Kaczki to wszechstronne ptaki, obecne w polskim krajobrazie naturalnym i rolniczym. Polska jest ważnym producentem kaczek w Europie. Poznajmy bliżej świat tych fascynujących ptaków.
Polska potęgą w produkcji kaczek
Polska dynamicznie rozwija hodowlę drobiu. Od 2014 roku jesteśmy największym producentem drobiu w Unii Europejskiej. Produkcja kaczek w Polsce bardzo wzrosła. W ciągu ostatnich 10 lat wzrost wyniósł ponad 450% według KIPDiP. Od 2012 roku obserwujemy duży trend wzrostowy w chowie kaczek.
W 2021 roku Polska zajęła trzecie miejsce w UE. Nasz udział w produkcji kaczek wyniósł 16%. Na świecie liderem są Chiny. W 2021 roku Chiny odpowiadały za 78% światowej produkcji mięsa kaczego. W 2018 roku globalne pogłowie kaczek wynosiło około 1,15 miliarda sztuk. Najwięcej kaczek hoduje się w Azji.
Pogłowie i produkcja w Polsce
Pogłowie kaczek w Polsce zmieniało się na przestrzeni lat. W 2012 roku Główny Urząd Statystyczny (GUS) odnotował około 2,6 miliona sztuk. W 2021 roku pogłowie wyniosło 5,3 mln sztuk. To był spadek w porównaniu do 6,4 mln w 2020 roku. Spadek wynikał między innymi z wirusa grypy ptaków. Mimo tego, pogłowie w 2021 roku było dwukrotnie większe niż w 2012 roku.
Liczba wylęgów piskląt kaczek również dynamicznie rośnie. W latach 2012-2021 wzrost wyniósł 450%. W 2022 roku nakłady jaj wylęgowych wyniosły 28 177 tys. sztuk. Stanowiło to wzrost o 11,24% w stosunku do 2022 roku (dane za 9 miesięcy 2023).
Eksport i rynek mięsa kaczego
Polska jest ważnym eksporterem mięsa kaczego. Aż 90% polskich kaczek jest eksportowanych. W latach 2012-2021 wartość eksportu wzrosła z 6 mln EUR do 61 mln EUR. W okresie od stycznia do września 2022 roku eksport wyniósł 25 tys. ton. Wartość tego eksportu osiągnęła 89 mln EUR.
Najwięksi odbiorcy polskiego mięsa kaczego to kraje UE. Głównym kierunkiem są Niemcy (42% eksportu do UE). Inni ważni odbiorcy to Dania, Czechy i Litwa. Poza UE znaczącym rynkiem jest Wielka Brytania (14% eksportu poza UE). Import mięsa kaczek do Polski jest niewielki. W 2022 roku wyniósł ponad 0,4 mln EUR. Mięso importowano głównie z Niemiec i Węgier.
Spożycie mięsa kaczego w Polsce jest niższe niż w Niemczech. Na jednego mieszkańca przypada około 16-18 dag rocznie. W Niemczech spożycie wynosi około 1 kg rocznie. Prognozy wskazują na wzrost spożycia w Polsce. W latach 2013 i 2014 rynek odnotował wzrost o 70%.
Hodowla kaczek domowych – jak zacząć i czy to się opłaca?
Hodowla kaczek domowych staje się coraz popularniejsza. W Polsce dominuje rasa Pekin (90% hodowli). Mniejszy udział ma kaczka Piżmowa (10%). Hodowla kaczek jest opłacalna. Wynika to z szybkiego wzrostu ptaków i wysokiej jakości mięsa. W 2023 roku zysk na jednej kaczce pekin mógł wynieść do 5 zł.
Jak zacząć hodowlę kaczek?
Rozpoczęcie hodowli wymaga przygotowania. Potrzebujesz odpowiedniego miejsca i paszy. Kaczki udomowione są bezpretensjonalne w utrzymaniu. Ważne jest zapewnienie zbiornika wodnego. Niezbędna jest też pasza bogata w białko.
Czy opłaca się hodować kaczki?
Hodowla kaczek jest opłacalna. Zależy od wielu czynników. Koszty, jakość mięsa i trendy rynkowe mają znaczenie. Szybki wzrost i rosnący popyt wspierają opłacalność.
