie mają niską zawartość alkaloidów. Badania genetyczne opracowały odmiany słodkie. Zawierają mniej niż 0,05% alkaloidów. Łubin żółty plonuje słabiej niż wąskolistny i biały. Odmiany łubinu żółtego zawierają 42-48% białka. Mają 5% tłuszczu. Łubin wąskolistny ma wyższe plony. Jest mniej wrażliwy na antraknozę niż łubin żółty. W Polsce najwięcej zainteresowania rynkowego budzi łubin żółty. Jest uprawiany na pasze.
W rejestrze COBORU znajduje się 8 odmian łubinu żółtego. Sześć to odmiany tradycyjne. Dwie to odmiany samokończące. Najnowsza odmiana Puma zarejestrowano w 2017 roku. Odmiany samokończące dojrzewają 5–6 dni wcześniej. Odmiany różnią się plonowaniem. Różnią się też równomiernością dojrzewania. Odmiany są wczesne i termoneutralne. Charakteryzują się niską zawartością alkaloidów (słodkie). Na Listach Zalecanych Odmian na 2019 rok rekomendowane są odmiany: Baryt, Bursztyn, Mister, Lord, Perkoz i Puma. Odmiana Mister jest idealna do uprawy w całym kraju. Jest mało wrażliwa na opóźniony siew. Posiada niepękające strąki. Jest odporna na wirusowe choroby i fuzariozę. Zakwita na żółto. Wytwarza biało-czarne nasiona. Średni plon nasion odmiany Mister to 22.5 dt/ha. Zawartość białka ogólnego wynosi 41.9%. Zawartość tłuszczu surowego to 6.5%. Masa 1000 ziaren to 143 g. Wysokość roślin to 69 cm. Początek kwitnienia to 63 dni od siewu. Dojrzałość techniczna to 110 dni od siewu.
Łubin żółty może być uprawiany na zielonkę. Służy jako zielony nawóz. Uprawia się go na nasiona przemysłowe i konsumpcyjne. Wykorzystuje się go nasiennie i pastewnie. Średni plon łubinu żółtego to 1,5 do 2,5 t/ha nasion. Plon zielonej masy to do 40 t/ha.
Jakie są popularne odmiany łubinu żółtego w Polsce?
W Polsce rekomendowane są odmiany takie jak Baryt, Bursztyn, Mister, Lord, Perkoz, Puma. Odmiany te charakteryzują się dobrymi parametrami plonowania i odpornością na choroby.
Inne zastosowania łubinu
Łubin jest atrakcyjny w ogrodach. Zachwyca obfitością kwiatów. Kwitnie przez długi okres. Łubin kwiat to perełka w świecie roślin ogrodowych. Łubin ogrodowy może osiągać wysokość do 120 cm. Łubin żółty ma znaczenie gospodarcze. Służy do produkcji nawozów zielonych. Łubiny wąskolistny i żółty poleca się na zielone nawozy. Można siać łubin w donicach i skrzynkach. Nadaje się na balkony i tarasy.
Siej punktowo w grupach co 15-30 cm dla ozdobnych. Siać rzutowo i gęsto dla nawozów zielonych. Łubin przyciąga pszczoły i motyle. Wpływa pozytywnie na ekosystem.
Nasiona łubinu mogą być spożywane po obróbce. Są bogate w białko i błonnik. Zawierają przeciwutleniacze. Łubin zawiera dużo białka roślinnego. Ma też witaminy z grupy B, żelazo i magnez. Nasiona łubinu zawierają trujące alkaloidy. Wymagają wcześniejszej obróbki. Mycie fasoli w osolonej wodzie eliminuje alkaloidy. Gotowanie i macerowanie nasion usuwa gorzki smak. Łubin stosuje się w diecie bezglutenowej. Jest używany w dietach wegetariańskich i wegańskich. Może być stosowany jako przekąska. Popularny jest w krajach śródziemnomorskich, Egipcie, Brazylii.
Zbiór łubinu
Zbiór łubinu żółtego bywa dwuetapowy. Obejmuje koszenie i naturalne doschnięcie. Potem następuje młócenie kombajnem. Średni plon w sezonie 2020 wyniósł 1930 kg/ha. Przykład uprawy w 2020 roku na 1 ha. Koszt nasion wyniósł około 4 zł/kg. Sprzedaż nasion była po 2-3 zł/kg.
Podsumowanie
Uprawa łubinu przynosi wiele korzyści. Poprawia glebę i daje wartościowy plon. Kluczem jest odpowiednie nawożenie, zwłaszcza fosforem i potasem. Ważny jest też właściwy termin i technika siewu. Wybór odmiany dostosowanej do warunków glebowych jest istotny. Pielęgnacja i ochrona przed chorobami zapewniają sukces. Łubin to roślina o rosnącym znaczeniu gospodarczym. Wyróżnia go krótki okres wegetacji. Ma niewielkie wymagania glebowe. Uprawa łubinu możliwa jest w całym kraju.
Zobacz także:
Dodaj komentarz