Wilczomlecz – charakterystyka, uprawa, toksyczność i zwalczanie

Wilczomlecz to rozległy rodzaj roślin znany na całym świecie. Obejmuje gatunki ozdobne, lecznicze i uciążliwe chwasty. Poznaj jego cechy, wymagania i zagrożenia.

Rodzaj wilczomlecz (Euphorbia L.) należy do rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae). Liczy blisko 2000 gatunków roślin. Można je spotkać niemal na całym świecie. Występują w Europie, Azji, Afryce i obu Amerykach. W Polsce rośnie naturalnie około 20 gatunków wilczomlecza.

Czym charakteryzuje się wilczomlecz?

Wilczomlecze przyjmują różne formy. Mogą być bylinami, drzewami lub krzewami. Często spotykamy sukulenty i rośliny ozdobne. Charakterystyczną cechą jest obecność mlecznego soku. Sok znajduje się w łodygach i liściach. Niestety, jest on silnie trujący.

Rośliny te są ciepłolubne. Występują głównie w strefach tropikalnych. W Polsce reprezentuje je kilkanaście gatunków. Różnią się wyglądem i wymaganiami.

Jak wygląda wilczomlecz?

Wygląd wilczomlecza jest bardzo zróżnicowany. Zależy od konkretnego gatunku. Niektóre przypominają kaktusy. Mają grube, mięsiste pędy. Inne tworzą delikatne, zielone kępy. Kwiaty wilczomlecza są często niepozorne. Zazwyczaj są zielonkawe lub żółte. Zebrane są w charakterystyczne kwiatostany. Owocem jest najczęściej torebka.

Na przykład, wilczomlecz obrotny dorasta do 15-40 cm. Jego łodyga jest wzniesiona i rozgałęziająca się. Liście ma owalne lub jajowate. Kwiatostan tworzy wierzchotka z 3-5 ramionami. Kwitnie od maja do października.

Wilczomlecz ogrodowy osiąga 20-30 cm wysokości. Ma wzniesione, gładkie łodygi. Liście są owalne, jasnozielone i delikatne. Kwitnie od czerwca do września. Jego kwiaty są drobne, zielonkawe lub żółte.

Jakie są popularne gatunki wilczomlecza?

Rodzaj Euphorbia obejmuje wiele znanych roślin. Najbardziej popularna jest poinsecja. Nazywamy ją Gwiazdą Betlejemską. Pochodzi z Meksyku i Gwatemali. Jest symbolem świąt Bożego Narodzenia. Inne znane gatunki to:

• Wilczomlecz trójżebrowy – często mylony z kaktusem.
• Wilczomlecz nadobny – popularna roślina doniczkowa.
• Wilczomlecz sosnka – rodzima bylina o pachnących kwiatach.
• Wilczomlecz groszkowy – roślina dwuletnia odstraszająca krety.
• Wilczomlecz palczasty – sukulent o cienkich pędach.
• Wilczomlecz złocisty – bylina tworząca okazałe kępy.

W domach spotyka się około 30 gatunków wilczomlecza. Są cenione za atrakcyjny wygląd. Wymagają jednak ostrożności w pielęgnacji.

Wilczomlecz obrotny jako chwast

Wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia L.) to ciepłolubna roślina jednoroczna. Jest pospolitym chwastem w Polsce. Występuje głównie w ogrodach. Spotkasz go na polach roślin okopowych i zbóż. Pojawia się także w kukurydzy.

Rośnie na glebach świeżych i zasobnych w azot. Preferuje gleby zasadowe lub obojętne. Może być wskaźnikiem dużej ilości azotu w glebie. Rozmnaża się przez samosiew. Produkuje średnio 257 nasion na egzemplarz. Nasiona kiełkują z głębokości 0,5 do 3 cm. Wytwarzają elajosomy rozsiewane przez mrówki. Nasiona zachowują żywotność po przejściu przez przewód pokarmowy trzody chlewnej.