Ile można zarobić na hodowli kaczek?
Zysk zależy od skali hodowli i cen rynkowych. W 2023 roku zysk na jednej kaczce pekin osiągał do 5 złotych. To pokazuje potencjalne zarobki.
Warunki chowu i żywienie
Kaczki można odchowywać na ściółce lub rusztach. Obsada zależy od systemu. Na ściółce stosuje się mniejszą obsadę. Na rusztach obsada może być większa. Dla kaczek powyżej 4 tygodni zagęszczenie w pomieszczeniach to maksymalnie 7 sztuk/m². Na wybiegu limit to 2-3 sztuki/m². Ważna jest odpowiednia wentylacja i oświetlenie. Pomieszczenia wymagają regularnego czyszczenia. Dezynfekcja obiektu jest kluczowa dla zdrowia stada.
Dieta kaczek jest różnorodna. Powinna zawierać ziarna, śruty i zielonki. Dodaje się siano, pasze odzwierzęce i rośliny wodne. Kaczki fermowe otrzymują pełnoporcjowe mieszanki paszowe. Firma POLPASZ jest producentem pasz dla kaczek.
Rasy kaczek domowych
Istnieje wiele ras kaczek domowych. Wywodzą się głównie od krzyżówki i piżmówki. W 2014 roku znano 319 ras. W Polsce popularne są rasy pekin, orpington i szwedzka błękitna. Utrzymuje się też mieszańce.
Typy użytkowe kaczek to nieśne, ogólnoużytkowe i mięsne. Kaczki Pekin to rasa mięsna. Osiągają masę 2,5 kg po 9 tygodniach. Kaczki Piżmowe utrzymuje się do 9 tygodni. Kaczory Piżmowe rosną do 12 tygodni. Kaczki Pekin są gotowe do uboju po 8 tygodniach. Najlepsza korelacja FCR i masy ciała występuje w 44 dobie.
Rasy nieśne to np. Khaki Campbell. Potrafią znieść do 300 jaj rocznie. Biegusy indyjskie znoszą prawie 300 jaj. Ich okres nieśności trwa do 52 tygodni. Jaja kacze składają od 30 do 300 rocznie. Mają różne barwy od białej do zielonej. Inkubacja trwa około czterech tygodni.
Kaczki hoduje się dla mięsa, jaj, tłuszczu, pierza i krwi. Mięso kaczki zawiera dużo białka. Dostarcza witamin z grupy B, A i E. Jest źródłem mikro- i makroelementów. Zawiera jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Mięso kaczek francuskich ma posmak dziczyzny. Jest drobnowłókniste, lekkostrawne i soczyste.
Dzikie kaczki w Polsce – gatunki i siedliska
Polska jest domem dla wielu gatunków dzikich kaczek. Występują tu gatunki lęgowe i przelotne. Najczęściej spotykane to krzyżówka, głowienka i czernica. Dzikich kaczek jest kilkadziesiąt gatunków na świecie. Kilkanaście z nich występuje w Polsce. Najpospolitsze gatunki to krzyżówka, cyranka, cyraneczka, podgorzałka, płaskonos, czernica i głowienka.
Jak rozpoznać najpopularniejsze kaczki w Polsce?
Kaczki różnią się wyglądem. Samce krzyżówki mają zielone głowy. Samice są brązowe. Głowienka ma czerwoną głowę i jasny brzuch. Czernica ma czarne pióra u samców. Samice czernicy są brązowe.
Jakie gatunki kaczek występują w Polsce?
W Polsce można spotkać wiele gatunków. Najpopularniejsze to krzyżówka, głowienka i czernica. Występują też cyranka, cyraneczka, podgorzałka i płaskonos. Niektóre gatunki są pod ochroną.
Opis wybranych gatunków
- Krzyżówka (Anas platyrhynchos): Królowa polskich wód. Ma brązowo-szary grzbiet i skrzydła. Na skrzydłach widać lustro. Jest biało i czarno obramowane. Samce mają zieloną głowę.
