Czeczotka (Acanthis flammea) to niewielki ptak śpiewający z rodziny łuszczakowatych. W Polsce jest gatunkiem nielicznym, ale licznie odwiedza nasz kraj zimą. Poznaj tego uroczego mieszkańca północy.
Czym jest czeczotka?
Czeczotka zwyczajna to gatunek małego ptaka wędrownego. Należy do rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Ptak ten jest nieco mniejszy od wróbla zwyczajnego. Osiąga długość ciała około 12-13 cm. Jego masa nie przekracza zazwyczaj 15 gramów. Charakteryzuje się falistym lotem. Prowadzi stadne życie, zwłaszcza poza sezonem lęgowym.
Do jakiej rodziny należy czeczotka?
Czeczotka należy do rodziny łuszczakowatych.
Jak duża jest czeczotka?
Czeczotka ma długość około 13 cm. Rozpiętość jej skrzydeł wynosi 22-25 cm.
Wygląd i cechy charakterystyczne czeczotki
Czeczotka wyróżnia się intensywnie czerwoną plamką na czole. Ta cecha dała nazwę gatunkową Acanthis flammea, gdzie drugi człon oznacza „ogień”. Samce mają na piersiach i podgardlu czerwony lub różowy nalot. Kolor ten jest bardziej intensywny wiosną, w okresie godowym. Samice są bardziej stonowane kolorystycznie. Ich pierś jest żółtawo-szara. Ptak ma krótki, stożkowaty dziób. Dziób jest zazwyczaj żółtawy. Służy do rozgniatania łupin nasion. Czeczotka ma czarną plamkę pod dziobem. Tworzy ona charakterystyczny „śliniaczek”. Górne części ciała są szarawe lub białawe. Występuje na nich ciemne kreskowanie. Paski na skrzydłach są również widoczne. Ptak posiada krótki ogon. Jest on bardziej rozwidlony niż u makolągwy.
Co wyróżnia wygląd czeczotki?
Czeczotka ma czerwoną plamkę na czole. Samce mają różową pierś. Charakteryzuje ją też czarny „śliniaczek”.
Czy samica czeczotki wygląda tak samo jak samiec?
Nie, samice czeczotki są bardziej skromne. Nie mają intensywnego różowego nalotu na piersiach.
Gdzie występuje czeczotka?
Czeczotka zamieszkuje półkulę północną. Występuje w Eurazji i Ameryce Północnej. Jej zasięg obejmuje klimat umiarkowany i subarktyczny. Gniazduje na granicy tajgi i tundry. Spotkać ją można także w górach Europy Środkowej. W Polsce czeczotka jest gatunkiem lęgowym. Jednak liczba gniazdujących par jest skrajnie nieliczna. Populacja krajowa szacowana jest na 100-400 par lęgowych. Według danych sprzed 10 lat było to około 100 par. Liczebność w Polsce sukcesywnie wzrasta. Ptaki gniazdują nielicznie w Sudetach i Tatrach. Spotkać je można także na Pomorzu. Regiony gniazdowania to również Karkonosze i Góry Izerskie. Wyjątkowo rzadko lęgi odbywają się na wybrzeżu. Ptaki wybierają wtedy wydmy. Preferują tereny z zadrzewieniem. Lubią świerki, brzozy i wierzby. Gniazdują też w torfowiskach i wrzosowiskach.
Zimą czeczotka staje się liczniejszym gościem w Polsce. Przylatuje z północnych regionów Europy. Stada nadlatują z Finlandii i Rosji. Pojawiają się u nas od końca września. Najłatwiej je zaobserwować w październiku i listopadzie. Odlot następuje w marcu i kwietniu. Ptaki w latach nieurodzaju dokonują nalotów inwazyjnych na Europę. Zimą część populacji zimuje w Polsce. Stada zimujące liczą kilka tysięcy osobników. Podczas przelotów czeczotki widać na nieużytkach. Często żerują na polach z chwastami. Spotkać je można na skrajach lasów. Zimą są częstymi gośćmi karmników.
Czy czeczotka gniazduje w Polsce?
