Właściwe żywienie bydła opasowego decyduje o sukcesie hodowli. Pasze treściwe dostarczają niezbędnej energii i białka. Zbilansowana dieta zapewnia szybkie przyrosty i zdrowie zwierząt.
Rola paszy treściwej w żywieniu opasów
Pasza treściwa jest niezbędna dla opasów. Dostarcza skoncentrowane składniki odżywcze. Wspomaga rozwój i zdrowie zwierząt. W stadach bydła mięsnego są różne grupy produkcyjne. Mają one specyficzne potrzeby pokarmowe.
Opas od 200-250 kg do 400-450 kg wymaga odpowiedniej diety. Rasy mleczne opasa się do niższych mas ciała. Przy wysokich przyrostach dzienne zapotrzebowanie energetyczne zwierząt wzrasta. Pasze treściwe pokrywają co najmniej 50% zapotrzebowania na energię przy intensywnym żywieniu.
Dr inż. Rafał Leroch podkreśla:
„W żywieniu bydła opasowego najważniejsza jest odpowiednia pasza treściwa i zbilansowana dawka energetyczno-białkowa.”
Dieta dostosowana do genetycznego potencjału bydła maksymalizuje przyrosty. Dobrze zbilansowana dieta poprawia kondycję bydła. Redukuje też ryzyko chorób. Składniki odżywcze wspomagają zdrowie zwierząt.
Zbyt intensywne żywienie może prowadzić do subkliniczną kwasicę. Kwasica wydłuża okres tuczu. Efektywne żywienie bydła mięsnego pokrywa zapotrzebowanie na składniki. Wykorzystuje maksymalne pobranie wysokiej jakości pasz objętościowych. Niedobór energii uzupełnia się paszą treściwą. Ilość zależy od planowanej produkcji. Ewentualne niedobory białka uzupełnia się paszami białkowymi. Przykłady to śruta sojowa, słonecznikowa.
Koszty związane z żywieniem bydła opasowego stanowią około 60% ogólnych kosztów hodowli. Optymalizacja żywienia jest kluczowa. Zastosowanie pasz treściwych pozwala ograniczyć okres tuczu. Prowadzi to do szybszej rotacji bydła. Osiąga się wyższe zyski z produkcji żywca wołowego.
- Zwiększ jakość objętościowych pasz, aby ograniczyć zużycie pasz treściwych.
- Wprowadź systemy żywienia zbilansowanego i dostosowanego do masy zwierząt.
Skład i rodzaje pasz treściwych
Dawka treściwa powinna zawierać odpowiednie ilości białka i energii. Potrzebne jest 170-180 g białka. Białko trawione to 110-120 g. Energia to 1,0-1,1 JPŻ. Ważne są też minerały: 5-6 g P i 9-10 g Ca.
W skład mieszanki treściwej wchodzą różne komponenty. Stosuje się śruty i otręby. Dodaje się makuchy i wysłodki buraczane. Niezbędna jest też mieszanka mineralno-witaminowa.
Główne źródła energii to ziarna zbóż. Stosuje się kukurydzę, jęczmień, pszenicę. W Polsce dominuje jęczmień, owies, żyto, pszenżyto na paszę. Pszenica i kukurydza są popularne w diecie drobiu. Zboża i otręby stanowią kluczowe źródło węglowodanów. Białko w ziarnie zbóż ma ograniczoną wartość odżywczą. Powodem jest niedobór niektórych aminokwasów. Skrobia stanowi główny składnik energetyczny w ziarnach zbóż.
Źródła białka to śruty poekstrakcyjne. Nasiona roślin strączkowych dostarczają aminokwasów. Są one bogate w białko. Otręby i śruty zbożowe są ważnym źródłem składników odżywczych.
Pasza treściwa w odróżnieniu od pasz objętościowych dostarcza energię i białko. Pasze bogate w energię wybiera się dla bydła opasowego. Mieszanki przemysłowe często zawierają pasze treściwe.
Podczas żywienia kiszonki z przewiędniętych traw lub z całych roślin zbożowych konieczne jest zwiększenie pasz treściwych. Kiszonki z przewiędniętych traw są bogate w białko. Jest ono szybko degradowane w żwaczu. Wymagają one uzupełniania paszami węglowodanowymi. Kiszonka z kukurydzy jest bogata w energię. Jest jednak uboga w białko. Jej nadmiar może powodować nadmierne otłuszczenie krów.
- Sprawdź, które produkty warto stosować, aby osiągnąć najlepsze efekty w hodowli.
Systemy żywienia bydła opasowego
W krajach europejskich wyróżnia się trzy systemy opasania bydła. To system ekstensywny, półintensywny i intensywny. Stosuje się również system angielski i żywienie na sucho. Tradycyjny model opasu wykorzystuje pasze gospodarskie. Są to siano, słoma, zielonki, kiszonki, rośliny okopowe oraz zboża.
