Nowe zasady identyfikacji i rejestracji zwierząt

System identyfikacji i rejestracji zwierząt w Polsce przeszedł gruntowne zmiany. Nowe przepisy wprowadzają obowiązki dla większej liczby gatunków. Dowiedz się, kogo dotyczą nowe zasady i jak spełnić wymogi prawne. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) oraz Inspekcja Weterynaryjna odgrywają kluczowe role w tym procesie.

Czym jest system identyfikacji i rejestracji zwierząt?

System identyfikacji i rejestracji zwierząt to komputerowa baza danych. Prowadzi ją Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). System zbiera informacje o zwierzętach gospodarskich. Obejmuje też dane o siedzibach stad. Jego celem jest zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt. Zapewnia bezpieczeństwo żywności pochodzenia zwierzęcego. System ten jest dostosowany do wymogów Unii Europejskiej.

Co zmieniła ustawa z 4 listopada 2022 roku?

Nowa ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt weszła w życie. Zastąpiła ona przepisy z 2004 roku. Ustawa dotyczy identyfikacji i rejestracji zwierząt. Zmiany wprowadzono 6 stycznia 2023 roku. Nowelizacja dostosowuje polskie prawo do regulacji UE. System ma być kompatybilny z bazami Inspekcji Weterynaryjnej.

Ustawa rozszerzyła katalog gatunków objętych rejestracją. Do bydła, owiec, kóz i świń dołączyły nowe zwierzęta. Są to koniowate, wielbłądowate i jeleniowate. Obowiązek objął również zakłady drobiu. Nowe przepisy zmieniły definicję posiadacza. Teraz dotyczy ona działalności, nie tylko siedziby stada.

Ustawa dopuszcza nowe środki identyfikacji zwierząt. Można stosować elektroniczne kolczyki i transpondery. Dostępne są też opaski na pęcinę. Inne metody to kapsułki ceramiczne (bolusy) i tatuaże. Wybór metody zależy od gatunku zwierzęcia.

Jakie zwierzęta podlegają obowiązkowej rejestracji?

Obowiązek rejestracji dotyczy przede wszystkim zwierząt gospodarskich. Należą do nich bydło, owce, kozy i świnie. Nowe przepisy objęły konie, wielbłądy i jelenie. Rejestracji podlegają też zakłady drobiu. Obowiązek dotyczy również zwierząt należących do gatunków niebezpiecznych.

Rejestracja drobiu stała się obowiązkowa od 3 listopada 2024 roku. Właściciele muszą jej dokonać do 6 kwietnia 2025 roku. Dotyczy to zwierząt hodowanych w celu sprzedaży lub pozyskiwania produktów. Nawet posiadacze jednej kury muszą zarejestrować hodowlę.

Zwierzęta niebezpieczne trzeba zgłaszać w starostwach. Termin zgłoszenia wynosi 14 dni od ich posiadania. Rejestracja zwierząt kopytnych jest obowiązkowa bez względu na cel hodowli.

Grafika przedstawia terminy zgłoszeń urodzeń zwierząt w dniach.

Terminy zgłoszeń różnią się dla poszczególnych gatunków. Urodzenie bydła zgłasza się w ciągu 7 dni. Dla owiec i kóz termin to 180 dni. Jeleniowate i wielbłądowate zgłasza się do 9 miesięcy. Urodzenie świń zgłasza się do 37 dni. Konie zgłasza się do 150 dni od urodzenia. Zdarzenia inne niż urodzenie zgłasza się w ciągu 7 dni.

Rejestracja psów i kotów – obecny stan i plany

Obecnie nie ma obowiązkowej rejestracji psów i kotów w Polsce. W 2025 roku planowane jest wprowadzenie zmian. Ma powstać Krajowy Rejestr Oznakowanych Psów i Kotów (KROPiK). Rejestracja będzie dobrowolna lub obowiązkowa. Decyzja jeszcze nie zapadła.

