Orka zimowa to kluczowy zabieg agrotechniczny. Przygotowuje glebę na nowy sezon. Dowiedz się, kiedy i jak wykonać ją prawidłowo.
Czym jest orka zimowa i po co ją wykonujemy?
Orka zimowa to głęboki zabieg uprawowy. Wykonuje się go przed zimą. Jest to najgłębszy rodzaj orki. Celem jest przygotowanie gleby na rośliny jare.
Zabieg przywraca sprawność produkcyjną gleby. Pomaga nadać glebie odpowiednią strukturę. Odwraca i zakopuje resztki pożniwne. Równomiernie rozmieszcza materię organiczną w profilu glebowym. Składniki pokarmowe trafiają do głębszych warstw. Orka odchwaści teren uprawy. Zmagazynuje również wodę opadową. Eliminacja międzyplonów to kolejna korzyść.
Orka jest od wieków popularnym sposobem uprawy. Mimo wzrostu popularności upraw bezorkowych, tradycyjna orka ma nadal duże znaczenie w wielu systemach. Warto rozważyć jej wykonanie.
Jaki jest główny cel orki zimowej?
Głównym celem orki zimowej jest przygotowanie gleby na kolejny sezon wegetacyjny. Zabieg poprawia strukturę gleby i jej zdolność do magazynowania wody.
Kiedy i w jakich warunkach wykonać orkę zimową?
Orkę zimową wykonuje się jesienią lub wczesną zimą. Najlepszy czas to przełom października i listopada. Warto poczekać na pierwsze przymrozki. Często jest to ostatnia praca polowa w roku. Termin może trwać od połowy września do połowy grudnia. Zależy to od warunków pogodowych. Decyzja o rozpoczęciu wymaga obserwacji. Doświadczenie rolnika jest tutaj kluczowe.
Nie wykonuj orki na glebie zbyt mokrej. Błotniste pole uniemożliwia pracę. Duże opady jesienią mogą powodować grząskość. Wtedy lepiej poczekać na nocne przymrozki. Stwardniała powierzchnia ułatwi wjazd maszyn. Zmiany klimatu wpływają na terminy. Prace w grudniu stały się bardziej powszechne. Pamiętaj, aby dostosować termin do pogody.
- Obserwuj pogodę przed orką.
- Sprawdzaj wilgotność gleby.
- Unikaj orki podczas zimowych opadów.
Jak prawidłowo wykonać orkę zimową?
Orka zimowa wymaga odpowiedniej głębokości. Zazwyczaj wynosi ona od 20 do 30 cm. Na cięższych glebach orka może być głębsza. Czasami sięga 35 cm. Na glebach lżejszych orka jest płytsza. Prawidłowa głębokość zapobiega tworzeniu podeszwy płużnej. Jest to zbita warstwa gleby pod spodem.
Szerokość skiby powinna wynosić około 40 cm. Optymalny stosunek głębokości do szerokości to 1:1,3. Orka powinna być wykonana w „ostrą skibę”. Taki sposób poprawia strukturę gleby zimą. Ułatwia również przemarzanie gleby. Uważaj, aby nie wyorać martwicy. Martwica to jałowa warstwa gleby. Leży poniżej warstwy uprawnej. Jej wydobycie jest niekorzystne.
Do orki używa się pługa. Pług obrotowy lub bezzagonowy jest zalecany. Pług z przedpłużkami też się sprawdza. Ustawienie ciągnika jest ważne. Odpowiednia prędkość pracy zapewnia dobry efekt. Prędkość powinna wynosić 8-12 km/h. Dla „ostrej skiby” prędkość może być niższa. Oscyluje wtedy w granicach 4-5 km/h. Prawidłowe ustawienie pługa i ciągnika wpływa na komfort. Poprawia także ekonomię pracy. Zmniejsza zużycie paliwa.
| Parametr | Wartość |
|---|---|
| Głębokość orki | 20-30 cm |
| Szerokość skiby | ok. 40 cm |
| Optymalny stosunek gł./szer. | 1:1,3 |
| Prędkość (zalecana) | 8-12 km/h |
| Prędkość (ostra skiba) | 4-5 km/h |
Zalety orki zimowej – dlaczego warto ją wykonać?
Orka zimowa przynosi wiele korzyści dla gleby. Główną zaletą jest poprawa jej struktury. Gleba staje się bardziej pulchna. Zwiększa się jej pojemność wodna. Lepiej magazynuje wodę opadową i roztopową. Orka miesza nawozy z glebą. Unieszkodliwia resztki pożniwne i chwasty. Zmniejsza liczebność gryzoni polnych. Likwiduje podeszwy płużne. Spulchnia głębokie warstwy gleby. Wydobywa składniki pokarmowe z głębi. Gleba po orce jest lepiej nawodniona. Materiał organiczny dociera głębiej.
Orka zimowa odchwaści pole. Eliminuje międzyplony przed zimą. Pomaga w poprawnym przemarzaniu gleby. Niskie temperatury powodują działanie lodu. Lód strukturotwórczo wpływa na glebę. Gleba kruszy się na drobniejsze części. Mikroorganizmy i grzyby są bardziej narażone na mróz. Zmniejsza to zagrożenie chorób wiosną.
To jest największy plus – Grzegorz Manowski z Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
Wady orki zimowej – o czym pamiętać?
Orka zimowa ma również swoje minusy. Zabieg jest kosztowny. Wymaga dużego nakładu czasu i energii. Wiąże się z wyższym zużyciem paliwa. Wielu rolników odchodzi ostatnio od orki zimowej. Częściowo wynika to z ekonomii. Jest ona uznawana za nieopłacalną pod tym względem.
