Uprawa fasoli w ogrodzie – kompleksowy poradnik

Fasola to popularne warzywo strączkowe. Jej uprawa jest stosunkowo łatwa. Dowiedz się, jak sadzić fasolę i uzyskać obfite plony.

Wybór stanowiska i przygotowanie gleby pod fasolę

Fasola lubi ciepłe i słoneczne miejsca. Potrzebuje minimum 6-8 godzin słońca dziennie. Można ją uprawiać także w półcieniu. Fasola jest wrażliwa na wiatr. Wybierz stanowisko osłonięte od silnych podmuchów.

Fasola ma niewielkie wymagania glebowe. Rośnie dobrze na wszystkich typach gleb. Gleba musi być ciepła i próchnicza. Podłoże powinno szybko się nagrzewać. Wymaga dobrych stosunków wodno-powietrznych. Unikaj gleb podmokłych i bardzo suchych. Fasola nie urośnie na ziemi zbyt ciężkiej. Nie sadź fasoli po innych roślinach strączkowych. Unikaj też stanowisk po marchewce i pietruszce. Zapobiega to porażeniu nicieniami.

Optymalne pH dla fasoli wynosi 6-7. Nie uprawiaj jej przy pH poniżej 5,5. Jeśli pH jest za niskie, konieczne jest wapnowanie. Przygotuj glebę starannie przed siewem. Musi być odchwaszczona i spulchniona. Można użyć glebogryzarki do spulchnienia. Nawożenie przed uprawą polega na wzbogaceniu gleby. Wymieszaj podłoże z obornikiem. Dobry jest też kompost lub biohumus. Fasola najlepiej rośnie w drugim lub trzecim roku po oborniku. Fasola jest rośliną bobowatą. Wiąże azot w glebie. Wzbogaca ją w ten cenny pierwiastek.

Wymagania glebowe i nawożenie fasoli

Gleba pod fasolę powinna być żyzna. Wymaga też przepuszczalności. Idealne pH wynosi 6,0-7,0. Fasola nie toleruje gleb kwaśnych. Jeśli pH jest poniżej 6,0, przeprowadź wapnowanie. Optymalna zasobność gleby w makroskładniki to 60-80 P, 125-175 K, 50-70 Mg. Potrzebuje też 1000-2000 Ca. Jeśli gleba ma dużo azotu mineralnego (ponad 30 mg/dm³), nawożenie azotem jest zbędne. W nawożeniu potasem stosuj siarczan potasu. Fasola jest wrażliwa na chlor. Przygotuj glebę jesienią. Wykonaj orkę przedzimową. Wiosną gleba musi być dobrze doprawiona.

• Przygotuj glebę z nawozem organicznym przed wysiewem.
• Przy pH poniżej 6,0 przeprowadź wapnowanie.
• Nawoź potasem i fosforem w trakcie sezonu.
• Unikaj nadmiernego nawożenia azotem.

Sadzenie fasoli – kiedy i jak to zrobić?

Optymalny termin sadzenia fasoli to druga połowa maja. Sadź po ostatnich przymrozkach. Fasola jest wrażliwa na niskie temperatury. Temperatura gleby powinna wynosić minimum 12-14°C. Sadzenie można kontynuować w czerwcu. Pierwszy tydzień lipca także daje szansę na plon. Siew można wykonywać partiami. Sadź co kilka tygodni. Zapewni to ciągłe zbiory. Fasolę można sadzić bezpośrednio do gruntu. Nasiona kiełkują po około tygodniu. Potrzebują temperatury minimum 15°C. Kiełkowanie najlepiej przebiega w 18-22°C. Nasiona wschodzą po 3-10 dniach.

Przed siewem warto namoczyć nasiona. Namaczanie na noc przyspiesza kiełkowanie. Można namoczyć nasiona na 2-4 godziny w ciepłej wodzie. Zwiększa to ich kiełkowanie. Specjalna obróbka nasion obejmuje namaczanie w roztworze soli. Użyj 30 g soli na 1 litr wody. Namaczaj przez 10 minut.

Nasiona umieszcza się na głębokości około 3 cm. Optymalna głębokość wysiewu to 3-4 cm. Można sadzić gniazdowo. Umieść 2-3 nasiona w dołku. Stosuj sadzenie pojedynczo w odstępach 5-7 cm. Między rzędami zachowaj około pół metra odstępu. Odległość między rzędami to około 40 cm. Fasola karłowa wymaga odległości 40-50 cm między rzędami. Sadź ją co 20 cm w rzędzie. Fasola tyczkowa wymaga odległości 60-70 cm między rzędami. Sadź ją co 60 cm w rzędzie.

