Słoma jako nawóz – cenne źródło materii organicznej dla gleby

Słoma, często postrzegana jako produkt uboczny, stanowi wartościowe źródło składników odżywczych. Wykorzystanie słomy jako nawozu organicznego wzbogaca glebę i wspiera jej żyzność. Dowiedz się, jak prawidłowo stosować słomę w nawożeniu.

Czym jest słoma i dlaczego warto jej używać?

Słoma to wysuszone łodygi i liście roślin uprawnych. Pozostaje na polu po zbiorze zbóż i roślin oleistych. Jest cennym źródłem materii organicznej dla gleby. W Polsce produkuje się nawet 33 miliony ton słomy rocznie. Zaledwie 11% tej biomasy przeznacza się na przyoranie. W wielu gospodarstwach występuje nadwyżka słomy. Tę nadwyżkę można efektywnie wykorzystać na cele nawozowe. Słoma jest tańsza i łatwo dostępna. Można ją sprzedać lub zamienić na inny nawóz. Wykorzystanie słomy do nawożenia pozwala zwrócić glebie składniki pokarmowe. Pochodzą one z plonów ubocznych.

Wartość nawozowa słomy – co zawiera?

Słoma dostarcza glebie podstawowe składniki pokarmowe. Znajdziesz w niej azot, fosfor, potas, siarkę, magnez i wapń. Zawiera również śladowe ilości mikroelementów. Są to bor, miedź, mangan, molibden, cynk i kobalt. Ilość tych składników zależy od gatunku rośliny. Słoma rzepakowa zawiera więcej azotu niż zbożowa. W tonie słomy pszenicy ozimej jest średnio 4 kg azotu. Znajdziesz też 1 kg fosforu, 15 kg potasu, 3 kg magnezu. W 5 tonach słomy rzepaku jest około 35 kg azotu. Jest też 15 kg fosforu i 104 kg potasu. Zawiera również 112 kg wapnia i 11 kg magnezu. Resztki zbożowe wprowadzają do gleby od 15 do 45 kg azotu na hektar. Po rzepaku jest to od 80 do 144 kg azotu na hektar. Wartość nawozowa słomy obejmuje głównie potas. Resztki pożniwne są cennym źródłem materii organicznej. Systematyczne ich pozostawianie poprawia zawartość materii organicznej w glebie.

Porównanie wartości nawozowej słomy

Zawartość składników mineralnych w słomie jest niższa niż w oborniku. Obornik i gnojowica są bogatsze. Resztki pożniwne zbóż mogą zastąpić do 15 ton obornika na hektar. Przeciętnie po żniwach pozostaje 4-4,5 tony słomy zbóż na hektar. Dodatkowo jest 1,3-1,5 tony innych resztek. Są to ścierń i system korzeniowy. Mineralizacja słomy wnosi do gleby wiele składników. Przeciętnie jest to 29 kg azotu, 12,4 kg fosforu i 60 kg potasu. Dostarcza też 15,8 kg wapnia i 3,8 kg magnezu. Wnosi również mikroelementy. Jest to 830 g żelaza, 420 g manganu, 147 g cynku, 12 g miedzi. Najwięcej w słomie pozostaje potasu. Następnie jest azot i wapń. Zawartość boru i molibdenu jest niska. W słomie rzepaku zawartość mikroelementów jest wyższa niż w słomie zbóż.

Porównanie średniej zawartości wybranych składników w 1 tonie słomy zbożowej i rzepakowej.

Korzyści ze stosowania słomy jako nawozu

Nawożenie słomą przynosi wiele korzyści. Poprawia strukturę gleby. Stymuluje rozwój mikroorganizmów. Słoma jest cennym źródłem materii organicznej. Z niej w glebie powstaje próchnica. Wartość próchnicy przewyższa znaczenie wniesionych składników mineralnych. Słoma poprawia przepływ powietrza do systemu korzeniowego. Ma wpływ na niedobór wody w glebie. Zwiększa zdolność magazynowania opadowej wody. Stosowanie słomy ogranicza chwasty. Wymieszana z glebą poprawia jej właściwości. Zwiększa żyzność i zawartość próchnicy.

Jak słoma wpływa na mikroorganizmy glebowe?