Wprowadzenie rejestru ma ułatwić identyfikację zwierząt. Pomoże to w przypadku zaginięć. Umożliwi też lepszy nadzór nad populacją zwierząt domowych. Podatek od psa w 2025 roku może wynieść do 178,26 zł rocznie.

Obowiązki posiadacza zwierząt – krok po kroku

Posiadacz zwierząt ma kilka kluczowych obowiązków. Musi uzyskać numer identyfikacyjny. To numer producenta (WNI). Nadaje go Inspekcja Weterynaryjna. Numer WNI jest potrzebny przy zgłoszeniu miejsca przebywania zwierząt.

Kolejnym obowiązkiem jest oznakowanie zwierząt. Stosuje się kolczyki, transpondery lub inne metody. Oznakowanie musi być zgodne z przepisami. Zwierzęta sprowadzone z UE zachowują swoje oznakowanie. Lochy muszą być oznakowane kolczykiem z indywidualnym numerem. Przepisy dotyczące loch są w rozporządzeniu z 9 marca 2023 r.

Posiadacz musi zgłaszać zdarzenia dotyczące zwierząt. Dotyczy to urodzeń, przemieszczeń i ubojów. Zgłoszenia składa się w systemie IRZplus. Do końca 2025 roku można jeszcze używać formy papierowej. Od 1 stycznia 2026 roku zgłoszenia będą tylko elektroniczne. Spis świń dokonuje się dwa razy w roku. Terminy to czerwiec i grudzień. Spis można złożyć elektronicznie lub papierowo do 2025 roku.

W przypadku koniowatych zgłoszenia są inne. Identyfikację przeprowadzają związki hodowców. Zgłoszenia do rejestru koniowatych mają termin do 150 dni od urodzenia. Posiadacze muszą śledzić zmiany w przepisach od 2023 roku.

Metody identyfikacji zwierząt

Nowe przepisy dopuszczają różnorodne metody identyfikacji. Podstawową metodą są kolczyki dla bydła, owiec i kóz. Dla świń stosuje się kolczyki lub tatuaże. Koniowate identyfikuje się za pomocą transponderów (chipów). Możliwe jest też użycie kapsułek ceramicznych (bolusów). Opaski na pęcinę to inna dopuszczalna metoda. Wybór zależy od gatunku i przeznaczenia zwierzęcia.

Elektroniczne metody identyfikacji stają się coraz ważniejsze. Są one zgodne z unijnymi przepisami. Weterynarze mogą być odpowiedzialni za wszczepianie chipów. Posiadacze zwierząt zamawiają środki identyfikacji od dostawców. Lista dostawców jest dostępna na stronie ARiMR.

Zgłoszenia elektroniczne vs. papierowe – terminy i przyszłość

System rejestracji przechodzi transformację cyfrową. Od wejścia w życie ustawy preferowane są zgłoszenia elektroniczne. Służy do tego aplikacja IRZplus. Jest ona dostępna na stronie ARiMR. Do końca 2025 roku nadal można składać zgłoszenia w formie papierowej. Formularze papierowe są dostępne w biurach ARiMR.

Od wejścia w życie ustawy będzie obowiązek składania zgłoszeń w formie elektronicznej; do końca 2025 r. jeszcze możliwe będą zgłoszenia papierowe.

Od 1 stycznia 2026 roku obowiązkowe będzie tylko korzystanie z IRZplus. Elektroniczna forma zgłoszeń ma wiele zalet. Umożliwia szybsze przetwarzanie danych. Zmniejsza ryzyko błędów formalnych. Ułatwia prowadzenie dokumentacji dla posiadacza zwierząt.

Konsekwencje braku rejestracji lub błędów

Niewypełnienie obowiązków związanych z rejestracją grozi karami. Za brak zgłoszenia lub nieprawidłowe oznakowanie można otrzymać grzywnę. Kary mogą sięgać 20 tys. zł. W przypadku drobiu kary są szczególnie wysokie. Mogą wynieść 30-krotność średniej krajowej. To kwota przekraczająca 200 tys. zł.