Można sadzić fasolę w doniczkach. Daje to szybsze efekty. Sadź w doniczce o średnicy 7-10 cm. Głębokość doniczki powinna wynosić 7 cm. Fasolę można sadzić w domu na parapetach. Zacznij od marca. Użyj doniczek co najmniej 2-2,5 litra dla odmian krzaczastych. Odmiany pnące potrzebują większych pojemników. Sadzenie fasoli w słoiku pozwala obserwować kiełkowanie. Sadzenie na gazie wymaga gazy i wody. Użyj gumki recepturki.

• Wysiewaj fasolę do gruntu lub w doniczki.
• Sadź nasiona gniazdowo lub pojedynczo.
• Namocz fasolę przed sadzeniem na noc.

Sadzenie fasoli tycznej

Fasola tyczna to odmiana wysoka. Może osiągnąć 2-3 metry wysokości. Wymaga solidnych podpór. Sadź ją w drugiej połowie maja. Użyj gniazdowego sadzenia. Umieść kilka nasion w gnieździe. Zastosuj tyczki, siatki lub konstrukcje typu tipi jako podpory. Fasola pnie się po nich. Zapewnij jej odpowiednią odległość. Sadź w rzędach co 60 cm.

• Zastosuj podpory dla odmian pnących.

Pielęgnacja fasoli podczas wzrostu

Fasola wymaga regularnego podlewania. Jest to ważne podczas kwitnienia. Podlewaj także przy zawiązywaniu strąków. Regularne nawadnianie jest kluczowe podczas upałów. Fasola nie urosną na ziemi bardzo suchej. Unikaj podlewania liści. Zmniejsza to ryzyko chorób. Starsze rośliny nie wymagają odchwaszczania. Młode rośliny potrzebują czystego stanowiska. Spulchniaj ziemię wokół roślin. Zapewnia to lepszy dostęp powietrza do korzeni.

W trakcie okresu wegetacyjnego nawoź fasolę. Stosuj nawozy potasowe i fosforowe. Nie nawoź za często. Nadmierne nawożenie sprzyja wzrostowi liści. Może to być kosztem plonów. Jeśli gleba była dobrze przygotowana, dodatkowe nawożenie azotem jest często zbędne. Fasola sama wiąże azot. Można stosować deszczowanie. Jest to dobre w okresie kwitnienia. Pomaga też przy zawiązywaniu się strąków.

• Regularnie podlewaj fasolę.
• Nawoź potasem i fosforem.
• Unikaj podlewania liści.

Problemy w uprawie fasoli – choroby i szkodniki

Fasola jest generalnie łatwa w uprawie. Jest odporna na choroby w amatorskiej uprawie. Mogą pojawić się szkodniki. Należą do nich mszyce i gąsienice. Występują też drutowce. Choroby fasoli to mączniak. Może pojawić się antraknoza. Groźna jest także rdza. Regularnie sprawdzaj rośliny. Obserwuj je pod kątem szkodników i chorób. Stosuj płodozmian. Zapobiega to rozwojowi chorób i szkodników. Używaj zdrowych nasion. Wybieraj odmiany odporne. Stosuj naturalne środki ochrony. Preparaty na bazie czosnku są skuteczne. Dobre są też preparaty z pokrzywy.

• Stosuj płodozmian.
• Regularnie oglądaj rośliny.
• Używaj zdrowych nasion.
• Stosuj naturalne środki ochrony.

Zbiór i przechowywanie fasoli

Termin zbioru fasoli zależy od odmiany. Zależy też od terminu siewu. Czas dojrzewania fasoli to 50-70 dni od sadzenia. Okres wegetacji szparagówki to 60-80 dni. Pierwsze plony są dojrzałe po 2-3 miesiącach od posiania. Zbiór fasoli można planować od lipca do września. W tunelach plony mogą pojawić się wcześniej. Możliwy jest zbiór już końcem maja lub w czerwcu.

Zbiór fasolki szparagowej odbywa się wielokrotnie. Zbieraj w odstępach 4-5 dniowych. Zbiór trwa od lipca do września. Zbiera się na bieżąco. Zbiór przeprowadza się, gdy strąki są młode i delikatne. Powinny mieć 10-20 cm długości. Najsmaczniejsze są strąki soczyste i kruche. Nasiona w środku powinny być delikatne. Powinny być miękkie i tryskać sokiem. Jeśli czekasz za długo, strąki twardnieją. Stają się szorstkie i łykowate. Strąki muszą osiągnąć długość 15-20 cm.