Proces rozkładu słomy odpowiadają drobnoustroje glebowe. Ich liczebność rośnie dzięki dostępności węgla. Przyorywanie słomy sprzyja rozwojowi mikroorganizmów. Mikroorganizmy te zużywają znaczne ilości azotu. Duża różnica pomiędzy zawartością węgla a azotu w słomie powoduje intensywny rozwój mikroorganizmów. Zużywają one azot zawarty w słomie i w glebie. To może prowadzić do unieruchomienia azotu. Stosowanie preparatów mikrobiologicznych na bazie specjalnie wyselekcjonowanych szczepów bakterii zwiększa zasobność gleby. Przyspiesza rozkład materii organicznej. Jest to proekologiczne rozwiązanie. Stosowanie mikrobiologicznych preparatów przywraca równowagę mikrobiologiczną gleby. Poprawia jej żyzność.

Wyzwania i rozwiązania przy stosowaniu słomy

Słoma ma szeroki stosunek węgla do azotu (C:N). W słomie zbóż wynosi on od 100:1 do 60:1. W słomie rzepakowej jest to 40-50:1. W resztkach kukurydzy 60-70:1. Taki stosunek może prowadzić do konkurencji o azot. Konkurują mikroorganizmy i rośliny uprawne. Przyorywanie słomy może blokować dostęp azotu. Wymaga to dodatkowego nawożenia azotem. Na rozłożenie tony słomy bakterie potrzebują do 8 kg azotu. Na tonę słomy zaleca się 5-10 kg azotu. Dodanie azotu w formie nawozów mineralnych lub naturalnych wynosi 0,5-0,8 kg na 100 kg słomy. W przypadku gleb zasobnych w azot można zrezygnować z dodatku azotu.

Jak przyspieszyć rozkład słomy?

Rozkład słomy w glebie trwa 6-7 miesięcy. Dłużej, jeśli słoma nie jest prawidłowo pocięta. Dłużej, jeśli nie jest wymieszana. Proces rozkładu trwa około 180-200 dni. Po około 180 dniach ulega rozkładowi 80% substancji organicznej. Rozkład słomy jest zależny od temperatury i opadów. Jest też uzależniony od zawartości celulozy i ligniny. Wilgotność, pH i napowietrzenie gleby są kluczowe. Optymalna wilgotność gleby do rozkładu słomy to 60–70%. Optymalny odczyn gleby to pH 6,0–7,0. Rozkład słomy jest hamowany przy pH poniżej 6. Można przyspieszyć rozkład słomy. Dodaj nawozy bogate w azot. Może to być mocznik lub obornik. Można też użyć gnojówki z pokrzywy. Wprowadzenie biopreparatów przyspiesza rozkład słomy. Zawierają mikroelementy, kwasy humusowe, aminokwasy, witaminy.

Prawidłowe metody stosowania słomy

Słoma powinna być traktowana jako nawóz. Źle pocięta słoma może przynieść szkody. Nierównomiernie rozprowadzona słoma też jest problemem. Resztki pożniwne powinny być wymieszane z glebą. Powierzchnia pola musi być jednorodna. Optymalna długość pociętej słomy to 1-4 cm. Słoma o długości powyżej 4 cm nie powinna stanowić więcej niż 30%. Idealnie pocięta słoma zapewnia dobre wymieszanie. Zapewnia też szybki rozkład. Wysokość ścierniska powinna wynosić do 10 cm. W razie konieczności zastosuj mulczowanie. Nieprawidłowe rozrzucenie plew powoduje słabsze wschody. Może też prowadzić do zniżki plonów.

Sposoby wprowadzania słomy do gleby

Rozrzucenie słomy na polu jest efektywne. Mieszanie jej z wierzchnią warstwą gleby również. Słomę wprowadza się razem z azotem. Powinna być rozdrobniona. Rozłóż ją na powierzchnię. Następnie zaoraj na płytką głębokość. Głęboka orka słomy jest niezalecana. Optymalna głębokość to 7 cm. Po tygodniu można zaorać głębiej. Procesy rozkładu przebiegają korzystnie po przyoraniu na głębokość 10-12 cm. Dotyczy to gleb ciężkich i wilgotnych. Przy orze słomy na głębokości 8–12 cm następuje szybki jej rozkład. Przy przeoraniu słomy ważne jest dobre wymieszanie. Ważne jest też równomierne rozłożenie. W przypadku cięższych gleb konieczne jest odpowiednie rozdrobnienie słomy.