Dlaczego wilczomlecz obrotny jest szkodliwy?

Obecność wilczomlecza obrotnego jest problemem dla upraw. Negatywnie wpływa na plony. Utrudnia wzrost roślin uprawnych. Konkuruje o wodę, światło i składniki odżywcze. Jego rozwój może znacząco obniżyć jakość zbiorów.

Wilczomlecz obrotny często towarzyszy innym chwastom. Występuje razem z komosą białą czy przytulią czepną. Skuteczne zwalczanie chwastów jest kluczowe dla zdrowych upraw.

Jak zwalczać wilczomlecz obrotny?

Zwalczanie wilczomlecza obrotnego wymaga odpowiednich metod. Skuteczne jest usuwanie go przed zawiązaniem nasion. Zapobiega to dalszemu rozsiewaniu. W uprawach rolnych stosuje się herbicydy.

Dostępne są różne substancje czynne. Należą do nich 2,4-D i MCPA. Stosuje się też metamitron, nikosulfuron czy oksyfluorofen. Herbicydy powschodowe są popularnym rozwiązaniem. Przykładem są preparaty zawierające mezotrion i terbutylazynę.

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Zawsze sprawdzaj etykietę środka chwastobójczego. Zapoznaj się z zagrożeniami przed użyciem produktu. Przestrzegaj zaleceń producenta. Dobieraj środki odpowiednio do uprawy.

Toksyczność i bezpieczeństwo wilczomlecza

Wszystkie wilczomlecze zawierają trujący sok mleczny. Sok zawiera toksyczne związki. Głównym składnikiem jest euforbon. Zawiera też kwas euforbonowy i euforbinę. Obecne są związki cyjanogenne i olejki eteryczne. Sok ma substancje gorzkie i lateks.

Kontakt z sokiem może być niebezpieczny. Może powodować podrażnienia skóry. Często pojawiają się wrzody i pęcherze oparzeniowe. Sok w oczach wywołuje silne pieczenie i zaczerwienienie. Może uszkodzić wzrok.

Jakie są objawy zatrucia wilczomleczem?

Spożycie soku wilczomlecza jest bardzo niebezpieczne. Po spożyciu pojawia się gorzkie pieczenie w ustach. Następują silne objawy zatrucia. Należą do nich nudności, wymioty i biegunka. Mogą wystąpić bóle brzucha. Obserwuje się przekrwienie śluzówek. Pojawia się kichanie i katar. Mogą wystąpić trudności w oddychaniu. Zatrucie może prowadzić do poważnych powikłań. Może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych. Kontakt z sokiem może wywołać wysypkę i alergie.

Do wilczomleczy nie powinny mieć dostępu najmłodsi domownicy. Kontakt z sokiem jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci i zwierząt domowych. W przypadku zatrucia natychmiast skontaktuj się z lekarzem lub weterynarzem.

Środki ostrożności przy pielęgnacji wilczomlecza

Pielęgnacja wilczomlecza wymaga ostrożności. Zawsze stosuj rękawiczki ochronne. Zapobiega to kontaktowi skóry z sokiem. Prace ogrodowe przy wilczomleczach wykonuj wyłącznie w rękawicach. Zabezpieczaj roślinę przed dostępem dzieci. Chronią ją także przed zwierzętami domowymi.

Używać środków ochrony roślin z zachowaniem bezpieczeństwa. Przestrzegaj zasad bezpieczeństwa podczas stosowania środków ochrony roślin. Przed każdym użyciem przeczytaj etykietę i informacje o produkcie.

Zastosowanie wilczomlecza w medycynie tradycyjnej

Mimo toksyczności, wilczomlecz był stosowany w medycynie ludowej. Wykorzystywano go do leczenia różnych dolegliwości. Stosowano go na katar sienny i zaparcia. Pomagał przy zapaleniu zatok i problemach skórnych. W farmakologii i medycynie ludowej wykorzystuje się różne części rośliny. Należą do nich korzeń i kwiaty.