Zbiór fasoli na suche ziarno jest inny. Powinien nastąpić, gdy strąki zaczną brązowieć. Zbieraj, gdy strączki zrobią się suche. Ziarna w środku muszą być twarde. Nie czekaj, aż strąki pękną. Zbierz fasolę i susz. Gdy ziarna są suche i twarde, można je przechowywać. Przechowuj przez miesiące lub lata. Suche nasiona fasoli są bogate w białko. Mają większą wartość odżywczą.

• Zbieraj fasolkę szparagową co kilka dni.
• Obserwuj długość i wygląd strąków.
• Zbieraj fasolę na suche ziarno, gdy strąki brązowieją.
• Susz zebrane nasiona na sucho.

Przechowywanie fasoli

Świeżą fasolkę szparagową przechowuj w lodówce. Można ją trzymać do 7 dni. Fasolkę można zamrozić. Zachowuje świeżość do 12 miesięcy. Fasolka szparagowa można przechowywać w zimnie. Przechowuj od 6 do 12 miesięcy. Suche nasiona fasoli przechowuj dłużej. Trzymaj je w suchym i chłodnym miejscu. Suche nasiona mogą być przechowywane przez 2-3 lata.

• Przygotuj fasolkę na zimę do słoików.
• Zamroź fasolkę szparagową na dłużej.

Wartości odżywcze i zastosowanie fasoli

Fasola to bardzo cenne warzywo. Należy do roślin strączkowych. Jest ważnym elementem diety. Fasola dostarcza dużo białka. Zawiera też błonnik i składniki mineralne. Znajdziemy w niej żelazo i cynk. Jest źródłem kwasu foliowego. Fasolka zawiera witaminy A i B. Ma mało kalorii. Wspomaga proces odchudzania. Fasola na suche ziarno zawiera 21,4-25,5% białka. Jest to białko o wysokiej wartości biologicznej. Fasola jest jednym z podstawowych źródeł białka. Jest ważna w żywieniu człowieka.

Spożywanie fasolki wpływa pozytywnie na zdrowie. Wpływa korzystnie na układ krążenia. Wzmacnia naczynia krwionośne. Pomaga obniżyć ciśnienie krwi. Zmniejsza ryzyko miażdżycy. Fasola ma niski indeks glikemiczny. Jest korzystna dla osób z cukrzycą. Wspomaga układ moczowy. Działa moczopędnie. Spożywanie fasoli przedłuża uczucie sytości. Zapobiega podjadaniu między posiłkami. Fasola ma właściwości lecznicze. Pomaga w zgadze. Wzmacnia serce. Obniża poziom cukru.

Fasolka szparagowa często gości na naszych stołach. Doskonale smakuje z bułką tartą. Można ją jeść latem i jesienią. Fasola ma strąki zielone, żółte, fioletowe. Spożywa się świeże strąki. Je się też fasolę konserwowaną. Popularna jest fasola mrożona. Czarna fasola (Black Beans) jest popularna w Meksyku. Zawiera dużo błonnika. Jest bogata w białko roślinne.

Obieranie fasolki szparagowej

Przygotowanie fasolki nastręcza trudności. Dotyczy to obierania. Obieranie fasolki nie zawsze jest konieczne. Nie trzeba obierać, gdy warzywo jest młode. Starsze strąki mają łykowate części. Są trudne do jedzenia. Trudno je strawić. Użyj obieraczki do warzyw. Szybciej usuniesz zdrewniałe części. Możesz zalać fasolkę wrzątkiem. Łatwiej pozbędziesz się włókien. Obieraj końcówki z obu stron strąka.

• Użyj obieraczki do usunięcia łykowatych części.
• Zalej fasolkę wrzątkiem przed obieraniem.
• Obieraj końcówki z obu stron strąka.

Odmiany fasoli do uprawy w ogrodzie

Pod pojęciem fasoli kryje się wiele odmian. Każda odmiana ma inne wymagania. Różni się terminem siewu i zbioru. Najpopularniejsze odmiany to czarna, biała, czerwona. Znana jest fasolka szparagowa. Uprawia się fasolę wielokwiatową. Popularny jest jaś karłowy. Istnieją odmiany pnące i krzaczaste.

Fasolka szparagowa ma odmiany karłowe. Należą do nich ‘Złota Saxa’. Popularna jest ‘Daniela’. Dobra jest ‘Casablanka’. Odmiany tyczne fasoli szparagowej to ‘Kama’. Uprawia się ‘Gazelę’. Znana jest ‘Mamut’. Fasola wielokwiatowa to odmiany ‘Aura’. Popularny jest ‘Jaś Karłowy’. Warto spróbować ‘Pięknego Jasia’. Uprawia się też ‘Kreację’. Czarna fasola to odmiany do ogrodu i pojemników. Biała fasola ma niski indeks glikemiczny. Jest źródłem witamin z grupy B. Fasola czerwona wymaga słonecznego miejsca. Potrzebuje żyznego podłoża. Nie jest odporna na przymrozki.

