Okładziny tarczy sprzęgła to niezbędny element każdego samochodu. Odpowiadają za prawidłowe działanie układu napędowego. Wyjaśniamy ich rolę, budowę i objawy zużycia.
Rola okładzin w układzie sprzęgła
Sprzęgło samochodowe umożliwia płynne przekazywanie napędu. Łączy wał korbowy silnika ze wałkiem skrzyni biegów. Bez sprzęgła silnik spalinowy gasłby podczas postoju. Sprzęgło rozłączne cierne pozwala na włączanie i rozłączanie napędu. Jest to mechanizm stosowany w budowie maszyn. Służy do łączenia i rozłączania wałów. Przekazuje moment obrotowy między nimi.
Sprzęgło składa się z kilku elementów. Należą do nich tarcza sprzęgła i tarcza dociskowa. Ważne jest łożysko wyciskowe. Elementy to także koło zamachowe i wałek sprzęgłowy. Całość uzupełnia sprężyna talerzowa. Sprzęgła cierne łączą wały dzięki siłom tarcia. Siły te powstają między powierzchniami roboczymi. Klasyczne sprzęgło cierne przenosi moment obrotowy. Wykorzystuje do tego suche tarcie mechaniczne. Element cierny rozwija siłę tarcia. Dzieje się to poprzez odpowiedni docisk.
Budowa i materiały okładzin ciernych
Tarcza sprzęgła to kluczowy element sprzęgła ciernego. Odpowiada za przeniesienie napędu. Przekazuje go z wału korbowego na wałek sprzęgłowy skrzyni biegów. Tarcza pozwala na zmianę biegów. Umożliwia ruszenie z miejsca. Pomaga zatrzymać pojazd bez gaszenia silnika. Podstawowym elementem tarczy jest piasta. Jest ona osadzona na wałku sprzęgłowym. Tarcza nośna jest pokryta okładzinami ciernymi. Pokrycie to zwiększa przyczepność. Brak okładzin ciernych powodowałby ślizganie się sprzęgła. Skutkowałoby to niszczeniem elementów.
Tarcza sprzęgła to cienki dysk. Jest obudowany po obu stronach okładziną cierną. Na tarczy znajduje się otwór. Służy on do montażu na wałku skrzyni biegów. Tarcza jest mocno ściśnięta sprężyną dociskową. Dzieje się tak podczas puszczenia pedału sprzęgła. Tarcze mają tłumiki drgań skrętnych. Tłumiki eliminują rezonansowe drgania skrętne. Sprężyna między tarczą nośną a piastą minimalizuje drgania. Tarcza sprzęgła wyposażona jest w tłumiki drgań skrętnych. Mają one postać par sprężyn śrubowych.
Okładziny cierne pełnią bardzo ważną rolę. Mogą być wykonane z różnych materiałów. Najczęstsze to włókna szklane i węglowe. Stosuje się spieki metalowe. Używa się też materiałów organicznych. Okładziny mogą być organiczne, spiekowe lub ceramiczne. Różnią się współczynnikiem tarcia. Mają różną odporność na zużycie. Współczesne okładziny tarczy sprzęgła wykonano z polimerów organicznych. Okładziny sprzęgła z nowoczesnych materiałów pracują prawidłowo. Dzieje się to nawet w wysokiej temperaturze. Struktura okładzin zmienia się powyżej 320°C. Materiały rozkładają się powyżej 450°C. Okładziny sprzęgłowe testowano w temperaturach przekraczających 400°C od lat trzydziestych XX wieku.
Obecne okładziny składają się głównie z syntetycznych polimerów. Ulegają one zmianom chemicznym powyżej 320°C. Ich rozkład następuje w 450°C. Przy nadmiernym przegrzewaniu organiczne materiały okładzin ulegają uszkodzeniu. Może to spowodować spadek tarcia.
