Piasek i żwir to kluczowe surowce dla budownictwa. Ich legalne pozyskiwanie i dostępność mają ogromne znaczenie. Wyjaśniamy zasady, statystyki i rynek kopalń w Polsce.

Czym są kopalnie piasku i żwiru?

Kopalnie piasku i żwiru to miejsca wydobycia kruszyw naturalnych. Piasek i żwir to kopaliny pospolite. Znajdują szerokie zastosowanie w wielu branżach. Służą głównie w budownictwie kubaturowym. Wykorzystuje się je także w budownictwie infrastrukturalnym. Są niezbędne do produkcji betonu. Używa się ich również w przemyśle chemicznym i energetyce. Branża dekoracyjna i ogrodnicza także korzysta z tych surowców. Piaski i żwiry mają zastosowanie w akwarystyce. Tworzy się z nich nawierzchnie sportowe. Są składnikiem bloczków betonowych. Wchodzą w skład pap i mas bitumicznych. Wykorzystuje się je do produkcji szkła przemysłowego. Stosuje się je przy obiektach hydrotechnicznych.

Zasoby piasków i żwirów w Polsce

Zasoby piasku znajdują się na niemal całym obszarze kraju. Złoża piasków i żwirów w Polsce są głównie wieku czwartorzędowego. Występują na terenie całego kraju. Znajdują się również na obszarze morskim. Charakteryzują się zmienną jakością. Kopalina ta wykorzystywana jest bezpośrednio lub po przeróbce.

Według Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG-PIB) stan geologicznych zasobów bilansowych kruszyw naturalnych na koniec 2024 r. wyniósł 21 362,40 mln t. Przyrost zasobów w 2024 r. wyniósł 230,6 mln t. To 1,09% w stosunku do poprzedniego roku. W 2024 roku wydobycie wyniosło 180,1 mln t. Oznacza to wzrost o 13,02 mln t. To wzrost o 7,8%.

Liczba złóż w 2024 roku wynosiła 11 216. Eksploatowanych złóż było 2 448. Największe złoża zasobów to Zatoka Gdańska (472 ha), Pławniowice (180 ha) i Kozin IV (123 ha).

Rok Zasoby (mln t)
2024 21 362,40
2023 10 644,47
2022 10 135,96
2021 9 655,34
2020 9 439,01
2019 8 969,64
2018 8 715,08
2017 7 627,4
2016 7 937,6
2015 7 937,6
2014 8 530,89
2013 8 969,64
2012 9 655,34
2011 9 439,01
2010 8 715,08
2009 8 530,89
2008 7 627,4

Tabela przedstawiająca zasoby złóż piasków o punkcie piaskowym powyżej 75% w latach 2008-2023.

Legalne wydobycie piasku i żwiru – przepisy

Wydobycie piasku i żwiru z własnej działki wymaga przestrzegania przepisów. Mówi o tym ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze. Piasek i żwir to kopaliny objęte prawem własności na terenie danej nieruchomości. Właściciel działki może wydobywać piasek z własnej nieruchomości. Musi jednak przestrzegać przepisów. Wydobycie bez koncesji jest nielegalne. Grozi za to wysoka kara.

Zobacz też:  Dopłaty rolne 2025 i protesty rolników – wszystko, co musisz wiedzieć

Wydobycie na własne potrzeby

Osoby fizyczne mogą wydobywać piasek i żwir z własnych nieruchomości. Służy to ich własnym potrzebom. Wydobycie jest legalne pod warunkiem spełnienia określonych warunków. Limit wydobycia to 10 m³ rocznie. Wydobycie nie może naruszać przeznaczenia nieruchomości. Wydobycie nie może używać środków strzałowych. Działka musi być własnością wydobywającego. Kopalina nie może być przeznaczona do sprzedaży. Sprzedaż lub przekazanie kopaliny osobom trzecim jest zabronione.

Czy muszę zgłaszać wydobycie piasku na własnej działce?

Tak, przed rozpoczęciem wydobycia konieczne jest zgłoszenie zamiaru. Należy to zrobić co najmniej 7 dni wcześniej. Zgłoszenie kieruje się do Okręgowego Urzędu Górniczego.

W zgłoszeniu należy podać planowane wydobycie. Trzeba to zrobić z 7-dniowym wyprzedzeniem. Limit 10 m³ dotyczy wszystkich współwłaścicieli działki. Jest to limit sumaryczny dla nieruchomości. W przypadku wydobycia powyżej 10 m³ konieczne jest uzyskanie koncesji.

