Właściwe żywienie pszczół zapewnia przetrwanie zimy. Pozwala też zbudować silne rodziny na nowy sezon. Dowiedz się, kiedy, czym i jak karmić pszczoły.
Dlaczego karmienie pszczół jest ważne?
Pszczoły pełnią kluczową rolę w ekosystemie. Zapylają wiele roślin uprawnych. Dostarczają jednej trzeciej produkcji żywności dla ludzi. Zima stanowi dla nich trudny okres. Brakuje wtedy naturalnych źródeł pokarmu. Niedobór pożywienia może osłabić kolonię. Grozi to nawet jej wyginięciem. Właściwe karmienie pszczół zabezpiecza je przed zimą. Pomaga też odbudować siłę rodziny na wiosnę. Prace jesienne w pasiece zabezpieczają przed zimowaniem.
Kiedy karmić pszczoły? Terminy i cele
Pszczelarze stosują dwa główne terminy karmienia. Podkarmianie ma na celu pobudzenie rodziny. Stymuluje intensywne czerwienie wiosną. Robi się to też w pierwszej połowie sierpnia. Dokarmianie uzupełnia zapasy pokarmu. Jest kluczowe przed zimą. Najlepszy czas to koniec sierpnia. Można zacząć na początku września. Pszczoły wtedy jeszcze czerwią. To ważne przy podawaniu pokarmu. Pierwsze karmienie jesienią następuje po ostatnim miodobraniu. Zazwyczaj dzieje się to około 20 sierpnia. W regionach południowych może być później. Wiosna to ważny czas. Potrzeby żywieniowe pszczół wzrastają. Dokarmianie na wiosnę jest ważne dla zdrowia i produkcyjności. Korzystnie przeprowadzona zimowla gwarantuje wzrost liczebności pszczół.
- Przeprowadzaj regularne przeglądy rodzin pszczelarskich.
- Dostosuj ilość pokarmu do potrzeb pszczół.
- Obserwuj zachowania pszczół podczas dokarmiania.
- Konsultuj się z doświadczonym pszczelarzem.
- Przystąp do jesiennego podkarmiania po ułożeniu gniazda.
- Zwęź wylotki przed karmieniem jesiennym.
Czym karmić pszczoły? Rodzaje pokarmów
Pszczoły żywią się naturalnie pyłkiem i nektarem. Z niego tworzą miód i pierzgę. Miód był od wieków głównym pokarmem zimowym. Dziś często zastępuje się go innymi produktami. Zimowanie na miodzie jest nieracjonalne ekonomicznie. Miód jest droższy od syropu czy inwertów. Nie wykazano lepszego efektu zimowania na miodzie. Niektóre miody krystalizują wcześnie. Dotyczy to miodu rzepakowego i spadziowego. Krystalizacja utrudnia pszczołom pobieranie. Miód może też zawierać przetrwalniki chorób. Dotyczy to zgnilca amerykańskiego.
Syrop cukrowy to najpopularniejsza alternatywa. Pszczoły dobrze go trawią. Przygotowuje się go z cukru i wody. Proporcje bywają różne. Na zimę często stosuje się 3:2 lub 2:1 (cukier do wody). Syrop 1:1 pobudza czerwienie. Syrop 1.5:1 lub 1:2 (woda do cukru) też bywa stosowany. Enzymy w przewodzie pokarmowym trawią syrop w całości. Dobrej jakości cukier zapewnia przetrwanie zimy.
Cukier inwertowany to gotowy syrop. Powstaje przez rozkład sacharozy. Zawiera glukozę i fruktozę. Jest łatwiej przyswajalny. Mniej krystalizuje w niskich temperaturach. Gotowe inwerty mają około 70% cukrów. Syropy na bazie skrobi mają podobne cechy. Mogą krystalizować nieco szybciej. Gotowe inwerty są wygodne w stosowaniu. Są odżywczo zbliżone do naturalnego syropu.