Objawy zużycia okładzin sprzęgła
Okładziny tarczy sprzęgła to części eksploatacyjne. Z czasem naturalnie się zużywają. Stopniowo stają się zbyt cienkie. Może to wpływać na poprawną pracę sprzęgła. Zbyt cienkie okładziny mogą powodować ślizganie się sprzęgła. Sprzęgło może się ślizgać. Dzieje się to, gdy obroty silnika rosną gwałtownie. Prędkość pojazdu jednak rośnie powoli. Przyczyną ślizgania może być zużycie tarczy. Może być to też zużycie docisku lub koła zamachowego.
Zużyte okładziny skracają żywotność sprzęgła. Wysokie branie sprzęgła to kolejny objaw. Oznacza ruszanie z miejsca. Następuje ono, gdy pedał jest prawie całkowicie puszczony. Nieprzyjemny zapach w kabinie auta często pochodzi ze zużytych okładzin. Szarpanie przy ruszaniu wywoływane jest przez zużyte tłumiki drgań. Są one w tarczy sprzęgła. Brak możliwości włączenia biegu może mieć różne przyczyny. Może to być luźny element blokujący docisk. Może to być też uszkodzenie innych elementów sprzęgła. Twardniejący pedał sprzęgła wskazuje na zużycie powierzchni styku. Dotyczy to sprężyny talerzowej z łożyskiem oporowym. Hałas ze skrzyni biegów może oznaczać zużycie. Wskazuje też na uszkodzenie łożyska sprzęgła.
Zużycie okładzin rośnie geometrycznie wraz z temperaturą. Wzrost ten jest widoczny szczególnie powyżej 400°C. Drgania skrętne przenoszone z silnika mogą powodować migotanie tarczy. Zwiększa to hałaśliwość pracy. Powoduje też przeciążenia układu napędowego.
Kiedy sprzęgło zaczyna się ślizgać?
Sprzęgło zaczyna się ślizgać, gdy obroty silnika rosną szybko, ale prędkość auta zwiększa się powoli. Może to oznaczać zużycie tarczy sprzęgła lub docisku.
Co oznacza wysokie branie sprzęgła?
Wysokie branie sprzęgła oznacza, że auto rusza dopiero, gdy pedał sprzęgła jest prawie całkowicie zwolniony. Jest to typowy objaw zużycia tarczy sprzęgła.
Dlaczego czuć nieprzyjemny zapach?
Nieprzyjemny, palący zapach w kabinie często pochodzi od przegrzanych, zużytych okładzin tarczy sprzęgła. Oznacza to intensywne tarcie i zużycie materiału.
Co powoduje szarpanie przy ruszaniu?
Szarpanie przy ruszaniu jest zazwyczaj spowodowane zużyciem tłumików drgań skrętnych, które znajdują się w tarczy sprzęgła. Mogą też na to wpływać nierówności na powierzchni ciernej.
Skąd bierze się hałas ze skrzyni biegów?
Hałas pochodzący z okolicy skrzyni biegów, często słyszalny na luzie i cichnący po wciśnięciu sprzęgła, wskazuje na zużycie lub uszkodzenie łożyska sprzęgła.
Wymiana i regeneracja okładzin
Wymiana okładzin tarczy sprzęgła to czynność wymagająca precyzji. Okładziny tarczy sprzęgłowej to element wymieniany przy regeneracji sprzęgła. Wymiana wymaga doświadczenia i umiejętności. Niezbędna jest obsługa narzędzi do nitów rurkowych. Potrzebny jest też frez palcowy. Nowe okładziny muszą mieć odpowiednie rozmiary. Otwory muszą być rozmieszczone zgodnie z fabrycznym wzorem. W przypadku braku otworów w nowych okładzinach, trzeba je wykonać. Używa się do tego szablonu starej okładziny. Wiertło o średnicy 10 mm jest rekomendowane do wykonania otworów. Gniazdo pod łeb nitu nie powinno być głębsze niż 60% grubości okładziny. Nitowanie okładzin musi być wykonane ostrożnie. Działanie to zapobiega zniszczeniom. Nitowanie okładzin należy wykonać z wyczuciem. Pozwala to uniknąć uszkodzenia okładzin.
Przy wymianie okładzin trzeba mieć duże doświadczenie związane z nitowaniem. Siły nacisku są tam bardzo duże. Można zniszczyć tarczę.
