Uprawa kukurydzy na ziarno i kiszonkę zyskuje w Polsce. Roślina ta jest ważnym elementem współczesnego rolnictwa. Zapewnia paszę dla zwierząt i surowiec dla przemysłu. Sukces uprawy zależy od wielu czynników. Dowiedz się, jak prawidłowo siać, nawozić, chronić i zbierać kukurydzę.
Siew kukurydzy: Klucz do dobrych wschodów
Staranne przeprowadzenie siewu wpływa na plon. Roślina kukurydzy jest wrażliwa na błędy. Decyzję o siewie podejmujemy po pomiarze temperatury gleby. Optymalny moment to 8°C na głębokości siewu. Odmiany typu flint kiełkują już od 6°C. Odmiany typu dent potrzebują około 10°C. Temperatura gleby na głębokości 5–10 cm powinna osiągnąć 8–12°C. Wtedy ziarno kiełkuje najlepiej.
W Polsce optymalny termin siewu to 20 kwietnia do 5 maja. Wczesne siewy w kwietniu mogą spowolnić kiełkowanie. Wschody mogą być słabsze. Wczesny siew pozwala lepiej wykorzystać wilgoć. Zapewnia dłuższy okres rozwoju rośliny. Opóźniony siew (maj, czerwiec) zwiększa ryzyko niskich plonów. Mogą pojawić się problemy z dojrzeniem ziarna. Opóźniony siew daje większą masę wegetatywną. Opóźnia jednak dojrzewanie ziarna.
Wskaźnikami właściwej temperatury są kwitnienie mniszka lekarskiego. Obserwuj też czerwoną porzeczkę i wczesne czereśnie.
Kiedy najlepiej siać kukurydzę w Polsce?
Optymalny termin siewu kukurydzy przypada między 20 kwietnia a 5 maja. Ważniejsza jest jednak temperatura gleby. Powinna wynosić co najmniej 8°C na głębokości siewu. Dla odmian typu dent potrzeba około 10°C.
Głębokość siewu i dobór odmiany
Głębokość siewu wpływa na wschody. Na glebach ciężkich siej na 3–4 cm. Na glebach lekkich siej na 5–6 cm. Optymalna głębokość siewu to 5-8 cm. Zaleca się około 5 cm. Odmiany wczesne (FAO 190–220) siej w połowie kwietnia. Późniejsze (FAO 260–300) wymagają opóźnienia siewu. Siej je do końca kwietnia lub początku maja. Liczba FAO od 190 do 280 jest zalecana w Polsce. Zależy od rejonu i odmiany. Linia odmian Tropical Dent Lidea jest rekomendowana. Ma wysoką i stabilną plonotwórczość.
Optymalna obsada roślin dla odmian wczesnych to 75-80 tys. roślin/ha. Wysiew na kiszonkę lub biogaz wymaga większego zagęszczenia. Mieszańce typu flex tolerują większy zakres zagęszczenia. Mieszańce typu fix mają mniejszą tolerancję. Na zasobnych glebach można wysiewać więcej roślin na hektar.
- Dostosuj termin siewu do prognoz pogody.
- Monitoruj warunki glebowe.
- Wybierz odmianę kukurydzy odpowiednią do klimatu.
- Dostosuj głębokość siewu do rodzaju gleby.
Nawożenie kukurydzy: Zapewnij składniki pokarmowe
Racjonalne nawożenie pokrywa zapotrzebowanie roślin. Składniki są potrzebne przez cały okres wegetacji. Kukurydza wymaga gleb żyznych. Potrzebuje też uregulowanych stosunków wodno-powietrznych. Gleba powinna być zasobna w składniki pokarmowe. Na glebach lekkich można uzyskać duże plony. Wymaga to dobrego zaopatrzenia w wodę. W rejonach z cyklicznymi suszami ogranicz uprawę kukurydzy. Plony mogą być zmienne.
