Unijne prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych budzi wiele emocji. Rolnicy zastanawiają się nad jego wpływem na gospodarstwa. Wyjaśniamy, co oznaczają nowe przepisy i jakie wsparcie można uzyskać na zalesianie gruntów.
Unijne prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych (NRL)
Unia Europejska dąży do odbudowy zniszczonych ekosystemów. W czerwcu 2024 roku przyjęto ważne rozporządzenie. Dotyczy ono odbudowy zasobów przyrodniczych w całej UE.
Celem jest trwała odbudowa różnorodnej przyrody. Obejmuje obszary lądowe i morskie. Ma łagodzić zmiany klimatu i pomagać w adaptacji. Rozporządzenie wpisuje się w międzynarodowe zobowiązania UE.
Ponad 80% europejskich siedlisk naturalnych jest w kiepskim stanie. Komisja Europejska zaproponowała ustawę o przywracaniu przyrody. Nowe prawo ma przynieść zyski. Szacuje się 8 euro zysku z każdego zainwestowanego euro.
Cele Nature Restoration Law
Rozporządzenie Nature Restoration Law wyznacza ambitne cele. Do 2030 roku 20% obszarów lądowych i morskich ma zostać odtworzonych. Do 2050 roku cel to 100% ekosystemów wymagających odbudowy. Do 2030 roku 30% siedlisk w złym stanie ma wrócić do stanu dobrego.
Obszary do odbudowy obejmują co najmniej 30% terenów do 2030 r. Do 2040 r. ten cel wzrasta do 40%. Do 2050 r. ma objąć 50% terenów. Cele obejmują osiągnięcie postępów w tych latach.
Państwa członkowskie muszą odwrócić spadek populacji owadów zapylających. Cel to osiągnięcie tego do 2030 roku. Rośliny i krajobrazy będą monitorowane. Wskaźniki to liczebność motyli i ptaków krajobrazu rolniczego. Sprawdzana będzie też różnorodność krajobrazowa i zawartość węgla organicznego w glebie.
Kiedy przyjęto rozporządzenie Nature Restoration Law?
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych przyjęto 17 czerwca 2024 roku.
Jakie są główne cele NRL?
Nadrzędnym celem jest długoterminowa odbudowa biologicznie różnorodnej przyrody. Obejmuje obszary lądowe i morskie UE. Ma łagodzić zmiany klimatu i wspierać adaptację. Cel to odbudowa 20% obszarów do 2030 r. i 100% ekosystemów wymagających odbudowy do 2050 r.
NRL a rolnictwo: Obawy i elastyczność
Rozporządzenie NRL budzi obawy w społeczności rolniczej. Członkowie Copa-Cogeca wyrazili zaniepokojenie. Uważają przepisy za nierealistyczne i nieprzewidziane w budżecie. Tekst może wpłynąć na produkcję rolną i konkurencyjność. Może też odbić się na cenach dla konsumentów.
W Polsce obawy rolników dotyczą głównie nawadniania pól. Martwią się też o potencjalne zalewanie upraw. Minister rolnictwa ostrzegał przed konsekwencjami. Mówił o stracie gruntów ornych i likwidacji gospodarstw. Szacowane straty to 700 tys. ha i do 60 tys. gospodarstw.
Fragmenty tego dokumentu, które mówią o wyłączeniu lasów, wód, oddaniu naturze wszystkiego, co zostało zagospodarowane, stanowią zagrożenie dla polskiego i europejskiego rolnictwa. – powiedziała Europosłanka Anna Zalewska.
Negocjacje przyniosły pewne złagodzenia. Przepisy dotyczące ekosystemów rolniczych stały się bardziej elastyczne. Wspólne porozumienie UE pozwala na odstępstwa. Dotyczy to wyjątkowych okoliczności, na przykład zagrożeń dla bezpieczeństwa żywnościowego. Cele dotyczące ekosystemów rolniczych mogą zostać zawieszone.
Ponowne nawadnianie torfowisk pozostaje dobrowolne dla rolników. Państwa członkowskie mają tworzyć zachęty do nawadniania. Obszary torfowisk i terenów podmokłych mają być rekultywowane. Cele to 30% do 2030, 40% do 2040 i 50% do 2050 r. W badaniu ISP z maja 2024 roku 75% respondentów popierało rozporządzenie. Ponad 70% uważa działania na rzecz ochrony przyrody za potrzebne.