Na rynku znajdziesz wiele odmian. Różnią się długością strąków. Mają od kilku do kilkunastu centymetrów. W XVIII wieku znano około 200 odmian fasoli.

Historia i pochodzenie fasoli

Fasola jest prastarym warzywem. Pochodzi od Indian z Ameryki Południowej. Fasola zwykła pochodzi z Ameryki Środkowej. Pochodzi też z Ameryki Południowej. Była znana od dawna. Fasola trafiła do Europy z Ameryki. W Polsce była często uprawiana. Uprawiano ją od XVIII wieku. W XVIII wieku znano około 200 odmian fasoli. Ksiądz Krzysztof Kluk pisał o fasoli. Stwierdził, że liczą gatunków przynajmniej ze 200.

„Jest wysoki, i nizki, albo piechota, który tykow nie potrzebuje: biały, pstry, czarny, większy, i mniejszy: liczą gatunków przynajmniej ze 200”

Fasola zwykła (Phaseolus vulgaris) należy do rodziny bobowatych. Fasola wielokwiatowa (Phaseolus coccineus) także. W Polsce uprawa fasoli jest bardzo popularna. Uprawia się fasolkę szparagową. Popularna jest fasola na suche nasiona.

Fasola w ogrodzie i na balkonie

Fasola może być uprawiana w ogrodzie. Dobrze rośnie w przydomowym warzywniku. Sadzi się ją po rzodkiewce lub sałacie. Dobrym przedplonem są wczesne ziemniaki. Można ją uprawiać na balkonach i tarasach. Sadzenie fasoli w doniczkach jest możliwe. Ważne jest ciepłe i słoneczne miejsce. Wybierz pojemniki odpowiedniej wielkości. Dla odmian pnących potrzebne są większe donice. Pamiętaj o podporach dla fasoli tycznej.

Fasolka szparagowa lubi towarzystwo innych warzyw. Sadź ją obok dyni. Dobrym sąsiedztwem jest kukurydza. Pasuje też kapusta i marchew. Można sadzić obok kopru. Burak jest dobrym sąsiadem. Dobre sąsiedztwo warzyw wspiera wzrost roślin.

• Uprawiaj fasolę w warzywniku lub w donicach na balkonie.
• Zapewnij odpowiednie podpory dla odmian tycznych.

Właściwości biologiczne fasoli

Fasola zwyczajna to roślina jednoroczna. Łodyga fasoli jest słabo rozgałęziona. Dolna część łodygi jest zdrewniała. Odmiany karłowe dorastają do 25–60 cm. Odmiany płożące osiągają 60–120 cm. Odmiany tyczne dorastają do 2–3 m. Owijają się wokół podpór. Korzeń palowy fasoli sięga głęboko. Może osiągnąć 1 metr głębokości. Czasem sięga głębiej. System korzeniowy rozgałęzia się. Dzieje się to na głębokości do 25 cm. Rozgałęzienia rozchodzą się na 30-60 cm. Kwiaty fasoli są motylkowe. Zebrane są w grona po 2–8 sztuk. Wyrastają z kątów liści. Pojawiają się po 40–60 dniach od siewu. Kwiaty fasoli odwiedzają pszczoły. Owocem fasoli są wydłużone strąki.

Cecha	Wartość
Wysokość rośliny (karłowe)	25–60 cm
Wysokość rośliny (tyczne)	do 3 m
Głębokość korzenia	do 1 metra
Czas od siewu do kwitnienia	40–60 dni
Okres wegetacji szparagówki	60-80 dni

Fasola jest rośliną ciepłolubną. Kiełkowanie zaczyna się przy 11°C. Optymalna temperatura wzrostu to 20–25°C. Przy temperaturze poniżej 16°C rośliny rosną słabo. Rośliny strączkowe wytrzymują lekkie mrozy. Mogą przetrwać do -6-7°C.

Zobacz także:

• Odmiany fasoli szparagowej – wybór i uprawa w ogrodzie
• Fasola – wszechstronne warzywo strączkowe
• Uprawa i przechowywanie fasoli: Skuteczne metody ochrony przed szkodnikami
• Fasolka szparagowa – jak uprawiać, by cieszyć się obfitymi zbiorami?
• Robaki w fasoli – jak rozpoznać szkodniki i skutecznie się ich pozbyć?