Kukurydza wymaga dużych ilości azotu, fosforu i potasu. Potrzebuje też magnezu, wapnia, siarki. Ważne są też bor, miedź, mangan, molibden i cynk. Przy plonie 1 tony ziarna, kukurydza pobiera 30 kg azotu. Pobiera też 12 kg fosforu (P2O5). Potrzebuje 30 kg potasu (K2O). Pobiera 10 kg magnezu (MgO). Wymaga 10 kg wapnia (CaO). Potrzebuje 4 kg siarki (S). Azot decyduje o zawartości tłuszczu w ziarnie. Wpływa na skrobię i włókno. Potas i fosfor wpływają na skład aminokwasowy białek. Pomagają przy niedoborze wody. Największe zapotrzebowanie na azot jest od stadium 8 liści. Trwa do wiechowania. Zapotrzebowanie na azot wynosi 24–25 kg/ha na jednostkę plonu. Nawozy fosforowo potasowe wysiej głębiej. Dotyczy to zwłaszcza uprawy strip-till.
Przy plonie 6 t ziarna na hektar potrzeba 320 kg/ha nawozów kompleksowych. Przy 8 t potrzeba 480 kg/ha. Nawożenie fosforem i potasem jest efektywne. Nawozy powinny być dobrze wymieszane. Warstwa gleby 10–20 cm jest optymalna. Wskazane jest wcześniejsze pobranie próbki gleby. Wykonaj analizy w Stacji Chemiczno-Rolniczej. Analizy są aktualne przez 4 lata.
Nawozy mineralne na start kukurydzy stosuj rzędowo. Umieść je w pobliżu ziarniaka. Zachowaj odległość minimum 5 cm. Fosforan amonu często stosuje się w ten sposób. Ma wysoką zawartość fosforu i cynku. Wysiew nawozów w rzędach z siewem zmniejsza dawki. Można zmniejszyć je o 30-50%. Podanie potasu przedsiewnie jest ważne. Pobieranie potasu zaczyna się od 4–6 liści. Magnez i siarka to często zaniedbywane składniki. Mają znaczący wpływ na plony. Nawozy wieloskładnikowe z azotem, magnezem i siarką są wskazane wiosną.
Nawożenie azotem zacznij wiosną przedsiewnie. Daj 50-70% całkowitej potrzeby. Nawożenie organiczne obejmuje obornik, gnojówkę, gnojowicę. Stosuj je w różnych porach roku. Nawożenie dolistne wykonaj opryskiem mocznikiem. Dodaj mikroskładniki i siarczan magnezu.
- Stosuj rzędowe nawożenie startowe dla lepszych wschodów.
- Dostarcz nawozy minimum 5 cm od ziarna.
- Wykonuj analizę gleby przed nawożeniem.
- Rozkładaj dawki nawozów dla zwiększenia plonów.
- Stosuj nawozy organiczne i mineralne zgodnie z potrzebami.
- Wykonaj wapniowanie gleby do regulacji pH.
- Stosuj oprysk mocznikiem w suszy lub dużej wilgotności.
Jakie składniki pokarmowe są kluczowe dla kukurydzy?
Kukurydza potrzebuje dużych ilości azotu, fosforu i potasu. Ważne są też magnez i siarka. Mikroelementy takie jak cynk i bor również wpływają na plon.
Ochrona kukurydzy: Zwalczanie szkodników i chorób
Ochrona kukurydzy przed agrofagami jest kluczowa. Zapewnia optymalne warunki wzrostu. Prowadzi do wysokich plonów. Kukurydza jest narażona na uszkodzenia. Liczne organizmy szkodliwe mogą ją zniszczyć. Obok chwastów, choroby i szkodniki zyskują znaczenie. Kukurydza rośnie w całym kraju. Szkodliwe organizmy mają łatwy dostęp. Warunki pogodowe sprzyjają ich rozwojowi. Ocieplanie się klimatu wpływa na to.
Około 400 patogenów może porażać kukurydzę. To najliczniejsza grupa agrofagów. Ponad 50 gatunków szkodników atakuje kukurydzę. Największe znaczenie mają fuzarioza kolb i łodyg. Wywołuje je Fusarium. Mogą produkować mikotoksyny. Szacuje się, że straty w plonach ziarna wynoszą 10–15%. W sprzyjających latach straty mogą być wyższe. Straty w uprawie na kiszonkę wynoszą 10%. Na ziarno straty wynoszą 20%. Choroby i szkodniki mogą obniżyć plon o 10–20%. Prowadzi to do skażenia mikotoksynami.