Konsekwencje nielegalnego wydobycia

Nielegalne wydobycie piasku to poważny problem. Jest to problem ekologiczny i społeczny. Powoduje obniżenie poziomu wód gruntowych. Może prowadzić do osuwisk. Grozi skażeniem wód podziemnych. Nielegalna eksploatacja kopalin rośnie z każdym rokiem. Eksploatacja bezprawna prowadzona jest od co najmniej 2002 roku. Uznano ją za główne zagrożenie dla środowiska w 2002 r.

Nielegalne wydobycie grozi opłatą czterdziestokrotności stawki opłaty eksploatacyjnej. Wiąże się z opłatą podwyższoną 40-krotności stawki. Grozi karą grzywny. Możliwe jest ograniczenie lub pozbawienie wolności. Kara może sięgać dziesiątek tysięcy złotych.

Jakie kary grożą za nielegalne wydobycie?

Nielegalne wydobycie piasku lub żwiru powyżej limitu 10 m³ lub bez zgłoszenia grozi wysokimi karami. Kara może wynieść 40-krotność stawki opłaty eksploatacyjnej. Możliwe są też kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

Według Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB średnioroczne wydobycie bez koncesji wynosiło 50–70 mln t. Jest to porównywalne z rocznym wydobyciem węgla kamiennego. Roczne wydobycie legalne wynosiło blisko 220 mln t.

Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Lublinie prowadzi kampanię #StopNielegalnejEksploatacji. Celem kampanii jest budowanie świadomości społecznej. Dotyczy to legalnego wydobywania piasku i żwiru. Ma eliminować nielegalną eksploatację kopalin. Rekomendowane jest korzystanie z materiałów edukacyjnych. Pomagają one legalnie i bezpiecznie wydobywać kopaliny. Materiały są dostępne na stronie Powiatu Cieszyńskiego.

  • Korzystaj z materiałów edukacyjnych na stronie powiatu.
  • Zgłoś zamiar wydobycia do urzędu minimum 7 dni wcześniej.
  • Przestrzegaj limitów ilościowych i przepisów prawnych.

Rynek kopalń piasku i żwiru w Polsce

Branża producentów kruszyw stanowi istotne ogniwo. Jest ważna w łańcuchu dostaw do branży budowlanej. Polski Związek Producentów Kruszyw (PZPK) został zarejestrowany w 1993 roku. Związek skupia przedsiębiorców produkujących kruszywa. Zrzesza firmy wydobywające kopaliny. Należą do niego firmy związane z branżą.

Zobacz też:  Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Siedlcach – Tradycja i Nowoczesność

Firmy członkowskie PZPK prowadzą działalność w ponad 160 lokalizacjach. Działają na terenie całego kraju. Wyjątkiem jest województwo lubelskie. Najwięcej kopalń znajduje się w województwie dolnośląskim. Zasoby firm członkowskich wynoszą około 575 mln ton kruszyw piaskowo-żwirowych. Wydobycie firm członkowskich wynosi blisko 35 mln ton kruszyw piaskowo-żwirowych. Wydobywają dodatkowo około 10 mln ton z innych grup kopalin.

Organizacja Zasoby kruszyw piaskowo-żwirowych Wydobycie kruszyw piaskowo-żwirowych
PZPK (firmy członkowskie) 575 mln ton 35 mln ton

Tabela przedstawiająca zasoby i wydobycie kruszyw piaskowo-żwirowych przez firmy członkowskie PZPK.

Przykłady działających kopalń

W Polsce działa wielu producentów kruszyw. Dostarczają materiały wysokiej jakości. Obsługują inwestycje na terenie całej Polski. Kopalnie posiadają zaplecze laboratoryjne. Pozwala to na podstawowe badania produkowanych kruszyw. System Zakładowej Kontroli Produkcji potwierdza Certyfikat ZKP. Przyznaje go Instytut Materiałów Budowlanych i Technologii Betonu. Niektórzy producenci są laureatami Branżowego Znaku Jakości 'Solidne Kruszywa’. Przyznaje go Polski Związek Producentów Kruszyw.

Firma ZAS-BUD istnieje od 1994 roku. Kopalnia zajmuje się wydobyciem i produkcją kruszyw. Oferuje żwir kwarcowy i filtracyjny. Produkuje piasek budowlany i do nawierzchni sportowych. Kopalnia ma kilkanaście hektarów powierzchni. Kopalnia przerobowa mieści się w Ujeździe koło Tomaszowa Mazowieckiego. Po wydobyciu surowce są poddawane procesom. Obejmuje to płukanie, suszenie i sortowanie. Kopalnia żwiru używa metod odkrywkowych. Proces przetwarzania piasku obejmuje sortowanie, mycie, suszenie i magazynowanie. Żwirownia obsługuje region województwa łódzkiego. Obsługuje również regiony sąsiednie.