Społeczne poparcie dla ochrony przyrody jest wysokie. Wymaga jednak jasnej komunikacji. Potrzebny jest szeroki dialog społeczny i edukacja. Państwa członkowskie mają opracować krajowe plany odbudowy. Muszą je przedstawić KE w ciągu 24 miesięcy od wejścia rozporządzenia w życie. Komisja ma opracować plan finansowania odbudowy w ciągu 12 miesięcy.
Zalesianie i zadrzewianie gruntów rolnych w Polsce
Polska aktywnie wspiera zalesianie gruntów rolnych. Działania finansowane są z Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej. Program na lata 2023–2027 kontynuuje wsparcie. Celem jest zwiększenie lesistości kraju do 33% do 2050 roku. To element Krajowego Programu Zwiększania Lesistości.
Wsparcie na zalesianie dotyczy gruntów o niskiej przydatności rolniczej. Ma na celu sekwestrację dwutlenku węgla. Chroni glebę i warunki wodne. Zwiększa bioróżnorodność i poprawia krajobraz. Program oferuje wsparcie rolnikom i jednostkom samorządu terytorialnego.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) przyjmuje wnioski. Nabór wniosków na zalesianie i zadrzewianie odbywa się co roku. Na przykład, w 2023 i 2025 roku nabór trwał od 1 czerwca do 31 lipca. Wnioski składa się elektronicznie. Służy do tego platforma PUE ARiMR i aplikacja eWniosekPlus.
Kto może ubiegać się o wsparcie?
Wsparcie jest skierowane głównie do rolników. Dotyczy też jednostek samorządu terytorialnego. Mogą ubiegać się o nie jednostki organizacyjne gmin, powiatów i województw. Wykluczone są jednostki reprezentujące Skarb Państwa bez osobowości prawnej.
Rolnik musi posiadać numer identyfikacyjny. Grunty muszą być wykazane jako rolne w ewidencji. Powinny być własnością rolnika lub jego małżonka. Grunty z sukcesją naturalną mogą być zalesiane. Średni wiek drzew nie może przekraczać 20 lat.
Wsparcie nie obejmuje gruntów na obszarach Natura 2000. Działka musi mieć co najmniej 0,1 ha. Szerokość powinna wynosić minimum 20 m. Wyjątek stanowi granica z lasem. Grunty muszą być zgodne z miejscowym planem zagospodarowania. Alternatywnie potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy.
Rolnik może ubiegać się o wsparcie do 40 ha rocznie. Dotyczy to różnych interwencji. Obejmuje zalesianie, zadrzewianie i systemy rolno-leśne. Wspiera też zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych. W jednym wniosku można starać się o dopłaty do różnych działań.
Jakie grunty rolne można zalesić z dotacją?
Można zalesić grunty rolne o niskiej przydatności. Muszą być własnością rolnika lub małżonka. Minimalna powierzchnia to 0,1 ha. Grunty nie mogą leżeć na obszarze Natura 2000. Powinny być zgodne z planem zagospodarowania lub decyzją o warunkach zabudowy.
Gdzie składać wnioski o wsparcie na zalesianie?
Wnioski składa się elektronicznie. Służy do tego Platforma Usług Elektronicznych (PUE) ARiMR. Dostępna jest aplikacja eWniosekPlus na stronie ARiMR.
Wysokość wsparcia i premie
Wsparcie finansowe na zalesianie jest zróżnicowane. Zależy od warunków terenowych i rodzaju inwestycji. Stawka za zalesianie w korzystnych warunkach to 16 059 zł/ha. Na terenach o nachyleniu powyżej 12° wynosi 17 436 zł/ha. Pomoc pokrywa koszty założenia uprawy i jej ochrony.
Dostępne są dodatkowe premie. Premia pielęgnacyjna wynosi od 972 do 1584 zł/ha. Wypłacana jest przez 5 lat. Premia zalesieniowa wynosi 1438 zł/ha. Przysługuje rolnikom, którzy prowadzili działalność rolniczą. Wypłacana jest przez 12 lat. Pomoc obejmuje jednorazową płatność na zalesienie i premie.