Najgroźniejszy szkodnik w Polsce to omacnica prosowianka. Powoduje straty do 20% w plonach. Larwy omacnicy żerują w łodygach. Zwiększają ryzyko chorób grzybowych. Fuzarioza kolb jest przykładem. Stonka kukurydziana uszkadza system korzeniowy. Larwy żerują w glebie. Ploniarka zbożówka żeruje na młodej kukurydzy. Szkodniki glebowe (rolnice, pędraki) powodują spadek obsady. Hamują wzrost roślin.
Najważniejsze choroby kukurydzy to fuzarioza, głownia pyląca i guzowata. Występuje też rdza kukurydzy. Fuzarioza prowadzi do łamania łodyg. Zanieczyszcza nasiona mikotoksynami. Głownia guzowata powoduje narośla. Mogą być na liściach i kolbach. Rdza kukurydzy objawia się grudkami na liściach. Mają rudy lub pomarańczowy kolor.
Zalecenia obejmują integrowaną ochronę. Stosuj metody agrotechniczne i biologiczne. Wykorzystaj metody hodowlane i chemiczne. Metoda agrotechniczna to płodozmian. Obejmuje terminy siewu i nawożenie. Ważne jest zwalczanie chwastów. Stosuj mechaniczne zabiegi na glebie. Metoda hodowlana to wysiew odmian mniej podatnych. Metoda biologiczna wykorzystuje biopreparaty. Zawierają pasożyty jaj owadów, np. Trichogramma spp. Metoda chemiczna używa fungicydów i insektycydów. Dostępność zapraw nasiennych jest ograniczona. Monitorowanie i progowanie szkodliwości jest kluczowe. Pomaga podjąć decyzje o interwencji.
W zwalczaniu omacnicy skuteczne są spinosad i chlorantraniliprol. Najgroźniejsze chwasty to chwastnica jednostronna. Występuje też komosa biała, psianka czarna i szarłat szorstki. Chwasty konkurują o wodę i światło. Prowadzą do strat do 80%. Najskuteczniejsza ochrona przed chwastami to chemiczny herbicyd. Successor® Tx 487,5 SE jest przykładem. Zawiera petoksamid i terbutyloazynę.
Najgroźniejsze choroby wywołują grzyby (Ustilago maydis, Fusarium). Zgorzel siewek wywołują Fusarium i Phytium. Mogą prowadzić do utraty plonu. Zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi to fuzarioza. Obniża plony o ponad 20%. Produkuje mikotoksyny. Profilaktyka chorób obejmuje wybór odpornych odmian. Stosuj zdrowy materiał siewny. Zaprawiaj nasiona fungicydami. Głęboko przyoruj resztki pożniwne. Stosuj zrównoważone nawożenie.
Najlepsze efekty ochrony można osiągnąć, stosując łącznie wszystkie możliwe sposoby do ograniczenia pojawienia się patogenów.
- Stosuj płodozmian do ograniczenia zagrożeń.
- Terminowe siewy ograniczają rozwój agrofagów.
- Monitoruj rośliny i stosuj progi szkodliwości.
- Wybieraj odmiany mniej podatne na choroby.
- Użyj biopreparatów do ograniczania szkodników.
- Zwalczaj szkodniki, aby ograniczyć wnikanie patogenów.
Jakie są najgroźniejsze szkodniki kukurydzy w Polsce?
Najgroźniejszy szkodnik to omacnica prosowianka. Ważna jest też stonka kukurydziana. Ploniarka zbożówka również może powodować znaczące straty.
Zbiór i przechowywanie kukurydzy: Kluczowe etapy
Zbiór kukurydzy na ziarno przypada na przełom września i października. Zbiór rozpoczyna się po osiągnięciu pełnej dojrzałości. Trwa około dwóch tygodni. Optymalny czas zbioru to moment, gdy sucha masa sięga 60%. Wskaźnik dojrzałości to 800 ºC sumy temperatur efektywnych. Plony na ziarno wynoszą średnio 32-37 centów z hektara. Ziarno traci zdolność kiełkowania po mrożeniu. Zbiór mokrej kukurydzy sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.