Ciasto dla pszczół (Kandy) to kolejna opcja. Jest popularne zimą i w okresach bez pożytku. Pszczoły pobierają je powoli. Ciasto własnej roboty robi się z cukru pudru. Dodaje się miód lub syrop. Gotowe ciasta często zawierają mikroskładniki. Produkty takie jak Apifonda czy Apiciasto są wygodne. Polecany jest produkt Diamant. To fondant z mikrokryształami cukru. Jest bezpieczny i ma niski HMF.
Jaki pokarm dla pszczół wybrać na zimę?
Na zimę najlepiej podawać syrop cukrowy lub inwertowany. Można też użyć ciasta dla pszczół. Miód nie jest zalecany ze względów ekonomicznych i zdrowotnych. Ważna jest odpowiednia ilość i jakość pokarmu. Dostosuj go do siły rodziny pszczelej.
Najczęściej stosowane proporcje to 3:2 lub 2:1 (cukier do wody). Na przykład, 3 kg cukru na 2 litry wody. Syrop 1 kg cukru na 1.5 litra wody też jest podawany. Ważne, by syrop był gęsty.
Cena cukru to około 5-6 zł za kilogram. Gotowy syrop inwertowany kosztuje 6-7 zł za kilogram. Ciasto może mieć różne ceny. Na przykład, Apifood 75 w kartonie 28 kg kosztuje około 3,39 zł/kg. Cena zależy od producenta i opakowania.
| Rodzaj pokarmu | Orientacyjna cena za kg | Zalety | Wady |
|---|---|---|---|
| Miód | Wysoka | Naturalny | Kosztowny, ryzyko chorób, krystalizacja |
| Syrop cukrowy (DIY) | 5-6 zł | Niski koszt, łatwy do przygotowania | Wymaga pracy, ryzyko przypalenia/fermentacji |
| Cukier inwertowany (gotowy) | 6-7 zł | Wygodny, łatwo przyswajalny, mniej krystalizuje | Wyższy koszt niż cukier |
| Ciasto (Kandy) | Zmienna (np. Apiciasto od 4.59 zł/kg) | Łatwe do podania zimą, powolne pobieranie | Może wysychać, wymaga wody w ulu |
| Gotowe mieszanki (np. Apifood) | Zmienna (np. od 3.19 zł/kg) | Wygodne, zbilansowany skład, mikroskładniki | Koszt |
Jak przygotować i podawać pokarm? Metody i techniki
Przygotowując syrop, użyj czystej wody. Nie musi być przegotowana. Powinna pochodzić z czystego źródła. Unikaj dodawania miodu do syropu. Zwiększa to ryzyko chorób. Podawaj syrop na ciepło. Optymalna temperatura to 30-35°C. Pszczoły nie jedzą zimnych pokarmów. Unikaj gotowania syropu. Przypalony cukier jest dla pszczół bezużyteczny. Możesz dodać naturalne olejki. Czasem stosuje się syrop octowy w małej ilości. Może to działać prewencyjnie na niektóre choroby. Wszystkie rodzaje pokarmów stosuj na świeżo. Zakwaszony produkt nie nadaje się do karmienia.
Jak zrobić syrop cukrowy dla pszczół?
Przygotuj syrop z czystej wody i cukru. Proporcje zależą od celu karmienia. Na zimę stosuj 3:2 lub 2:1 (cukier:woda). Wodę podgrzej. Rozpuść w niej cukier. Nie gotuj syropu. Przypalony cukier jest bezużyteczny. Podaj syrop o temperaturze około 30-35°C.
Do podawania pokarmu służą karmniki. Najczęstsze to karmniki ramkowe i powałkowe. Można też używać dennicowych. Niektórzy podają syrop w workach lub słoikach. Ciasto kładzie się na ramkach. Zostaw trochę wolnej przestrzeni nad ramkami. Umieść karmnik w górnej części ula.