Orka może ograniczać życie biologiczne w glebie. Dotyczy to zwłaszcza dżdżownic. Sprzyja erozji wodnej i wietrznej. Dzieje się tak w niesprzyjających warunkach. Część gospodarstw rezygnuje z orki zimowej. Powodem są plany rolno-środowiskowo-klimatyczne. Programy te wymagają pozostawienia roślin okrywowych do końca lutego.
Nie wywoź obornika przed orką zimową. Orka zakopie go zbyt głęboko. Rośliny z płytkim systemem korzeniowym go nie wykorzystają. Wiosną lepiej zastosować obornik po orce. Należy go płytko przyorać. Wtedy rośliny lepiej go pobiorą.
Na lekkich glebach orka może być mniej efektywna. Trudniej tam o „ostrą skibę”. Gleba szybko się rozsypuje. Na piasku struktura gleby jest trudniejsza do poprawy. Zbyt wczesna orka zwiększa ryzyko. Gleba może zbyt szybko osiąść. Przemarzanie może być niewłaściwe. Zbyt mokra gleba po orce może lśnić. To też nie jest korzystne.
W ostatnim czasie wielu rolników odchodzi od wykonywania zabiegu orki zimowej. Z ekonomicznego punktu widzenia jest ona nieopłacalna. Ma jednak również wiele zalet. – cytat z artykułu
Pod orkę zimową nie należy wywozić obornika. Ekspert tłumaczy, że orka wrzuci go głęboko, na dno skiby, tak że wysiewając później zboża, które mają płytki, wiązkowy system korzeniowy, tego obornika nie wykorzystają. – cytat z artykułu
Jeżeli planujemy jeszcze dać na pole obornik lepiej jest go dać wiosną, nawet po orce zimowej i płytko przyorać. Wtedy będzie on dobrze wykorzystany przez rośliny – cytat z artykułu
Od orek zimowych odchodzi się również z racji tego, że część gospodarstw realizuje plany rolno-środowiskowo-klimatyczne tzn. że po żniwach siejemy rośliny okrywowe, które muszą pozostać na polu do końca lutego. – cytat z artykułu
Orka zimowa a specyficzne uprawy
Orka zimowa jest szczególnie wskazana pod niektóre rośliny. Dotyczy to roślin jarych. Głęboka orka jest dobra pod okopowe. Polecana jest także pod rzepak. Bobowate grubonasienne również dobrze reagują. Pod ziemniaki i zboża orkę wykonuje się płycej. Zależy to od systemu korzeniowego rośliny. Rośliny głęboko korzeniące wymagają głębszego spulchnienia.
Orka zimowa a zmiany klimatu
Zmiany klimatu wpływają na rolnictwo. Dotyczą także orki zimowej. Zimy bywają coraz cieplejsze. Zima przełomu 2024 i 2025 roku była łagodna. Większe mrozy pojawiły się późno, dopiero w lutym. Mrozy te były krótkie i mało intensywne. Gleba zamarzła tylko na 5-6 cm. Struktura gleby wymaga przemarznięcia do 30 cm. Niska wilgotność lokalnie też ograniczała działanie mrozu. Ochłodzenie wpływa pozytywnie na strukturę gleby. Zamarzanie gleby powoduje polaryzację wody. Każde zamrożenie buduje strukturę.
Ochłodzenie wpłynie pozytywnie na strukturę gleby. W momencie, kiedy gleba zamarza, następuje polaryzacja cząsteczek wody, więc każde zamrożenie gleby będzie relatywnie budowało w glebie warunki strukturalne. – cytat z artykułu
Wpływ niskich temperatur zależy od zabiegów uprawowych. Profesor Tomasz Piskier zwrócił uwagę na ograniczony wpływ lutowych mrozów. Były one zbyt krótkie. Ich intensywność była niska. Musimy być świadomi tych zmian. Trzeba pracować zgodnie z nimi. Konieczne jest dostosowanie technik uprawy.
Wpływ niskich temperatur na glebę jest zależy także od zabiegów uprawowych, jakie wykonano na polach. – cytat z artykułu
Ekspert: prof. Tomasz Piskier zwraca uwagę na ograniczony wpływ mrozów w lutym 2025 z powodu ich krótkiego i mało intensywnego charakteru
Jak często wykonywać orkę zimową?
Głęboką orkę zimową nie trzeba wykonywać co roku. Zaleca się ją co 4-5 lat. Dotyczy to zwłaszcza pól pod rośliny głęboko korzeniące się. Optymalna przerwa między kolejnymi orkami wynosi od 3 do 5 lat. Regularność zależy od potrzeb gleby i płodozmianu.
Sprzęt do orki zimowej
Do orki zimowej potrzebny jest odpowiedni sprzęt. Podstawą jest pług. Popularne są pługi obrotowe i bezzagonowe. Są one efektywne i oszczędne. Pługi z przedpłużkami pomagają w zakrywaniu resztek. Pługi zagonowe też są używane. Najlepszy jest pług bezzagonowy. Jest jednak kosztowny i masywny. Polecany jest dla dużych gospodarstw. Potrzebny jest też ciągnik rolniczy. Musi mieć odpowiednią moc do pracy z cięższym pługiem. Wały mogą być użyte po orce. Ograniczają przemarzanie i erozję na lekkich glebach. Włókowanie po orce zimowej może przerwać parowanie wody.
Zobacz także:
Dodaj komentarz