Tak, czeczotka gniazduje w Polsce. Jest to jednak gatunek bardzo nieliczny. Lęgi odbywają się głównie w górach i na Pomorzu.
Skąd przylatują czeczotki zimujące w Polsce?
Czeczotki zimujące w Polsce przylatują głównie z północnej Europy. Pochodzą ze Skandynawii, Rosji i krajów bałtyckich.
Czym żywi się czeczotka?
Dieta czeczotki opiera się głównie na nasionach. Zjada nasiona roślin zielnych i drzew. Zimą podstawę pożywienia stanowią nasiona brzozy. Ptaki żywią się także nasionami olchy i łopianu. W karmnikach chętnie jedzą nasiona słonecznika i proso. Ptak bardzo dobrze wspina się na drzewa. Pozwala mu to zdobywać nasiona z szyszek i pąków. Je także liście i owoce. Rzadziej w jej diecie pojawiają się bezkręgowce. W okresie rozrodu poluje na owady. Zjada muchówki i ich larwy. Pokarm zdobywa zimą blisko ziemi. Szuka tam smakowitego pożywienia. Długi, żółty dziób pomaga rozgniatać twarde łupiny ziaren.
Co stanowi główny pokarm czeczotki?
Głównym pokarmem czeczotki są nasiona. Zimą szczególnie nasiona brzozy.
Czy czeczotka je owady?
Tak, czeczotka je owady. Poluje na nie głównie w okresie rozrodu.
Rozmnażanie i gniazdowanie
Czeczotka wyprowadza do dwóch lęgów w ciągu roku. Najczęściej ma jeden lęg. Odbywa się to w maju i czerwcu. Gniazduje w krzewach lub na drzewach. Może też zbudować gniazdo na ziemi. Wybiera brzeziny i młodniki iglaste. Gniazdo wije z traw i korzeni. Jest okrągłe. Samica składa 4-6 jaj. Jaja są niebieskawe z rdzawymi plamkami. Samica wysiaduje jaja przez 10-12 dni. Samiec pomaga w karmieniu piskląt. Młode opuszczają gniazdo po 11-14 dniach. Potrzebują niecałych dwóch tygodni, by nauczyć się latać. Ptaki gniazdujące są raczej skryte.
Ile jaj składa czeczotka w jednym lęgu?
Samica czeczotki składa 4 do 6 jaj.
Jak długo pisklęta czeczotki zostają w gnieździe?
Młode czeczotki opuszczają gniazdo po 11-14 dniach.
Czeczotka w ekosystemie i jej ochrona
Czeczotka odgrywa ważną rolę w ekosystemie. Przyczynia się do rozsiewania nasion. Pomaga kontrolować populacje owadów. Stanowi pokarm dla drapieżników. Populacja światowa szacowana jest na 50–150 milionów dorosłych osobników. W Polsce czeczotka objęta jest ścisłą ochroną gatunkową. Na Czerwonej liście ptaków Polski czeczotka brązowa ma status gatunku najmniejszej troski. Gatunek nie jest globalnie zagrożony. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Główne zagrożenia to utrata siedlisk. Wpływają na nią zmiany klimatyczne. Degradacja środowiska także stanowi problem. Ochrona czeczotki jest ważnym elementem działań proekologicznych.
Jaką rolę pełni czeczotka w przyrodzie?
Czeczotka rozsiewa nasiona. Kontroluje też populacje owadów.
Czy czeczotka jest chroniona w Polsce?
Tak, czeczotka jest objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
Obserwacja czeczotki
Czeczotka bywa nazywana potocznie „kabaretką”. W okresie zimowym i przelotowym często odwiedza karmniki. Warto wypatrywać tego pięknego ptaka. Trudno znaleźć drugiego łuszczaka o tak pięknym upierzeniu. Na ciemieniu ma czerwoną „czapeczkę”. To wyróżnik gatunku. Gdy z zarośli słychać charakterystyczne „cze, cze, cze”, to znak. W pobliżu kryje się czeczotka. Możesz ją zaobserwować zimą w parkach. Użyj lornetki dla lepszej widoczności. Karmniki z nasionami słonecznika mogą ją przyciągnąć. Poznanie jej zwyczajów zwiększa szansę obserwacji. Rosnące zainteresowanie obserwacjami ptaków zimą ułatwia to zadanie. Coraz więcej miłośników przyrody zwraca uwagę na ptaki zimujące. Obserwacje czeczotki stają się popularne. Zwiększa się liczba relacji z obserwacji. Materiały od miłośników ptaków pojawiają się w mediach społecznościowych. To trend sprzyjający nauce o tym gatunku. Ptaki kryją się w wierzbowych zaroślach. Można je zaobserwować podczas przelotów.