- Cyraneczka (Anas crecca): Najmniejsza z kaczek. Jej głowa i szyja mają zielone pasy. Pierś jest biało-szara. Lotki są brązowe. Podbrzusze jest białe.
- Głowienka (Aythya ferina): Mistrzyni nurkowania. Ma brązowo-rdzawą głowę i szyję. Górna część ciała jest czarna. Na piersiach widać białe plamki.
- Czernica (Aythya fuligula): Kaczka z czubkiem. Ma czarną głowę, szyję, pierś i grzbiet. Brzuch jest biały. Skrzydła są czarne z białym lusterkiem.
- Cyranka (Anas qnerquedula): Ma brązowy wierzch głowy z białymi paskami. Upierzenie kaczki jest mniej wyraźne niż kaczora.
- Podgorzałka (Aythya nyroca): Szybko latająca kaczka. Ma rdzawobrązową głowę, szyję i pierś. Podbrzusze jest białe. Skrzydła są ciemne z lusterkiem.
- Płaskonos (Anas clypedta): Charakterystyczny dziób. Ma zieloną głowę. Pierś jest biała. Skrzydła są ciemne z białymi smugami. Dziób jest czarny i szeroki.
Wielkość dzikich kaczek różni się. Krzyżówka osiąga 60 cm długości. Cyraneczka ma około 35 cm. Głowienka mierzy 55 cm.
Siedliska i tryb życia
Dzikie kaczki przebywają na terenach wodnych. Preferują rzeki, stawy i jeziora. Spotkasz je na mokradłach i torfowiskach. Lubią też strumyki i rowy. Potrzebują gęstej roślinności nadbrzeżnej.
Kaczki są wszystkożerne. Żywią się roślinami i owadami. Jedzą mięczaki i skorupiaki. Ich dieta obejmuje wodorosty, trawy i drobne ryby. Spożywają ziarno i ikrę rybią. Odgrywają ważną rolę w ekosystemach wodnych. Kontrolują populacje owadów. Rozprzestrzeniają nasiona roślin wodnych.
Większość gatunków to ptaki wędrowne. Migrują zimą na południe Europy lub do Afryki Północnej. Przylot do Polski następuje wczesną wiosną (marzec). Odlot jest we wrześniu. W okresie zimowym mogą pozostać w Polsce. Dzieje się tak, gdy warunki są odpowiednie.
Lęgi kaczek odbywają się w kwietniu-maju. Składają od 6 do 14 jaj. Jaja są jasnozielone lub różowo-zielone. Po wylęgu pisklęta szybko opuszczają gniazdo. Wychodzą z matką po 6-12 godzinach. Są zdolne do samodzielnego życia po 4-8 tygodniach.
Ochrona gatunkowa i zagrożenia
Nie wszystkie gatunki kaczek w Polsce są chronione. Ochrona dotyczy głównie gatunków zagrożonych. Dotyczy też tych narażonych na działania człowieka. Przykłady chronionych gatunków to bielaczek i czernica. Głowienka jest zagrożona wyginięciem globalnie. Populacja głowienki w Polsce spadła o 75% w 30 latach. Szacuje się ją na 2–11 tys. par. Głowienka jest na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN.
Łyska również doświadcza spadku liczebności. Liczba łysek w Polsce spadła o 70-90% w 30-40 latach. Populacja szacowana jest na 33–57 tys. par. Populacja czernicy w Polsce to 2-8 tys. par. Populacja cyraneczki to 1,3–1,7 tys. par.
Polowania a ochrona
W Polsce można polować na niektóre gatunki kaczek. Okres polowań na kaczki to 15 sierpnia – 21 grudnia. Wiosenne polowania na kaczory są zakazane. Eksperci i ornitolodzy apelują o zmiany. Chcą skreślenia głowienki, czernicy, cyraneczki i łyski z listy ptaków łownych. Argumentują, że polowania to głównie rekreacja. Nie mają uzasadnienia ekonomicznego ani gospodarczego.