Dzienna dawka karmy jesienią to około 200 g. Silne rodziny mogą pobrać do 3 litrów syropu. Przy syropie 1:1.5 dzienna porcja to 300 gramów na ul. Podawaj karmę w małych porcjach. Pszczoły pobiorą ją stopniowo. Podawanie syropu na ciepło jest konieczne. Pszczoły nie jedzą zimnych pokarmów. Stosuj beleczki odstępnikowe pod ciasto. Karmniki ramkowe i powałkowe są najczęściej używane. Podkarmiaczki mogą być boczne lub dennicowe.
- Podawaj małe dawki karmy po zmroku.
- Unikaj karmienia w chłodne dni. Zapobiega to rabunkom.
- Zapewnij czystą wodę do przygotowania syropu.
- Doprowadź syrop do temperatury około 30°C przed podaniem.
- Stosuj beleczki odstępnikowe pod ciasto.
- Umieść karmnik w górnej części ula.
Ilość pokarmu na zimę i kontrola zapasów
Właściwa ilość pokarmu to podstawa udanego zimowania. Pszczelarze powinni zadbać o zapasy. Pożądana ilość pokarmu na zimę to 6-10 kg na rodzinę. Silne rodziny zimujące w dobrych warunkach potrzebują około 18 kg zapasów. Rodzina pszczela zużywa rocznie około 100 kg miodu. Zużycie dzienne na przeloty wynosi do 200 g. Na większe odległości zużycie wzrasta do 400 g. Optymalny zasięg lotu to nie więcej niż 1.5 km. Obejmuje to obszar 700 hektarów. Po zimie zapasy pokarmu są zredukowane. Rodziny, które zużyły dużo, mogą potrzebować więcej. Pszczelarze kontrolują zapasy w ulu. W razie potrzeby dokłada się specjalne ciasto. Za mała ilość pokarmu grozi wyginięciem rodziny. Może być widoczny osyp wokół uli.
| Rodzaj rodziny | Zalecane zapasy na zimę |
|---|---|
| Przeciętna rodzina | 6-10 kg |
| Silna rodzina | ok. 18 kg |
Wyzwania i dodatkowe aspekty
Pszczelarstwo wiąże się z wyzwaniami. Choroby stanowią poważne zagrożenie. Należą do nich warroza i zgnilec złośliwy. W zimie i wiosną ważne jest dbanie o higienę. Martwe pszczoły na dnie ula sprzyjają pleśni. Martwe owady to miejsce rozwoju pleśni i bakterii. Czyszczenie dennicy jest kluczowe. Usuwa się drobinki wosku i martwe pszczoły. Wymyte dennice należy zdezynfekować. W lutym pszczoły zaczynają czerwienie. Dociepla się ule, aby chronić czerw. Uszczelnia się wentylację w dnie. Układa się ciepłą poduszkę pod daszkiem. Warunki pogodowe wpływają na pasiekę. Sezon 2023 był trudny. Przemarzła akacja i lipa. Susza obniżyła zbiory. W okolicach z późnym pożytkiem konieczne jest podkarmianie. Pomaga utrzymać silne rodziny. Ważne jest też leczenie warrozy przed zimowaniem.
Żaden temat nie jest obcy autorce tekstów Anny Celińskiej, dziennikarce i pszczelarskiej pasjonatce.
Sezon tegoroczny okazał się jednym z najgorszych od 50 lat – zebrałem jedną trzecią tego co w inne lata.
Zimowanie pszczół jest najbardziej stresującym okresem. Przeżywalność zależy od ilości żywności. Syrop cukrowy zwiększa szanse na przetrwanie. Syrop cukrowy jest zdrowy. Zmniejsza ryzyko zaburzeń stolca. Zapobiega chorobom zakaźnym. Chroni też przed zgnilizną w ulu. Złe dobrany pokarm może powodować wypryski z ula. Zakłóca to zimowilę. Wpływa na siłę rodziny na wiosnę.
- Regularne dezynfekcje podkarmiaczek.
- Dbać o higienę i wentylację ula zimą.
- Zadbać o leczenie warrozy przed zimowaniem.
- Unikać wprowadzania zimnego powietrza do pasieki.
