Bydło to ważny rodzaj ssaków gospodarskich. Dostarcza mleko i mięso. Jego globalne i krajowe pogłowie podlega zmianom. Poznajmy kluczowe fakty o bydle.
Czym jest bydło? Charakterystyka i pochodzenie
Bydło to rodzaj ssaka. Należy do podrodziny bawołów (Bovinae). Bawoły są częścią rodziny wołowatych (Bovidae).
Pochodzi od dzikich gatunków. Wśród przodków są banteng, bawół, gaur, tur i żubr. Europejskie bydło wywodzi się od wymarłego tura. Udomowienie nastąpiło w Azji. Miało to miejsce przed 5–7 tysiącami lat.
Nazwa „bydło” odnosi się do gatunku Bos primigenius f. taurus. Obejmuje też jego podgatunki, na przykład Bos taurus indicus (zebu). Dorosły samiec to byk. Młody samiec to byczek. Samica to krowa. Młode zwierzę to cielak.
Nazwa „bydło” została uznana decyzją Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej w 2003 roku.
Pogłowie bydła na świecie – globalne trendy
Globalne pogłowie bydła jest ogromne. W 2009 roku szacowano je na ponad 1,5 miliarda sztuk. Główni producenci w 2010 roku to Indie (321 mln), Brazylia (211 mln), Chiny (107 mln), Stany Zjednoczone (94 mln). Światowe pogłowie w 2019 roku wyniosło 987 milionów sztuk.
Pogłowie w wielu krajach spada. W 2019 roku zanotowano spadki w Chinach (-0,4%), Australii (-2%), Rosji (-1%), Urugwaju (-3%), Kanadzie (-1,1%) i UE (-2%). Wzrost pogłowia odnotowały Brazylia (+2,5%) i Stany Zjednoczone (+0,5%).
W 2020 roku Brazylia miała największe pogłowie. Liczyło 217 milionów sztuk. Stanowiło to 14,3% światowego pogłowia. Indie były na drugiej pozycji z 190 milionami sztuk. Inne dane z 2024 roku wskazują Indie jako lidera (około 300 mln). Brazylia ma około 220 milionów sztuk. Chiny około 100 milionów. Stany Zjednoczone około 94 milionów. Rosja około 18 milionów. W Europie dominują Francja (około 21,2 mln) i Niemcy (około 15,9 mln).
Największe farmy mleczne na świecie – giganci produkcji
Na świecie działa ponad 116 milionów gospodarstw mlecznych. Doją one ponad 260 milionów krów. Obserwujemy trend wzrostu liczby dużych farm. Szczególnie w Stanach Zjednoczonych i Chinach.
Dziesięć największych gospodarstw na świecie doi łącznie ponad milion krów. W Chinach w 2017 roku było ponad 1350 gospodarstw. Miały one stada większe niż 1000 krów. Liczba takich gospodarstw w Chinach rośnie dynamicznie. W 2002 roku było ich 112.
Największa farma mleczna świata znajduje się w Chinach. Utrzymuje 135 tysięcy krów. Produkuje 3300 ton mleka dziennie. W Rosji farma EkoNiva-APK Holding ma 101 tysięcy krów. Arabia Saudyjska posiada cztery największe farmy. Jedno gospodarstwo utrzymuje 107 tysięcy krów. W 2019 roku w Arabii Saudyjskiej było około 700 tysięcy krów mlecznych. Większe fermy często osiągają lepsze wyniki ekonomiczne i ekologiczne.
Pogłowie bydła w Polsce – analiza danych z ostatnich lat
Pogłowie bydła w Polsce ulega zmianom. Według danych GUS w grudniu 2023 roku liczyło 6435,5 tysiąca sztuk. To było mniej o 0,2% niż rok wcześniej. W porównaniu z czerwcem 2023 roku wzrosło o 75,8 tysiąca sztuk (1,2%).
W czerwcu 2024 roku pogłowie wyniosło 6335,9 tysiąca sztuk. Oznaczało to spadek o 0,4% w porównaniu z czerwcem 2023 roku. Względem grudnia 2023 roku zanotowano wzrost o 1,1%. Liczba cieląt do 1 roku życia wzrosła o 1,4% rok do roku. Liczba młodego bydła (1-2 lata) wzrosła o 8,1% względem grudnia 2023. Liczba krów spadła o 0,1% rok do roku i o 2,5% względem grudnia 2023. Pogłowie krów mlecznych wzrosło o 8,03% rok do roku.