Opas ekstensywny bazuje na tanim żywieniu. Stosuje się głównie pasze gospodarskie. Zwierzęta wykorzystują pastwiska wiosną i latem. Zimą żywione są w budynkach. System ekstensywny jest tani. Tusze cechują się słabszym umięśnieniem. Mają też wysokie otłuszczenie. Przyrosty w systemie ekstensywnym wynoszą 500–600 g/dobę zimą. Na pastwisku to 800-1000 g/dobę. Masa sprzedawanych buhajków to około 400–500 kg. Zwierzęta na ubój przeznacza się w wieku 24-30 miesięcy. Ważą wtedy 600-650 kg. Możliwy jest też ubój w wieku 33-36 miesięcy przy masie 675 kg.
System półintensywny umożliwia osiągnięcie wysokich przyrostów. Przyrosty dobowe mogą wynieść nawet 1500 g. Zwierzęta utrzymywane są na pastwiskach do 20-24 miesięcy. Zjawisko kompensacji wzrostu pozwala na wysokie dzienne przyrosty. Młode zwierzęta osiągają masę 550-670 kg (buhajki) lub około 450 kg (jałówki).
Opas intensywny ma na celu uzyskanie najwyższej wagi. Dzieje się to w krótkim czasie. Zwierzęta przebywają w budynkach inwentarskich. Nie korzystają z wybiegów. Dawki pokarmowe zawierają dużo energii. Dobowe przyrosty masy ciała przekraczają 1 000 g. W systemie intensywnym przyrosty wynoszą minimum 1000 g/dzień. Ubuój następuje w wieku 10-18 miesięcy. Masa ciała wynosi wtedy 200-600 kg.
System angielski oparty jest głównie na paszach treściwych. Często stanowią ponad 75% dawki. System ten opiera się na jęczmieniu. Dodaje się słomę jęczmienną. Zużycie jęczmienia wynosi około 1200 kg. Dotyczy to buhajka od 200 kg do 450-500 kg masy ciała.
System żywienia na sucho umożliwia skarmianie pasz o wysokiej zawartości suchej masy. Potrzebne jest minimum 85% suchej masy. Nie wymaga używania maszyn do zbioru zielonek czy kukurydzy. Karmienie na sucho przyspiesza rotację bydła. Zwiększa zyski z produkcji żywca. System ten wymaga mniejszego nakładu pracy. Ma niższe koszty w porównaniu do tradycyjnego żywienia. Żywienie na sucho polega na skarmianiu siana, słomy i mieszanki pasz treściwych. Paszę można przygotować z dużym wyprzedzeniem. Karmienie na sucho eliminuje konkurencję w stadzie. Poprawia dobrostan zwierząt. Jest korzystne w warunkach rosnących kosztów i braku rąk do pracy.
W systemie półintensywnym dobowe przyrosty mogą osiągnąć 1500 g. W systemie intensywnym przyrosty są minimum 1000 g/dzień. W ekstensywnym zimą to 500-600 g, na pastwisku 800-1000 g.
- Zastosuj różne systemy opasania w zależności od gospodarstwa.
- Odpowiedni dobór systemu żywienia do potencjału wzrostowego zwierząt zapewnia wysoką klasę tuszy.
Bilansowanie dawki pokarmowej dla opasów
Zbilansowanie dawki paszowej jest bardzo ważne dla opasów. Poprawia zdrowotność dawki. Zapewnia optymalny stosunek pasz objętościowych i treściwych. Jest to kluczowy aspekt zarządzania stadem. Służy zwiększeniu efektywności żywienia. Pomaga zmniejszyć straty paszy. Możesz w przybliżeniu ustalić, kiedy opas osiągnie masę ubojową.
Ułożenie dawki paszowej nie jest trudne. Wymaga jednak kalkulacji. Wartościowość pasz dla bydła można znaleźć w tabelach. Tabele zapotrzebowania na składniki pokarmowe są w Normach żywienia przeżuwaczy INRA. Należy też sprawdzić zdolność pobrania paszy według INRA.
Jak wyliczyć dawkę dla buhajka 300 kg?
Przykład wyliczenia dziennego zapotrzebowania dla buhajka o masie 300kg. Zakładamy dzienne przyrosty 1200 g. Maksymalny udział paszy objętościowej w dawce wynosi 5,3 kg SM. Wartościowość kiszonki z kukurydzy przy suchej masie 35% to JPŻ 0,8, BTJN 53 g, BTJE 64 g, JWB 1,23. Zdolność pobrania paszy (ZPP) to 6,5 kg SM. Przeliczenie suchej masy na świeżą paszę: w 1000 g kiszonki z kukurydzy jest 350 g suchej masy. Potrzebujesz 15141 g kiszonki z kukurydzy, aby dostarczyć 5,3 kg SM.