- Rozpoznasz czeczotkę po charakterystycznym głosie. Brzmi jak „czet, czet, czet”.
- Obserwuj ją w karmnikach. Zwłaszcza w okresie zimowym.
- Porównaj jej wygląd z innymi łuszczakami. Podobna jest do rzepołucha czy makolągwy.
Kiedy najlepiej obserwować czeczotki w Polsce?
Czeczotki najlepiej obserwować w Polsce zimą. Przylatują od października do marca/kwietnia.
Jak rozpoznać czeczotkę po głosie?
Czeczotka wydaje charakterystyczne dźwięki. Brzmią one jak „cze, cze, cze” lub „czet, czet, czet”.
Systematyka i podgatunki
Czeczotka należy do rodzaju Acanthis. Jej łacińska nazwa to Acanthis flammea. Pierwszy raz opisał ją Linnaeus w 1758 roku. Systematyka opiera się na badaniach genetycznych. Badania te przeprowadzono w 2024 roku. W Europie występują dwa podgatunki. Są to A. f. flammea (czeczotka zwyczajna) i A. f. cabaret (czeczotka brązowa). Czeczotka brązowa ma brązowe upierzenie. Zamieszkuje zachodnią Europę. W Polsce bardzo nielicznie gniazduje podgatunek A. f. cabaret. Spotkać go można w Sudetach, Tatrach i na Pomorzu. Czeczotka krzyżuje się z czeczotką tundrową (Acanthis hornemanni). Daje wtedy płodne potomstwo. Czeczotka brązowa ma status gatunku najmniejszej troski w Polsce.
Inne podgatunki to A. f. rostrata, A. f. islandica, A. f. exilipes i A. f. hornemanni. Waga podgatunków różni się. A. f. exilipes waży 12–13 g. A. f. hornemanni waży około 18 g.
Czeczotka jest podobna wielkością i kształtem do makolągwy. Ma jednak bardziej rozwidlony ogon. Czasami bywa mylona z wróblem zwyczajnym. Obserwatorzy podkreślają trudności w rozpoznawaniu. Dotyczy to zwłaszcza osobników młodocianych.
Czeczotka – symbol zimowych wędrówek
Czeczotka jest symbolem zimowych wędrówek ptaków. Jej obecność w Polsce zimą urozmaica krajobraz. Wraz z końcem lata nadlatują całe chmary. Szukają dłuższego dnia i większej dostępności pożywienia. Gdy nalatują Polskę, wyraźnie wyróżniają się. Są pięknie upierzone. Czeczotka brązowa zyskuje na liczebności w Europie. Rosnące zainteresowanie ornitologią-amatorską sprzyja obserwacjom. Każdy człowiek potrzebuje kontaktu z naturą. Bez niej przestaje być człowiekiem. Obserwowanie ptaków zimą dostarcza wiele radości. Czeczotka jest tego pięknym przykładem.
Ważne miejsca obserwacji czeczotki w Polsce to Tatry, Sudety, Karkonosze i Pomorze. Ptaki widziano także w wielu innych lokalizacjach. Wiele relacji pochodzi z Tarnowskich Gór. Obserwacje były też w Wieleniu i Starogardzie Gdańskim. Odnotowano je nad Śniardwami. Czeczotki widziano w Gdańsku, Krakowie, Lublinie. Obserwacje miały miejsce w Zgorzelcu, Łodzi, Słupnie i Olsztynie. Te miejsca potwierdzają szerokie zimowe rozsiedlenie gatunku.
Zobacz także:
Dodaj komentarz