„Polowanie przez polskich myśliwych na gatunki będące w regresie, w tym na gatunek zagrożony wyginięciem w skali globalnej (głowienka), jest bez wątpienia trudne do merytorycznego uzasadnienia i nieakceptowane przez znaczną część społeczeństwa”
Polski Komitet Krajowy IUCN i inne organizacje popierają te postulaty. Chcą zmiany okresu polowań na kaczki. Sugerują 15 września – 21 grudnia. Apelują o zakaz nocnych polowań na ptaki wodne. Ważne jest wprowadzenie zakazu używania śrutu ołowianego. Dotyczy to polowań na terenach wodno-błotnych.
Ochrona a inwestycje
Ochrona ptaków może wpływać na inwestycje. Objęcie ścisłą ochroną kolejnych gatunków budzi obawy. Ministerstwo Obrony i inne resorty wyrażają zaniepokojenie. Uważają, że może to utrudnić realizację kluczowych inwestycji. Dotyczy to programu 'Tarcza Wschód’. Konieczność uzyskiwania zezwoleń na ingerencję w gniazda jest problemem. Przy liczebnym występowaniu ptaków może to opóźnić inwestycje. Chodzi o inwestycje drogowe, kolejowe i lotnicze.
Resort klimatu i środowiska broni zmian. Argumentuje, że spadek liczebności ptaków jest faktem. Polowania płoszą ptaki. Ochrona ptaków wodnych ma pomóc w niwelowaniu skutków susz. Chodzi też o zmiany klimatu. Ochrona siedlisk jest kluczowa. Pomaga zachować różnorodność gatunkową kaczek.
Systematyka i cechy kaczkowatych
Kaczkowate (Anatidae) to rodzina ptaków. Należą do rzędu blaszkodziobych (Anseriformes). Zamieszkują cały świat poza Antarktydą. Charakteryzują się dużą różnorodnością. Długość ciała wynosi od 28 do 170 cm. Rozpiętość skrzydeł to 60-250 cm. Masa waha się od 300 g do 22,5 kg.
Ptaki te mają charakterystyczny dziób. Posiada dwa rzędy blaszek na brzegach. Dziób jest zwykle spłaszczony. Szyja może być średnia lub bardzo długa. Skrzydła są krótkie, ogon krótki. Nogi są krótkie i przesunięte ku tyłowi. Palce spięte są błoną pławną. Samce często mają kontrastowe ubarwienie. Samice są stonowane. Samce posiadają prącie.
Kaczkowate żywią się głównie w wodzie. Niektóre szukają pokarmu na lądzie. Ich dieta jest roślinna i zwierzęca. Są to ptaki wędrowne. Lecą w stadach w kształcie litery V. Wiele gatunków udomowiono. Niektóre hoduje się w stanie półdzikim. Zniesienie jaj liczy od 2 do 20.
W Polsce gatunki kaczkowatych podlegają ochronie ścisłej. Istnieją wyjątki dla kilku gatunków łownych. Gatunki inwazyjne to bernikla kanadyjska i gęsiówka egipska. Sterniczka jamajska jest również inwazyjna. Zaleca się wciągnięcie bernikli i gęsiówki na listę łownych. Eliminacja sterniczki jest ważna ze względu na jej inwazyjność.
Obserwacja kaczek w naturalnym środowisku
Obserwowanie kaczek to fascynujące hobby. W Polsce mamy wiele miejsc do tego celu. Najlepsze to rezerwaty przyrody i parki narodowe. Warto odwiedzać też miejskie parki z akwenami. Przykładem są Łazienki Królewskie w Warszawie.
Kiedy i gdzie można obserwować kaczki w Polsce?
Kaczki można obserwować przez cały rok. Najlepsze okresy to wiosna i jesień. Wtedy odbywają się migracje. Miejsca obserwacji to stawy, rzeki, jeziora, mokradła. Parki narodowe jak Biebrzański są idealne. Dolina Baryczy to kolejne świetne miejsce.
Przygotowanie do obserwacji jest proste. Potrzebujesz lornetki i atlasu ptaków wodnych. Ciepłe ubranie jest wskazane. Dostosuj poszukiwania do regionu. Obserwuj o świcie lub wczesnym wieczorem. Podczas obserwacji zachowaj ciszę. Nie zakłócaj spokoju ptaków. Szacunek dla przyrody jest najważniejszy.
Zobacz także:
Dodaj komentarz