Gotowe pokarmy komercyjne – przegląd rynku
Rynek oferuje wiele gotowych pokarmów dla pszczół. Stanowią one wygodną alternatywę. Często zawierają dodatkowe mikroskładniki. Produkty Apifood i Apiciasto są jednymi z popularniejszych. Są wytwarzane w Polsce. Używa się do nich niemodyfikowanej genetycznie pszenicy. Skład jest zoptymalizowany dla potrzeb pszczół. Firma dostarcza pokarmy od 2008 roku. Zaufało im ponad 40 000 pszczelarzy. Produkty Apifood powstają pod nadzorem technologów i pszczelarzy. Są bezpieczne i dobre dla pszczół. Zakład produkcyjny jest otwarty na sugestie pszczelarzy. Centrum Pszczelarskie Łukasiewicz również ma szeroką ofertę. Znajdziesz tam Apifonda, Apiinvert, Apifortuna i różne syropy. Firma Łysoń dostarcza sprzęt i akcesoria. Oferuje także własne pokarmy. Produkt Diamant jest polecany jako fondant. Zawiera mikrokryształy cukru. Ma niski wskaźnik HMF.
| Produkt | Opakowanie | Orientacyjna cena za kg |
|---|---|---|
| Apifood 75 | Karton 28 kg | 3,39 zł |
| Apifood 75 (promocja) | Karton 28 kg | 3,19 zł |
| Apiciasto Energy | 10 x 1kg | 4,59 zł |
| Apiciasto Herbs | 10 x 1kg | 4,99 zł |
| Apiciasto VITAMINS | 10 x 1kg | 4,99 zł |
| Apifood HERBAL | Wiaderko 15 kg | 3,89 zł |
| Apifood 78 | Hobok 40 kg x 12 szt. | 3,39 zł |
Warto zwrócić uwagę na koszty przesyłki. Mogą one wpływać na łączną cenę. Zazwyczaj nalicza się je co 30 kg. Zamawianie większych ilości bywa korzystniejsze. Wybieraj produkty od doświadczonych dostawców. Zaufanie buduje się latami.
- Zdecydować się na gotowe mieszanki pokarmowe ze względu na wygodę.
- Warto wybierać pokarmy zawierające mikroskładniki zamiast zwykłego cukru.
- Zwróć uwagę na koszty przesyłki przy zakupach mniejszych ilości.
- Zaufanie buduje się latami – korzystaj z produktów od doświadczonych dostawców.
Podsumowanie i kluczowe porady
Właściwe karmienie pszczół to fundament sukcesu w pasiece. Zapewnia zdrowie rodzin. Pomaga przetrwać trudny okres zimowy. Skutkuje to silnymi rodzinami na wiosnę. Pszczelarze muszą obserwować swoje pszczoły. Kontroluj regularnie zapasy pokarmu. Dostosuj ilość i rodzaj karmy do potrzeb każdej rodziny. Nie każda rodzina jest tak samo silna. Pamiętaj o odpowiednim przygotowaniu gniazda na zimę. Zwęź wylotki. Zadbaj o wentylację i ocieplenie ula. Stosowanie gotowych pokarmów ułatwia pracę. Wybieraj te sprawdzone i bezpieczne. Zwracaj uwagę na skład. Pamiętaj o leczeniu warrozy. To klucz do zdrowia całej pasieki. Dzięki tym prostym czynnościom pszczoły skupią się na rozwoju. Pszczelarze mogą być spokojniejsi o ich bezpieczeństwo.
- Traktuj każdą rodzinę pszczelą indywidualnie.
- Przeprowadzaj regularne przeglądy uli.
- Monitoruj ilość zapasów pokarmu.
- Dokarmiaj pszczoły tylko wtedy, gdy jest to konieczne.
- Wybieraj pokarmy wysokiej jakości.
- Pamiętaj o higienie w pasiece.
- Zapewnij odpowiednio dużą ilość zapasów przed zimą.
Zobacz także:
Dodaj komentarz