Zbyt cienkie okładziny powodują ślizganie. Grubość okładzin nie może przekraczać nominalnej o więcej niż 0,3-0,5 mm. Dotyczy to standardowych warunków. Jeśli płaszczyzna koła zamachowego i tarcza dociskowa są mocno zużyte, dopuszczalna różnica może być większa. Wymiana pojedynczych elementów sprzęgła jest odradzana. Zaleca się wymianę całego zestawu sprzęgła.
Regeneracja tarczy sprzęgłowej to alternatywa dla zakupu nowej części. Polega na przeglądzie docisku. Element jest oczyszczany i splanowany. Wymieniane są zużyte okładziny cierne. Zastępuje się też sprężyny tłumików drgań. Regenerujemy tarcze sprzęgłowe do różnych pojazdów. Dotyczy to samochodów osobowych i ciężarowych. Obejmuje też maszyny rolnicze i budowlane. Żywotność regenerowanej tarczy zależy od jakości użytych okładzin. Wpływa na nią stopień zużycia. Ważny jest montaż i sposób użytkowania. Na życzenie klienta wykonujemy regenerację. Wykorzystujemy spieki ceramiczne.
- Przy wymianie okładzin warto skorzystać z usług regeneracji tarczy sprzęgłowej.
- Należy zatrudniać doświadczonych specjalistów do nitowania tarczy sprzęgłowej.
- Zlecić wymianę okładzin mechanikowi, jeśli nie mamy doświadczenia.
- Użyć wiertła o średnicy 10 mm do otworów.
- Nitować okładziny z wyczuciem, aby nie zniszczyć elementów.
- Poradzić się fachowców z dużym doświadczeniem.
- Przy wymianie okładzin zwrócić uwagę na rozmiary i rozmieszczenie otworów.
- Używać narzędzi odpowiednich do precyzyjnej pracy nad okładzinami.
Raczej nie radzę brać się za to samemu, no chyba że jest się mechanikiem… Ostatnio popełniłem ten błąd i niedługo później sprzęgło całkiem się zepsuło… Warto jednak iść do zaufanego mechanika, oddać samochód w ręce fachowców. – poldek
Gdzie kupić okładziny sprzęgła?
Okładziny tarczy sprzęgła można kupić w różnych miejscach. Dostępne są w sklepach z częściami samochodowymi. Można je znaleźć w sklepach internetowych. Sklep Inter Cars oferuje ponad 400 000 części. Dotyczy to części i akcesoriów samochodowych. Przesyłki są dostarczane w ciągu 24 godzin. Odbiór osobisty jest możliwy w ponad 220 sklepach Inter Cars w Polsce. Darmowa dostawa dostępna jest przy zamówieniach na wybrane produkty. Sklep obsługuje klientów w wielu krajach Europy.
Okładziny można też znaleźć na portalach ogłoszeniowych. Sprzedawane okładziny bywają nowe. Mogą być fabryczne lub oryginalne. Dostępne są też części z czasów PRL. Cena za sztukę waha się od 15 zł do 70 zł. Zależy od modelu i stanu części. Sprzedawane okładziny pasują do różnych modeli samochodów. Dotyczy to m.in. Fiata 125p i Poloneza. Pasują do Fiata 126p i Stara 200. W ofercie są też części do Jelcza i Zastavy 1100. Można znaleźć okładziny do Hondy Civic EK4 i Ursusa C-330. W ofercie znajdują się również okładziny do maszyn. Dotyczy to gilotyn i tarcz hamulcowych. Dostępne są sprzęgła pneumatyczne i nity do okładzin. Oferowane są komponenty do pras przemysłowych. Sprzedaż prowadzą zarówno osoby prywatne, jak i firmy.