Wsparcie na tworzenie zadrzewień śródpolnych wynosi od 10 do 13,6 tys. zł/ha. Pomoc na zakładanie systemów rolno-leśnych to od 1381 zł/ha do 3199 zł/ha. Premia na utrzymanie systemów rolno-leśnych wynosi 300 zł/ha rocznie przez 5 lat.
Budżet programu na 2025 rok jest podzielony. Na zadrzewienia śródpolne przeznaczono 5,15 mln PLN. Na systemy rolno-leśne także 5,15 mln PLN. Na zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych 10,30 mln PLN. Preferowane są zalesienia z użyciem co najmniej 4 gatunków drzew lub krzewów.
| Rodzaj wsparcia | Stawka | Okres wypłaty |
|---|---|---|
| Zalesianie (korzystne warunki) | 16 059 zł/ha | Jednorazowo |
| Zalesianie (nachylenie >12°) | 17 436 zł/ha | Jednorazowo |
| Premia pielęgnacyjna | 972-1584 zł/ha | 5 lat |
| Premia zalesieniowa (grunty rolne) | 1438 zł/ha | 12 lat |
| Zadrzewienia śródpolne | 10-13,6 tys. zł/ha | Jednorazowo |
| Systemy rolno-leśne | 1381-3199 zł/ha | Jednorazowo |
| Premia na utrzymanie systemów | 300 zł/ha | 5 lat |
Procedura i wymagania
Aby uzyskać dofinansowanie, potrzebny jest plan zalesienia. Sporządza go nadleśnictwo lub uprawniony doradca. Plan musi obejmować kompleks gruntów. Powinien zawierać elementy krajobrazu. Wszelkie prace przygotowawcze i tworzenie planów realizują doradcy zalesieniowi. Dokumenty do zalesienia są ważne przez 3 miesiące.
Wnioskujący mogą potrzebować decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Jest wymagana w niektórych przypadkach. Wsparcie obejmuje grunty wykazane jako rolne. Muszą być przeznaczone do zalesienia w planie zagospodarowania lub decyzji o warunkach zabudowy.
Wymagana liczba sadzonek zależy od gatunku. Dla sosny to 8-10 tys./ha. Dla dębu/buka 6-8 tys./ha. Sadzonki muszą pochodzić z regionów wskazanych w planie. Należy zadbać o ich transport i przechowywanie. Młode drzewa trzeba zabezpieczyć przed zniszczeniem. Można użyć ogrodzenia, palików, repelentów, osłonek, wełny owczej. Koszt ogrodzenia 2-metrową siatką to około 19,7 zł/mb. Inne zabezpieczenia kosztują od 1829 zł/ha do 2362 zł/ha.
Premie na utrzymanie i pielęgnację zalesień mają inny termin składania wniosków. Można je składać od 15 marca do 15 maja. Proces zalesienia jest długotrwały. Obejmuje przygotowanie terenu, sadzenie i pielęgnację lasu. Uproszczono zasady systemów rolno-leśnych. Wprowadzono elastyczne kryteria dla powierzchni zadrzewień. Umożliwiono wsparcie na zwiększenie bioróżnorodności w lasach prywatnych.
- Złóż wniosek o sporządzenie planu zalesienia u Nadleśniczego.
- Sprawdź przeznaczenie gruntów w miejscowym planie zagospodarowania.
- Uzyskaj decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, jeśli jest wymagana.
- Zabezpiecz drzewa siatką lub innymi środkami.
- Skorzystaj z unijnego wsparcia, aby obniżyć koszty inwestycji.
- Pamiętaj o ważności dokumentów i terminach składania wniosków.
Odlesienie działki: Procedura prawna
Odlesienie działki to przekształcenie terenu leśnego. Procedura jest regulowana przepisami prawa. Celem jest ochrona środowiska i zasobów leśnych. W Polsce lasy mogą być własnością Skarbu Państwa lub samorządów. Reguluje to ustawa o lasach z 1991 roku.