Dawka powinna być kontrolowana regularnie. Zaleca się kontrolę co 50 kg przyrostu masy ciała. Zapewnia to optymalne żywienie na każdym etapie. W 2025 roku rolnicy odczuwają skutki niższej jakości kiszonek. Spowodowała je susza wczesnowiosenna. W 2025 roku zwiększono udział pasz treściwych. Było to konieczne z powodu obniżonej jakości kiszonek.
Normy INRA 2025 podnoszą wymagania BTJ. Dotyczy to opasów powyżej 300 kg. W przypadku uzupełniania dawki treściwej, można korzystać z różnych zbóż. Stosuje się pszenicę, jęczmień. Dodaje się też śrutę sojową.
- Korzystaj z pomocy doradców żywieniowych przy układaniu dawek.
- Regularnie kontroluj dawkę co 50 kg przyrostu masy ciała.
- Dostosuj żywienie do aktualnych norm INRA 2025.
Technologie wspierające żywienie bydła
Nowoczesne systemy wspierają dawkę pokarmową. Zwiększają efektywność żywienia. Ograniczają błędy. Zastosowanie wozu paszowego pozwala na dobre wymieszanie dawki. Jest ona homogenizowana. Zwierzęta chętniej ją zjadają. Stosuje się również system TMR (Total Mixed Ration). TMR to zbilansowane pasze wymieszane. System TMR ma wysoki udział suchej masy. Zawiera słomę, siano i mieszanki mineralno-witaminowe.
Dane z wozów paszowych z czujnikami trafiają do aplikacji. Aplikacje automatycznie aktualizują skład dawki. Technologia NIR służy do analizy jakości kiszonek. Automatyczne systemy żywienia precyzyjnie dozują paszę. Można stosować preparaty alkalizujące zboża. Zwiększa to ich wartość odżywczą.
Suplementacja Actisaf ® poprawia wyniki. W dawce 5 g dziennie na zwierzę poprawia współczynnik wykorzystania paszy. Zwiększa też przyrosty. Średnia cena za kg tuszy wołowej w UE wynosi 4,9 EUR. Suplementacja Actisaf ® może przynieść zwrot z inwestycji (ROI) 4,9:1. Zysk dzięki Actisaf ® to około 44 EUR.
- Stosuj zautomatyzowane urządzenia do mieszania pasz.
- Używaj alkalizowanych zbóż dla zwiększenia ich wartości odżywczej.
- Używaj systemów wspomagających żywienie.
Zapobieganie problemom zdrowotnym
Właściwe przejście z diety wysokowłóknistej do wysokoenergetycznej jest kluczowe. Żwacz potrzebuje czasu na dostosowanie się. Czas adaptacji żwacza to 2-4 tygodnie. Nagłe zmiany paszy mogą prowadzić do problemów. Jednym z nich jest kwasica żwacza. Przy odpowiednim zbilansowaniu składników paszy treściwej, można uniknąć kwasicy bydła.
Stosowanie pasz granulowanych stymuluje przeżuwanie. Zwiększa wydzielanie śliny. Pomaga to zapobiegać kwasicy. W przypadku nadmiaru śruty zbożowej, stosuje się substancje buforujące. Można dodawać buforujące pH żwacza substancje. Przykładem jest soda oczyszczona (1-1,5%).
- Stopniowo wprowadzaj paszę treściwą.
- Zapobiegaj kwasicy żwacza.
- Dodaj komponenty buforujące odczyn pH żwacza.
Ekologiczne żywienie bydła mięsnego
W gospodarstwach ekologicznych podstawą żywienia jest pastwisko. Dotyczy to okresu letniego. Pastwiska o gęstej runi pozwalają na pobranie 80-85% zielonki. Na zaniedbanych pastwiskach wykorzystanie zielonki to tylko 20-30%. Na bardzo dobrym pastwisku można wyżywić do 8 sztuk bydła na hektar. Na słabym pastwisku tylko 5 sztuk na hektar.
W okresie zimowym opas odbywa się kiszonką z traw podwiędniętych. Zawiera ona 30-35% suchej masy. W gospodarstwach ekologicznych często stosuje się kiszonki z pełnych roślin zbożowych. Używa się jęczmienia, pszenicy, owsa. Popularne są też mieszanki zbożowo-trawiaste. Zbiory roślin na kiszonki następują w okresie mleczno-woskowej dojrzałości ziarna.
Stosuje się nawożenie organiczne. Limit wynosi do 170 kg N/ha. Podstawą jest pastwisko. Dostarcza zielonki o dużej koncentracji energii i białka. Jakość i ilość runi pastwiskowej pogarsza się z czasem. Obniża to tempo wzrostu zwierząt.
- Zwiększaj powierzchnię wypasową lub dokarmiaj paszą objętościową. Jest to ważne w okresie jesienno-zimowym.
- Stosuj odpowiednie nawożenie organiczne. Przestrzegaj zaleceń rolnictwa ekologicznego.
- Używaj pasz wysokobiałkowych. Przykład to śruty z nasion roślin strączkowych.
Zobacz także:
Dodaj komentarz