| Rodzaj sprzedawcy | Dostępność | Ceny (szacunkowo) |
|---|---|---|
| Sklepy z częściami (np. Inter Cars) | Nowe, szeroki wybór | Zróżnicowane, zwykle wyższe |
| Portale ogłoszeniowe (np. Sprzedajemy.pl) | Nowe i używane, z czasów PRL | Od 15 zł do 70 zł za sztukę |
| Firmy regenerujące (np. Ekokwiek, Regeneruj.pl) | Regenerowane z nowymi okładzinami | Zależne od modelu i materiału |
Przy zakupie okładzin warto porównywać ceny i stan. Zwracaj uwagę na rozmiar i model pojazdu. Sprawdź, czy okładziny są fabryczne. Materiały z czasów PRL mogą mieć inną jakość. Stosujemy okładziny renomowanych firm. Należą do nich LUK i MIBA. Dobieramy okładziny według preferencji klienta. Uwzględniamy też moc pojazdu. Posiadamy gotowe, zregenerowane sprzęgła w magazynie. Są one do samochodów osobowych i dostawczych.
Ewolucja i przyszłość materiałów ciernych
Wzrost mocy i szybkobieżności silników wymusił zmiany. Konstruowano coraz bardziej skomplikowane sprzęgła. Firma LuK aktywnie uczestniczyła w rozwoju elementów ciernych. Pierwsze suche sprzęgła używały nietrwałych materiałów. Było to drewno bukowe lub dębowe. Przełom w materiałach ciernych nastąpił na początku XX wieku. Dokonano wynalazku żywicy fenolowej. Współczesne sprzęgła przenoszą wyższe momenty obrotowe. Mają podobne rozmiary do starszych. Zwiększa to obciążenia okładzin. Rozwiązaniem problemu migotania jest odpowiedni dobór materiałów okładzin. Ważne są też części metalowe. Od współczynnika tarcia zależy odporność sprzęgła na migotanie. Na skutek migotania hałaśliwość pracy rośnie. Przeciążenia napędu są zwiększone.
Okładziny sprzęgłowe LUK B-8090S zawierają kevlar. Charakteryzuje je wysoka odporność mechaniczna. Mają długą żywotność. Są odporne na wysokie temperatury. Powodują minimalne zużycie koła zamachowego. Użycie spieków ceramicznych w regeneracji tarcz sprzęgłowych rośnie. Rozwój technologii naprawczych i narzędzi precyzyjnych postępuje. W branży motoryzacyjnej wzrasta znaczenie materiałów ciernych. Rozwija się technologia regeneracji sprzęgieł i hamulców. Doświadczenie i precyzja przy nitowaniu okładzin są kluczowe.
Podsumowanie: Klucz do sprawności
Okładziny tarczy sprzęgła są małe. Ich rola jest jednak ogromna. Zapewniają płynne przekazywanie mocy. Umożliwiają bezpieczną zmianę biegów. Ich zużycie objawia się na różne sposoby. Ślizganie, szarpanie czy dziwny zapach to sygnały alarmowe. Grubość nowej tarczy sprzęgła to około 6-9 mm. Zużyte okładziny trzeba wymienić. Możliwa jest też regeneracja tarczy. Wymiana wymaga doświadczenia. Nieprawidłowe nitowanie może zniszczyć tarczę. Warto zaufać profesjonalistom. Dbanie o stan sprzęgła opłaca się. Przedłuża żywotność całego układu napędowego. Zapobiega kosztownym awariom. Nagła awaria sprzęgła podczas jazdy może zagrażać bezpieczeństwu.
Pamiętaj o regularnych kontrolach sprzęgła. Reaguj na pierwsze objawy zużycia. Wymiana lub regeneracja wykonana przez specjalistów gwarantuje bezpieczeństwo. Zapewnia też komfort jazdy. Odpowiednia pielęgnacja układu chłodzenia silnika też jest ważna. Zapobiega przegrzewaniu, co może wpływać na sprzęgło.
Żywotność sprzęgła przy dobrej jakości części wynosi od 100 000 do 200 000 km. Zależy od stylu jazdy. Żywotność koła dwumasowego to około 150 000 – 200 000 km. Również zależy od stylu jazdy. Przyczyny zużycia sprzęgła to jazda na półsprzęgle. Należą do nich gwałtowne zmiany biegów. Jazda na niskich obrotach szkodzi. Nieprawidłowa technika jazdy ma wpływ. Jakość części jest kluczowa.
Zobacz także:
Dodaj komentarz