W przeciętne lata ziarno zawiera około 30% wody w czasie zbioru. Wymaga natychmiastowego dosuszania. Optymalna wilgotność do przechowywania to 14%. Wilgotność może wynosić 25-30%, a nawet 35%. Sezon 2018 był wyjątkiem. Wilgotność była poniżej 20%. W wielu przypadkach wynosiła 15%. Konieczne jest dosuszanie do 13-14% wody.
Proces suszenia pochłania 1/3 kosztów produkcji. Koszty suszenia rosną co roku. Wzrastają ceny energii i pracy. Orientacyjny koszt wysuszenia tony kukurydzy (20% wilgotności) to 50 zł. Dla 30% wilgotności koszt to 105 zł. Dla 35% wilgotności koszt to 120 zł. Przy plonie 14 ton z hektara (30% wilgotności) suszenie kosztuje 1500 zł. Aktualne koszty dosuszania na Mazowszu to 9-11 zł za tonę. Dotyczy to obniżenia wilgotności o 1%. Koszty różnią się zależnie od technologii. Zależą też od czynników pogodowych.
Stosuje się suszarnie wysokotemperaturowe. Używa się też dwuetapowych. Pozwalają oszczędzić energię. Zmniejszają straty. W metodzie dwuetapowej suszy się do 17%. Potem schładza się i przewietrza do 14%. Wentylacja ziarna opóźnia suszenie. Można opóźnić je o kilka dni przy wilgotności 35%. Czas suszenia zależy od wilgotności. Zależy też od wydajności suszarni. Średnio usuwa się 5% wilgoci na godzinę. Suszarnia pochłania do 60% kosztów produkcji. Suszenie kukurydzy Tropical Dent Lidea oszczędza koszty. Ziarno szybko dosycha.
Przetwarzanie ziarna musi nastąpić w ciągu 4 godzin od zbioru. Zapobiega to pogorszeniu jakości. Przechowywanie ziarna wymaga kontroli. Potrzebna jest ochrona przed zawilgoceniem. Silosy z aktywną wentylacją są dobrym rozwiązaniem. Cena mokrej kukurydzy od kombajnu to 400 zł za tonę. Dotyczy to wilgotności 30%. Konserwacja na mokro to alternatywa do suszenia. Kosztuje 180 zł za tonę przy 30% wilgotności. Konserwacja mokra wykorzystuje rękawy foliowe. Stosuje się preparaty bakteryjne lub chemiczne. Produkty konserwujące to bakterie Lactobacillus buchnerii. Używa się też kwasu octowego i propionowego. Zagęszczenie surowca w rękawach to 600 do 1100 kg/m3. Koszt pakowania tony ziarna w rękaw to 20 zł. Zgniecenie i spakowanie kosztuje 42-47 zł za tonę.
Wilgotność ziarna do przechowywania do roku to 13-14%. Zanieczyszczone lub mokre ziarno może się psuć. Działalność bakterii i grzybów jest przyczyną.
- Uwzględniaj sumę temperatur efektywnych przy zbiorze.
- Zbieraj kukurydzę przed deszczem i mrozem.
- Przetwarzaj ziarno w ciągu 4 godzin od zbioru.
- Monitoruj wilgotność i temperaturę podczas przechowywania.
- Stosuj odpowiednie metody wentylacji.
- Sprawdź aktualne ceny suszenia kukurydzy.
Jaka wilgotność ziarna kukurydzy jest optymalna do przechowywania?
Optymalna wilgotność ziarna kukurydzy do długoterminowego przechowywania wynosi 13-14%. Wyższa wilgotność sprzyja rozwojowi pleśni i szkodników.
Uprawa kukurydzy wymaga wiedzy i staranności. Prawidłowy siew, nawożenie i ochrona są kluczowe. Terminowy zbiór i odpowiednie przechowywanie zapewniają jakość. Monitoruj warunki pogodowe i stan plantacji. Dostosuj technologię do lokalnych warunków. Zapewnisz wysokie i stabilne plony.
Zobacz także:
Dodaj komentarz