Wniosek o zezwolenie na wycinkę drzew składa się do odpowiedniego organu. Zależy to od własności działki. Dla lasów Skarbu Państwa lub samorządu wniosek trafia do regionalnej dyrekcji lasów państwowych. Dla lasów prywatnych wniosek składa się do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Organ administracyjny ocenia wniosek. Uwzględnia stan zdrowotny drzew. Sprawdza zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego. Analizuje wpływ na środowisko. Decyzja o wycince może zawierać warunki. Na przykład, może wymagać zasadzenia nowych drzew. Może też nakładać działania kompensacyjne.
Właściciel działki może zgłosić zamiar usunięcia pojedynczych drzew. Organ ma 21 dni na rozpatrzenie zgłoszenia. Za wycinkę może być naliczona opłata. Jej wysokość zależy od liczby i gatunków drzew. Zależy też od wartości rynkowej drewna. Naruszenie przepisów grozi karą finansową. Proces odlesienia wymaga staranności. Niedopełnienie przepisów skutkuje konsekwencjami.
- Zapoznaj się z ustawą o lasach i ustawą o ochronie przyrody.
- Złóż wniosek o zezwolenie na wycinkę do właściwego organu.
- Upewnij się, że plan wycinki jest zgodny z planem zagospodarowania.
- Przygotuj się na ewentualne opłaty i działania kompensacyjne.
- Skorzystaj z pomocy prawnika przy skomplikowanych przypadkach.
Kiedy potrzebne jest zezwolenie na wycinkę drzew?
Zezwolenie jest potrzebne przy odlesianiu działki. Wniosek składa się do właściwego organu. Zależy to od własności działki i liczby drzew. Przepisy szczegółowo określają, kiedy jest wymagane.
Czy za wycinkę drzew naliczana jest opłata?
Tak, za wycinkę drzew może być naliczona opłata. Jej wysokość zależy od gatunku i liczby drzew. Wpływa na nią też wartość rynkowa drewna.
Wsparcie dla rolnictwa w kontekście zmian
Współczesne rolnictwo mierzy się z nowymi wyzwaniami. Zmiany klimatyczne i polityka ekologiczna wpływają na sektor. Wprowadza się coraz więcej programów wsparcia. Dotyczą one zalesiania i ekologicznych rozwiązań. Program „Młody rolnik” oferuje dotacje. Dostępne jest wsparcie doradcze dla początkujących.
Nowoczesne technologie odgrywają dużą rolę. Rolnicy korzystają z GPS i dronów. Systemy pozycjonowania satelitarnego wspierają precyzyjne rolnictwo. Wymagają jednak stabilnego działania. Zorze i burze mogą wpływać na ich precyzję. Wydajność maszyn zależy od technologii. Przykładem jest elektryczna przekładnia bezstopniowa.
Certyfikat gospodarstwa ekologicznego zyskuje na znaczeniu. Potwierdza spełnianie norm ekologicznych. Otwiera dostęp do nowych rynków zbytu. Daje też możliwość uzyskania dodatkowego wsparcia finansowego. Pakiety Precision Ag Essentials pomagają wdrożyć rolnictwo precyzyjne.
Polityka rolna UE dąży do zrównoważonego rozwoju. Wdrażane są inicjatywy ekologiczne. Rosnąca świadomość ekologiczna wpływa na decyzje rolników. Debata nad kompromisami trwa. Chodzi o pogodzenie ochrony środowiska z produkcją rolniczą.
NRL i wsparcie na zalesianie to dwa aspekty zmian. Wpływają na przyszłość rolnictwa w Polsce. Wymagają od rolników dostosowania. Dostępne są jednak narzędzia i środki finansowe. Pomagają sprostać nowym wymogom i wykorzystać możliwości.
Zobacz także:
- Uprawa i Zbiór Warzyw i Owoców w Ogrodzie
- Dopłaty do materiału siewnego 2025 – Złóż wniosek do 10 lipca!
- Wycinka drzew na działce rolnej: Przepisy, zezwolenia i kary w 2024/2025 roku
- Odszkodowanie za szkody wyrządzone przez bobry – Kompletny przewodnik
- Jak sprawdzić dopłaty bezpośrednie i kto je otrzymał?
Dodaj komentarz