Zmiany w przepisach dotyczących dzierżawy ziemi rolnej mają uporządkować kwestię dopłat. Dowiedz się, kto faktycznie powinien otrzymywać unijne i krajowe wsparcie finansowe. Poznaj plany Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na nadchodzące lata.
Obecny stan prawny: Kto może ubiegać się o dopłaty?
Rolnicy mogą ubiegać się o płatności obszarowe. Warunki przyznania wsparcia określają przepisy. Podstawą jest ustawa o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Płatności przysługują rolnikowi. Musi on posiadać grunty rolne. Posiadanie musi trwać do 31 maja roku złożenia wniosku. Płatności dotyczą osób faktycznie uprawiających ziemię. Wykonują oni czynności niezbędne do funkcjonowania gospodarstwa. Dopłaty nie są dla właścicieli. Nie uprawiają oni ziemi osobiście. Prawo do dopłat mają posiadacze zależni. Dotyczy to tych, którzy faktycznie uprawiają zadeklarowane grunty.
W przypadku gdy grunt rolny stanowi przedmiot posiadania samoistnego i posiadania zależnego, płatności przysługują posiadaczowi zależnemu, czyli temu, kto faktycznie zajmuje się uprawą zadeklarowanych do płatności gruntów.
ARiMR przeprowadza postępowanie wyjaśniające. Dotyczy to konfliktu kontroli krzyżowej. Taka sytuacja ma miejsce, gdy dwie strony wnioskują o dopłaty do tej samej działki. W przypadku konfliktu płatności dostaje rolnik. Musi on faktycznie użytkować grunt. Potrzebuje też tytułu prawnego do ziemi.
Pytanie: Czy właściciel ziemi zawsze otrzymuje dopłaty?
Odpowiedź: Nie, dopłaty przysługują osobie faktycznie uprawiającej ziemię. Właściciel, który oddał grunt w dzierżawę i nie prowadzi działalności rolniczej, nie powinien składać wniosku o dopłatę.
Działalność rolnicza jako kluczowy warunek
Aby otrzymać dopłaty, musisz prowadzić działalność rolniczą. Artykuł 21 ustawy o Planie Strategicznym dla WPR definiuje tę działalność. Obejmuje ona wytwarzanie produktów rolnych. Dotyczy to hodowli, chowu i uprawy. Działalność rolnicza to także inne działania wymienione w TFUE. Do płatności uprawnione są osoby. Wykonują one czynności niezbędne dla gospodarstwa. Obejmuje to działania organizacyjne i kierownicze. Ważne jest osobiste zaangażowanie w pracę fizyczną.
Najważniejsza jest produkcja rolna.
Właściciel gruntu nie prowadzi działalności rolniczej. Nie ma prawa składać wniosku o dopłaty. Prawo do dopłat nie przysługuje właścicielom. Dysponują oni tylko tytułem własności. Nie zajmują się produkcją rolną.
Konflikty i „fikcyjne” dzierżawy
Często wnioski o płatności składają osoby nieuprawnione. Dotyczy to sytuacji, gdy właściciel oddaje ziemię w dzierżawę. Pobiera on dopłaty, choć nie uprawia ziemi. Wydzierżawianie ziemi odbywa się nieformalnie. Brak ewidencji w ARiMR to problem. Taka praktyka jest niezgodna z prawem. Błędna umowa dzierżawy zawiera taki zapis. Mówi on, że dopłaty pobiera tylko właściciel. To jest niezgodne z przepisami.
Wnioski bez tytułu prawnego mogą prowadzić do strat. Właściciel może oddać grunty w dzierżawę. Następnie składa wniosek o płatności. Może to skutkować kontrolą. Konieczny może być zwrot środków. Ekoschematy i pomoc suszowa nie są dostępne. Dotyczy to fikcyjnych dzierżaw. Faktyczny posiadacz traci możliwość wsparcia. Wnioski o płatności obszarowe są składane. Dotyczy to osób, którym faktycznie nie przysługują dopłaty.
Nadchodzące zmiany w przepisach o dzierżawie
Ministerstwo rolnictwa przygotowuje reformę. Dotyczy ona przepisów o dzierżawie ziemi rolniczej. Nowe regulacje mają uporządkować tę kwestię. Umożliwią dzierżawcom ubieganie się o dopłaty. Chodzi o dopłaty krajowe i unijne. Resort rolnictwa zajmuje się zmianami w ustawie. Celem jest umożliwienie korzystania z dopłat. Dotyczy to faktycznych prowadzących działalność rolniczą. Projekt ustawy planowany jest do wejścia w życie. Stanie się to od stycznia 2026 roku. Wkrótce ruszą konsultacje z rolnikami.