Za brak zgłoszenia lub nieprawidłowe oznakowanie grożą wysokie kary.

Ważne jest, aby dopełnić wszystkich formalności w terminie. Prawidłowe oznakowanie zwierząt jest kluczowe. Należy uzyskać numer producenta w ARiMR. Trzeba zgłaszać wszystkie wymagane zdarzenia. Dotyczy to urodzeń, przemieszczeń i ubojów. Prowadzenie ksiąg rejestracji jest obowiązkowe. Może być elektroniczne lub papierowe do 2025 roku.

Rola ARiMR i Inspekcji Weterynaryjnej

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) zarządza systemem IRZ. Prowadzi komputerową bazę danych. ARiMR przyjmuje zgłoszenia od posiadaczy zwierząt. Udostępnia aplikację IRZplus do zgłoszeń elektronicznych. ARiMR zajmuje się też nadawaniem numerów identyfikacyjnych producenta (WNI).

Inspekcja Weterynaryjna nadaje numery WNI. Ma dostęp do danych w systemie IRZ. Kompatybilność systemów ARiMR i Inspekcji Weterynaryjnej jest kluczowa. Umożliwia to sprawny nadzór weterynaryjny. Systemy takie jak ADIS, TRACES czy RASFF wspierają współpracę. Służą one wymianie informacji o zdrowiu zwierząt i bezpieczeństwie żywności.

system identyfikacji i rejestracji zwierząt ma być kompatybilny m.in. z bazami danych Inspekcji Weterynaryjnej.

Współpraca tych instytucji jest niezbędna. Zapewnia ona prawidłowe funkcjonowanie systemu. Pomaga w zwalczaniu chorób zakaźnych. Ułatwia śledzenie przemieszczeń zwierząt.

Dane kontaktowe ARiMR to ul. Poleczki 33, 02-822 Warszawa. Infolinia dla obywatela działa pod numerami 800 38 00 84 i 22 595 06 11. Jest dostępna w godzinach 07:30-15:30. Główny Inspektorat Weterynarii mieści się przy ul. Wspólnej 30 w Warszawie. Jego dane kontaktowe to 22 623 17 17 i 22 623 20 89.

Dlaczego rejestracja jest ważna?

System identyfikacji i rejestracji zwierząt ma wiele celów. Podstawowym jest ochrona zdrowia publicznego. Pomaga w szybkim reagowaniu na zagrożenia epizootyczne. Choroby takie jak ASF czy ptasia grypa mogą się szybko rozprzestrzeniać. Znajomość lokalizacji zwierząt ułatwia ich zwalczanie.

Rejestracja zapewnia identyfikowalność produktów zwierzęcych. Konsument wie, skąd pochodzi mięso czy mleko. Zwiększa to bezpieczeństwo żywności. System jest też kluczowy dla zgodności z prawem unijnym. Polska musi spełniać standardy UE w zakresie zdrowia zwierząt. Prawidłowa rejestracja ułatwia handel zwierzętami wewnątrz UE.

System wspiera też programy pomocowe dla rolnictwa. ARiMR opiera się na danych z rejestru. Umożliwia to wypłatę dopłat. Pomaga też w monitorowaniu dobrostanu zwierząt. Rejestracja to obowiązek, ale też narzędzie. Służy poprawie jakości hodowli i bezpieczeństwa.

Często zadawane pytania

Zobacz także:

• Paszporty dla bydła i system IRZplus: Zmiany, które musisz znać
• Przydomowa hodowla kur: Kompletny przewodnik
• Rejestracja przyczepy rolniczej: wszystko, co powinieneś wiedzieć
• Umowa Dzierżawy Gruntów Rolnych a KRUS – Kompleksowy Przewodnik
• Dopłaty do materiału siewnego 2025 – Złóż wniosek do 10 lipca!