Surowcem leczniczym jest świeży sok mleczny. Nazywany jest Lac Euphorbiae. Wilczomlecze zawierają flawonoidy, kwasy i saponiny. Posiadają też związki cyjanogenne, kauczuk i żywice. Zawierają euforbiosteryd i euforbinę.

Preparaty z wilczomlecza wykazują pewne działania. Mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Mogą działać wzmacniająco. Terpeny zawarte w wilczomleczu są badane. Wykazują potencjalne działanie przeciwnowotworowe. Mogą wspierać układ odpornościowy. Mają działanie antybiotyczne. Pomagają w leczeniu chorób dróg oddechowych.

Wilczomlecz obrotny stosowano zewnętrznie. Używano go do leczenia odcisków i brodawek. Zaleca się używanie mleczka 3-4 razy dziennie. Nie zaleca się stosowania soku mlecznego do celów leczniczych bez nadzoru. Zbyt wysokie stężenie estrów terpenowych jest niebezpieczne. Działa silnie podrażniająco na skórę. Może uszkodzić błony śluzowe. Może prowadzić do uszkodzeń organów wewnętrznych.

Według źródeł, wilczomlecz był aktywnie stosowany. Leczono nim wrzody trawienne i obrzęki. Pomagał przy oparzeniach i chorobach skóry. Stosowano go na zaburzenia układu moczowo-płciowego. Używano go do zwiększenia libido i potencji.

Wilczomlecz od dawna jest lekarstwem. Ponieważ znajduje się w domu prawie każdego miłośnika kwiatów, często próbują z tego skorzystać i zrobić w domu kompozycję leczniczą.

Stosowanie soków i wywarów wymaga ostrożności. Może powodować oparzenia chemiczne. Zdarzają się zatrucia. Możliwe są poważne reakcje alergiczne. Przed zastosowaniem środków z wilczomleczem skonsultuj się z lekarzem.

Uprawa i pielęgnacja wilczomlecza

Wilczomlecz jest popularny jako roślina doniczkowa. Często gości w ogrodach. Uprawa i pielęgnacja są zazwyczaj proste. Wiele gatunków to sukulenty. Dobrze znoszą trudne warunki. Wymagają jednak odpowiedniego stanowiska.

Wilczomlecz potrzebuje stanowiska słonecznego i ciepłego. Podlewa się go rzadko. Ziemia musi przeschnąć między podlewaniami. Rośliny doniczkowe to głównie sukulenty. Dobrze czują się w przepuszczalnej glebie. W ogrodzie wilczomlecz wymaga regularnego odchwaszczania. Przycinanie po kwitnieniu sprzyja lepszemu wzrostowi.

Pamiętaj o trującym soku podczas pielęgnacji. Zawsze stosuj rękawiczki. Unikaj kontaktu soku ze skórą i oczami.

Podsumowanie

Wilczomlecz to fascynujący rodzaj roślin. Obejmuje piękne gatunki ozdobne. Jest też źródłem uciążliwych chwastów. Jego cechą wspólną jest trujący sok mleczny. Wymaga on dużej ostrożności. Zwalczanie wilczomlecza obrotnego jest ważne w rolnictwie. Stosuje się do tego dedykowane herbicydy. Medycyna ludowa wykorzystywała wilczomlecz. Badania nad terpenami dają nadzieję na nowe zastosowania. Pamiętaj o bezpieczeństwie. Chroń dzieci i zwierzęta przed kontaktem z rośliną.

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym. Nie zastępują konsultacji lekarskiej.

Zobacz także:

• Jak odróżnić prawdziwka od szatana i goryczaka? Unikaj śmiertelnej pomyłki
• Blekot pospolity – jak rozpoznać i zwalczać trującą roślinę?
• Rącznik pospolity – piękna ozdoba i śmiertelne zagrożenie
• Rośliny i naturalne sposoby na krety i nornice w ogrodzie
• Czeremcha – wszechstronna roślina o wielu obliczach