Dane z grudnia 2024 roku pokazują dalszy spadek. Pogłowie wyniosło 6190,9 tysiąca sztuk. To spadek o 1,2% w porównaniu do grudnia 2023 roku. Względem czerwca 2024 roku spadek wyniósł 2,3%. Spadki dotknęły większość grup wiekowych. Wyjątkiem było młode bydło 1-2 lata. Ta grupa zwiększyła się o 7,2% rok do roku. Liczba krów spadła znacząco. W grudniu 2024 roku było ich 2101,2 tysiąca sztuk. To spadek o 12,3% rok do roku. W stosunku do czerwca 2024 roku spadek wyniósł 10,0%.
Dlaczego pogłowie bydła w Polsce spada? Przyczyny i wyzwania
Spadek pogłowia bydła w Polsce ma wiele przyczyn. Jednym z problemów są choroby zakaźne. Przykładem jest choroba niebieskiego języka. W Polsce wykryto kilka ognisk tej choroby. Choroby wpływają na zdrowie stada i decyzje hodowców.
Wysokie koszty produkcji również zniechęcają. Dotyczy to kosztów paszy i zakupu zwierząt. Niepewność rynkowa wpływa na decyzje o przyszłości hodowli. Wiele gospodarstw, zwłaszcza mniejszych, likwiduje stada. Ma to wpływ na ogólną liczbę zwierząt.
Import i eksport bydła też kształtują rynek. Od czerwca do listopada 2024 roku import wyniósł około 128 tysięcy sztuk. To spadek o 8,2% w porównaniu do analogicznego okresu. Eksport w tym czasie wyniósł 24,6 tysiąca sztuk.
Rynek mięsa i mleka – ceny i produkcja w Polsce
Rynek produktów bydlęcych w Polsce charakteryzuje się wzrostem cen. W grudniu 2024 roku średnia cena żywca wołowego wynosiła 11,8 zł za kilogram. Oznacza to wzrost o 19,9% w porównaniu do grudnia 2023 roku. Przeciętna cena skupu mleka w grudniu 2024 roku to 259,1 zł za 100 litrów. Było to o 22,5% więcej niż rok wcześniej. Wzrost cen może być związany ze spadkiem pogłowia.
Polska jest producentem mięsa i mleka. W 2021 roku wyprodukowano w Polsce 0,5 miliona ton mięsa wołowego. Produkcja mleka krowiego na świecie w 2021 roku wyniosła 746 milionów ton. Polska ma swój udział w tej produkcji.
Trendy w hodowli bydła – od genów do ekologii
Hodowla bydła ewoluuje. Zmieniają się cele hodowlane. Wyraża się je poprzez indeksy selekcyjne. Przykłady to IE, PF, TPI. Te indeksy opisują wartość hodowlaną zwierząt.
Na przestrzeni lat zmienia się skład indeksów. Udział cech produkcyjnych spadł z 79% (1996) do 43% (2021). Wzrósł udział cech funkcjonalnych. Osiągnął blisko 42%. Pokrój stanowi około 15% indeksów. Zmiany wynikają z ewolucji oczekiwań. Gdy cecha jest na dobrym poziomie, można skupić się na innych.
Nowe technologie wpływają na hodowlę. Wprowadzenie oceny genomowej przyspiesza postęp. Skraca odstęp międzypokoleniowy. Zwiększa dokładność oceny samic. Coraz większy nacisk kładzie się na nowe cechy. Dotyczy to wykorzystania paszy i emisji metanu. Ważna staje się rezyliencja. To odporność na stresory i choroby. Rolnictwo odpowiada za około 10% globalnych emisji gazów cieplarnianych. W Polsce trwają prace nad włączeniem nowych cech do indeksów. Należą do nich emisja metanu i odporność na stres cieplny.
Przyszłość hodowli przyniesie dalsze zmiany. Ocenianych będzie więcej cech. Używane będzie uczenie maszynowe. Możliwe stanie się genotypowanie wszystkich zwierząt. Hodowcy powinni działać proekologicznie. Ogranicza to wpływ na klimat. Poprawia też wizerunek branży. Inwestowanie w ocenę cech funkcjonalnych i środowiskowych jest ważne.
- Dostosowanie indeksów selekcyjnych do potrzeb hodowców.
- Wykorzystanie uczenia maszynowego w planowaniu hodowli.
- Genotypowanie wszystkich zwierząt w przyszłości.
Cele tworzenia indeksów selekcyjnych praktycznie się nie zmieniają, jednak na przestrzeni lat ewoluują oczekiwania względem efektów ich używania.
Gdzie w Polsce hoduje się najwięcej bydła? Rozkład regionalny
Pogłowie bydła w Polsce nie jest równomierne. Najwięcej zwierząt jest w trzech województwach. To wielkopolskie (19,2%), mazowieckie (18,3%) i podlaskie (16,5%). Te regiony mają długą tradycję hodowlaną. Skupiają dużą część krajowego pogłowia.
Są też województwa z niewielkim udziałem bydła. Należą do nich dolnośląskie, lubuskie, podkarpackie i zachodniopomorskie. W tych regionach udział bydła jest poniżej 2%. Regionalny rozkład pogłowia wpływa na lokalną gospodarkę.
Produkcja mięsa na świecie – bydło w globalnej perspektywie
Globalna produkcja mięsa jest zróżnicowana. Mięso drobiowe dominuje. W 2021 roku wyprodukowano 121 milionów ton mięsa kurzego. Produkcja mięsa wieprzowego wyniosła 120 milionów ton. Mięsa wołowego wyprodukowano 72 miliony ton. To ponad 10-krotnie mniej niż drobiu.
Produkcja mleka krowiego była jeszcze większa. W 2021 roku osiągnęła 746 milionów ton. Przemysł hodowlany ma ogromne znaczenie ekonomiczne. Zatrudnia globalnie 1,3 miliarda ludzi.
Inne rodzaje mięsa też są produkowane. Kraj chiński odpowiada za 78% światowej produkcji mięsa kaczego. Polska produkuje 57,450 ton mięsa kaczego. Chiny produkują 2,5 mln ton mięsa koziego rocznie. Polska produkuje 40 ton mięsa koziego. Chiny produkują 2,6 mln ton mięsa owczego. Polska produkuje 1,140 ton mięsa owczego.
| Rodzaj mięsa/produktu | Produkcja światowa (2021) |
|---|---|
| Mięso kurze | 121 mln ton |
| Mięso wieprzowe | 120 mln ton |
| Mięso wołowe | 72 mln ton |
| Mleko krowie | 746 mln ton |
Przyszłość hodowli bydła – wyzwania i perspektywy
Hodowla bydła stoi przed wieloma wyzwaniami. Spadek pogłowia w niektórych regionach jest problemem. Jednocześnie rośnie popyt w innych częściach świata. Choroby zakaźne stanowią zagrożenie. Wysokie koszty produkcji wpływają na rentowność.
Branża musi odpowiadać na oczekiwania społeczne. Dotyczą one dobrostanu zwierząt. Ważna jest też kwestia wpływu na środowisko. Emisja metanu to jeden z kluczowych tematów. Rozwój technologii daje nowe możliwości. Genomika i uczenie maszynowe mogą usprawnić selekcję. Nowe indeksy hodowlane uwzględniają więcej cech. Skupiają się na zdrowiu i efektywności zwierząt. Promowanie polskich produktów wspiera krajowych hodowców. Zwiększanie efektywności gospodarstw jest kluczowe dla przetrwania.
Czy spadek pogłowia bydła wpłynie na ceny mięsa i mleka?
Tak, spadek pogłowia może ograniczyć podaż. Mniejsza podaż przy stałym popycie prowadzi do wzrostu cen. Obserwujemy już wzrost cen żywca wołowego i mleka. Dane z grudnia 2024 roku potwierdzają ten trend.
Jakie są najważniejsze trendy w nowoczesnej hodowli bydła?
Nowoczesna hodowla skupia się na kilku kluczowych trendach. To wzrost znaczenia cech funkcjonalnych. Obejmuje to zdrowie i długowieczność. Ważne stają się cechy środowiskowe. Dotyczy to emisji metanu. Rozwija się wykorzystanie technologii. Genomika i uczenie maszynowe to przykłady. Hodowcy coraz bardziej dbają o dobrostan zwierząt.
Zobacz także:
Dodaj komentarz