• Przy rozrzucaniu słomy na glebie lekkiej użyj brony talerzowej.
• Przy przeoraniu słomy zadbaj o dobre wymieszanie.
• W przypadku cięższych gleb rozdrobnij słomę.
• Dodatkowe nawożenie azotem jest konieczne przy stosowaniu słomy.
• Stosowanie słomy wymaga odpowiedniej strategii.
• Ważne jest rozdrobnienie i równomierne rozrzucenie słomy.

Alternatywne zastosowania słomy

Słoma można wykorzystać jako ściółkę. Może też służyć jako organiczny nawóz. Słoma najczęściej jest wykorzystywana jako ściółka. Ma jednak więcej zastosowań. Może służyć jako bariera przeciw chwastom. Słoma ogranicza rozwój chwastów. Utrzymuje wilgotność gleby. Ściółkowanie słomą truskawek ogranicza szarą pleśń. Słoma może być dodawana do kompostu. Warstwa słomy o grubości 10 cm izoluje pryzmę kompostową. Słoma może być używana do wyłożenia ścieżek. Szczególnie między grządkami podwyższonymi.

Słoma w ogrodzie i uprawach specjalistycznych

Słoma jest popularna w uprawie roślin w kostkach. Metoda straw bale gardening zyskała popularność. W uprawie w słomie sadzi się warzywa i zioła. Można też uprawiać grzyby. Boczniaki czy shiitake rosną na słomie. Słomę można kompostować z dodatkiem pierwiastków śladowych. Dodaj roztwór zawierający superfosfat, saletrę amonową i chlorek potasu. Słoma w ogrodzie może skusić gryzonie. Mogą znaleźć w niej kryjówkę na zimę.

• Zmiel słomę przed zastosowaniem.
• Stosuj słomę w czystej postaci lub w kompostowni.
• Zastosuj słomę z azotem dla szybszego rozkładu.
• Odczekaj 8 miesięcy przed wykorzystaniem słomy.

Trendy i przyszłość nawożenia słomą

Zwiększa się rola nawożenia organicznego. Słoma jest wykorzystywana jako źródło substancji organicznej. Rośnie zainteresowanie metodami ekologicznymi. Promuje się stosowanie mikroorganizmów. Poprawiają one jakość gleby. Przyspieszają rozkład resztek. Coraz większe znaczenie ma bilans składników odżywczych. Ogranicza się stosowanie chemicznych nawozów. Zrównoważone rolnictwo wykorzystuje odpady rolnicze. Rozwija się technologia rozdrabniania słomy. Stosuje się systemy do jej rozrzutu. Zwiększa się efektywność nawożenia organicznego.

Niestety resztki pożniwne, to wciąż mało doceniane przez rolników źródło składników pokarmowych dla roślin i substancji organicznych wzbogacających glebę.

To podkreśla potencjał słomy. Jest to ekologiczne i ekonomiczne rozwiązanie.

Przykładowe trendy w rolnictwie związane z wykorzystaniem słomy.

Podsumowanie – Słoma jako nawóz

Słoma to więcej niż tylko odpad. Jest wartościowym nawozem organicznym. Dostarcza glebie składników odżywczych. Zwiększa zawartość próchnicy. Poprawia strukturę i wilgotność gleby. Wymaga jednak odpowiedniego przygotowania. Należy ją rozdrobnić. Trzeba równomiernie rozrzucić na polu. Często potrzebny jest dodatek azotu. Przyspiesza on rozkład słomy. Stosowanie słomy to krok w stronę zrównoważonego rolnictwa. To ekologiczna i ekonomiczna alternatywa. Pomaga dbać o żyzność gleby.

Zobacz także:

• Uprawa i Zbiór Warzyw i Owoców w Ogrodzie
• Obornik granulowany bydlęcy – naturalny nawóz dla Twojego ogrodu i pola
• Materia organiczna w glebie – klucz do żyzności i zdrowia
• Gleby bielicowe i proces bielicowania – charakterystyka, powstawanie i znaczenie
• Łubin na poplon – kiedy i jak siać, aby poprawić jakość gleby?