Sand-Pol posiada dwie kopalnie. Znajdują się na terenie gminy Baruchowo. Kopalnie leżą blisko autostrady. Mają bezpośredni wyjazd na drogę wojewódzką 265. Firma zapewnia wydajność procesu logistycznego. Gwarantuje wygodę dostaw. Dysponuje szerokim wachlarzem surowców. Oferuje czarnoziem i piasek podsypkowy. Produkty są wykorzystywane pod kostkę brukową. Służą również pod fundamenty. Oferta obejmuje wysokiej jakości ziemie i piaski. Firma posiada sprzęt. Dysponuje koparkami, ładowarkami i traktorami. Oferuje możliwość zapewnienia dostawy. Realizuje kontrakty krótko- i długoterminowe.

Kopalnie CEMEX Polska dostarczają kruszywa naturalne. Przykładem jest Żwirownia Bierawa. Leży 10 km od Kędzierzyna-Koźla. Żwirownia Borzęcin jest 37 km na płn-zach od powiatu brzeskiego. Kopalnia Dolomitu Jaroszowiec znajduje się niedaleko Olkusza. Kopalnia Wapienia Łagów IV leży ok. 40 km od województwa świętokrzyskiego. CEMEX Polska promuje zrównoważony rozwój. Stosuje innowacyjne rozwiązania. Klienci mogą korzystać z kalkulatorów cen. Dostępne są kalkulatory wycen.

Zobacz też:  Składki KRUS – wszystko, co musisz wiedzieć o ubezpieczeniu rolników

Platformy wyszukiwania kopalń

Kopalnie Piasku w Polsce to platforma internetowa. Służy do wyszukiwania kopalni piasku. Umożliwia porównywanie ich ofert. Dostępne są dane dla 16 województw. Serwis umożliwia szybkie znalezienie najbliższej kopalni. Pozwala porównać oferty bez pośredników. Na platformie znaleziono 15 kopalni piasku. Wyniki zawierają nazwy firm, adresy i strony internetowe. Platforma pomaga znaleźć najlepsze źródła surowca.

  • Wybierz województwo, aby znaleźć kopalnie w okolicy.
  • Szybko i sprawnie znajdź kopalnię piasku.
  • Porównuj oferty i wybieraj sprawdzonych dostawców.

Zagrożenia i trendy w branży

Nielegalna eksploatacja kopalin to jedno z głównych zagrożeń. Prowadzi do degradacji środowiska. Powoduje szkody w krajobrazie. Według szacunków Ministerstwa Środowiska wydobycie bez koncesji wynosiło ok. 50–70 mln t. Jest to porównywalne z rocznym wydobyciem węgla kamiennego. Ilość bursztynu wydobywana bezprawnie może aż stukrotnie przekraczać ilość wydobywaną legalnie. Państwowy Instytut Geologiczny przypomina o formalnościach. Wydobycie piasku i żwiru nie jest całkowicie wolne od przepisów.

„Według szacunków Ministerstwa Środowiska, wydobycie bez koncesji wynosiło ok. 50–70 mln t, co jest porównywalne z rocznym wydobyciem węgla kamiennego.” – Państwowy Instytut Geologiczny – PIB

„Ilość bursztynu wydobywana bezprawnie może aż stukrotnie przekraczać ilość wydobywaną na podstawie zezwoleń.” – Państwowy Instytut Geologiczny – PIB

Trendy w branży obejmują zrównoważony rozwój. Ważne jest budownictwo ekologiczne. Rośnie znaczenie innowacji w budownictwie. Postępuje cyfryzacja usług i systemów. Przedsiębiorstwa dążą do zrównoważonego i odpowiedzialnego górnictwa. Minimalizują wpływ na środowisko naturalne. Przeprowadzają rekultywację terenów po eksploatacji. Stosują technologie zmniejszające emisję zanieczyszczeń. Rozwój platform internetowych ułatwia wyszukiwanie surowców. Ułatwia to dostęp do lokalnych źródeł.

Gdzie szukać informacji o legalnym wydobyciu?

Informacje o legalnym wydobyciu piasku i żwiru na własne potrzeby znajdziesz na stronach Okręgowych Urzędów Górniczych. Materiały edukacyjne udostępniają również niektóre powiaty i gminy. Warto odwiedzić stronę www.wug.gov.pl.

Kopalnie piasku i żwiru są kluczowe dla gospodarki. Zapewniają surowce dla budownictwa. Przestrzeganie przepisów jest niezbędne. Chroni środowisko naturalne. Zapewnia legalność działania. Branża stawia na zrównoważony rozwój. Inwestuje w nowe technologie. Wzrost zasobów bilansowych świadczy o potencjale. Polska jest ważnym producentem tych surowców.

Zobacz także:

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *