Kanianka to roślina pasożytnicza, która zagraża wielu uprawom. Wyjaśniamy, czym jest kanianka, jak atakuje rośliny i jakie są metody jej zwalczania. Dowiedz się, jak chronić swoje pola i ogrody przed tym szkodnikiem.
Czym jest kanianka?
Kanianka (Cuscuta) należy do rodziny powojowatych. To rodzaj roślin wtórnie pozbawionych zdolności fotosyntezy. Kanianka nie posiada chlorofilu. Odżywia się kosztem innych roślin. Jest pasożytem obligatoryjnym, czyli całkowitym. Wymaga żywiciela do pełnego cyklu życiowego.
Kanianki to rośliny jednoroczne, zwane terofitami. Cały cykl od nasienia do nasienia realizują w jednym sezonie. Ich formą przetrwalnikową są nasiona. Nasiona trafiają do gleby lub materiału siewnego.
Roślinę rozpoznasz po cienkich, nitkowatych łodygach. Łodygi oplatają roślinę żywicielską. Liście są bardzo zredukowane, wyglądają jak małe łuski. Kanianka nie potrzebuje dużych liści do fotosyntezy.
Kwiaty kanianki są małe. Mogą mieć kolor biały, kremowy, różowy lub żółty. Kwitną wczesnym latem lub jesienią. Po zapyleniu tworzą się niewielkie owoce. Owoce to torebki przypominające groszek.
Gdzie występuje kanianka?
Rodzaj kanianka liczy ponad 200 gatunków na świecie. Występują one na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy. Najwięcej gatunków znajdziesz w strefach subtropikalnych i tropikalnych. W chłodnym klimacie umiarkowanym kanianka jest rzadsza. W północnej Europie występują tylko cztery gatunki.
W Polsce występuje około 10 taksonów kanianki. Są to gatunki lub podgatunki. Kanianka pospolita rośnie w Polsce wszędzie. Spotkasz ją od nizin po tereny górskie. Niektóre gatunki zostały do Polski zawleczone. Zadomowiły się na naszym terenie.
Jak kanianka pasożytuje na roślinach?
Kanianka to pasożyt pędowy. Wnika swoimi ssawkami (haustoriami) do pędów żywicielskich. Ssawkami pobiera wodę i substancje odżywcze. Może ukraść do 80% pokarmu od rośliny żywicielskiej.
Kanianka pasożytuje na wielu roślinach. Żywicielami mogą być rośliny uprawne. Są to len, ziemniaki, koniczyna, lucerna, lespedeza. Atakuje też rośliny ogrodowe, jak petunia, chryzantema, bluszcz, dalia. Rośnie także na dzikich roślinach, np. pokrzywie, chmielu, wierzbie.
Oplatając roślinę, kanianka ją osłabia. Zmniejsza odporność żywiciela na choroby. Może przenosić choroby wirusowe z jednej rośliny na drugą. Zaatakowane rośliny dają mniej plonów. Roczny spadek plonów może wynieść do 10%. Dla rolnictwa to katastrofalne skutki.
Kanianka pospolita jest trująca dla zwierząt gospodarskich. Może zakłócać działanie ich układu pokarmowego i nerwowego.
Jak kanianka się rozprzestrzenia?
Kanianka wytwarza dużo drobnych nasion. Nasiona mają twardą powłokę. Mogą przetrwać w glebie bardzo długo. Zazwyczaj jest to 5-10 lat, a czasem nawet 15 lat. Nasiona w liściach również mogą przetrwać w ziemi.
Nasiona kiełkują na ziemi. Blady kiełek wyrasta z zapasów nasiona. Kiełek rośnie w kierunku roślin żywicielskich. Oplątuje je cienkimi łodygami.
Kanianki rozprzestrzeniają się na duże odległości. Przenoszą je wiatr, woda, zwierzęta i ludzie. Zanieczyszczony materiał siewny jest główną drogą rozprzestrzeniania. Dlatego obowiązują przepisy zabraniające importu nasion kanianki. Wymagają one, aby nasiona roślin uprawnych były czyste.
Zwalczanie kanianki – metody i zapobieganie
Zwalczanie kanianki jest konieczne. To agresywny pasożyt. Może powodować osłabienie i śmierć roślin.
Zapobieganie jest kluczowe. Używaj materiału siewnego ze sprawdzonych źródeł. Dokładnie czyść maszyny rolnicze po użyciu. Sprawdzaj nasiona i odzież przed sadzeniem.
Jeśli obszar został zaatakowany, działaj szybko. Usuń zainfekowane rośliny i je zniszcz. Wyrywaj rośliny żywicielskie. Rób to zanim kanianka wytworzy nasiona.
Możesz stosować metody mechaniczne. Na łąkach i pastwiskach przydatne jest systematyczne wykaszanie. Niskie koszenie zapobiega rozwojowi kanianki. Przekopywanie na głębokość powyżej 4 cm ogranicza kiełkowanie nasion.
Stosuje się też chemiczne środki ochrony roślin. Dostępne są herbicydy do zwalczania pasożyta. Skuteczne mogą być herbicydy przedwschodowe, np. Dacthal.
Czy kanianka jest groźna tylko dla upraw?
Nie, kanianka może atakować także rośliny ozdobne. Jest też trująca dla zwierząt gospodarskich. Zakłóca ich układ pokarmowy i nerwowy.
Jak długo nasiona kanianki mogą przetrwać w glebie?
Nasiona kanianki mają twardą powłokę. Mogą przetrwać w glebie przez wiele lat. Zazwyczaj jest to od 5 do 15 lat.
Kanianka w kontekście ekosystemu
Kanianka, choć szkodliwa dla upraw, jest częścią ekosystemu. Jest badana przez naukowców. Możesz ją zobaczyć w kolekcjach botanicznych. Na przykład, Kanianka pospolita rośnie w Ogrodzie Botanicznym UW.
Rośliny pasożytnicze są przedmiotem badań naukowych. Badania dotyczą biologii zapylania czy komunikacji roślin. Kanianka bywa uznawana za organizm kwarantannowy. Dawniej zwalczano ją jako zwykły chwast. Dziś wiemy więcej o jej wpływie.
Istnieją też wzmianki o tradycyjnym wykorzystaniu kanianki. Niektóre źródła wspominają o lecznictwie naturalnym. Jednak jej szkodliwość dla upraw i toksyczność są dominujące. Warto monitorować rośliny i działać szybko. Zapobiegnie to dalszym szkodom.
Zobacz także:
Dodaj komentarz