Chcemy to trochę uporządkować, na czym skorzystałyby obie strony – ocenia minister Siekierski.
W ciągu najbliższych tygodni prześlemy projekt do dyskusji z rolnikami – dodał Czesław Siekierski.
Zmiany mają zachęcać do zawierania umów. Chodzi o umowy długoterminowe dzierżawy. Ma to wzmocnić stabilność produkcji rolniczej. System ewidencji umów w ARiMR jest planowany. Ma zapewnić przejrzystość. Określi faktycznych beneficjentów dopłat.
Korzyści z uporządkowania systemu
Nowe przepisy przyniosą korzyści obu stronom. Dzierżawca będzie mógł korzystać z dopłat. Dotyczy to środków unijnych i krajowych. Właściciel ziemi też zyska. Będzie mógł korzystać ze świadczeń społecznych. Dotyczy to na przykład KRUS. System uporządkowania da korzyści obu stronom. Obie strony umowy dzierżawy będą mogły korzystać z dopłat. Skorzystają też ze świadczeń społecznych.
Chcemy to trochę uporządkować, na czym skorzystałyby obie strony, bo rolnik, który będzie tę ziemię uprawiał, będzie mógł korzystać z niektórych dopłat ze środków unijnych jako dzierżawca, jako ten, który pracuje na tej ziemi. Ale także ten rolnik, który tę ziemię przekazuje w dzierżawę, będzie mógł korzystać ze świadczeń społecznych, jak np. KRUS – ocenia minister rolnictwa.
Stabilne umowy dzierżawy zabezpieczą interesy właścicieli. Długość dzierżawy to kluczowy element. Wpływa na decyzje inwestycyjne dzierżawcy. Warto rozważyć stabilne umowy długoterminowe.
- Ruszą konsultacje projektu ustawy z rolnikami.
- Wdrożenie zmian w 2026 roku wymaga wcześniejszych uzgodnień.
- Podkreślono konieczność ewidencjonowania umów dzierżawy w ARiMR.
- Ważne, aby właściciele gruntów i dzierżawcy rozważali stabilne umowy.
Formalizacja umów dzierżawy
Umowa dzierżawy może być ustna lub pisemna. W Polsce umowa ustna jest ważna. Ma taką samą moc jak pisemna. Przepisy Kodeksu cywilnego regulują formę. Umowy na ponad rok wymagają formy pisemnej. Niezachowanie formy pisemnej zmienia umowę. Po roku jest ona na czas nieoznaczony. Pisemne umowy dzierżawy mają korzyści. Zapewniają prawo pierwokupu dla dzierżawców. Wymagają daty pewnej.
Po pierwsze, umowa dzierżawy może być zawarta w formie pisemnej lub ustnej.
Z art. 660 Kodeksu cywilnego w związku z art. 694 k.c. wynika wymóg formy pisemnej dla umów dzierżawy gruntów rolnych zawartych na okres dłuższy niż rok.
Umowę dzierżawy można wypowiedzieć. Zgodnie z art. 704 k.c. jest to możliwe. Wypowiedzenie na rok naprzód jest standardem. Dotyczy końca roku dzierżawnego. Możliwe jest też sześć miesięcy naprzód. Dotyczy to końca roku dzierżawnego. W przypadku umowy na czas określony, wypowiedzenie jest trudniejsze. Nie można jej wypowiedzieć wcześniej bez zgody. Wymaga to wyraźnych postanowień umowy.
- Zaleca się zawieranie umów dzierżawy w formie pisemnej.
- Dla prawa pierwokupu potrzebna jest umowa pisemna z datą pewną.
- Rolnicy powinni znać warunki wypowiedzenia umów.
Pytanie: Czy umowa dzierżawy musi być pisemna, aby otrzymać dopłaty?
Odpowiedź: Przepisy UE i polskie wymagają posiadania tytułu prawnego. Umowa dzierżawy, nawet ustna, może być takim tytułem. Jednak pisemna umowa z datą pewną jest lepsza. Ułatwia udokumentowanie prawa do gruntów, zwłaszcza przy kontrolach ARiMR.
Pytanie: Co zrobić, jeśli w umowie dzierżawy jest zapis, że dopłaty pobiera właściciel?
Odpowiedź: Taki zapis jest niezgodny z prawem. Dopłaty należą się faktycznemu użytkownikowi ziemi. Zaleca się sporządzenie aneksu do umowy. Należy wykreślić błędne postanowienie. W aneksie powinno być wskazane, że prawo do dopłat ma dzierżawca.
Spadek liczby gospodarstw i formalizacja
Liczba gospodarstw rolnych w Polsce spada. Wyniki Spisu Rolnego 2020 pokazały około 1,3 mln gospodarstw. To spadek o 13% w stosunku do 2010 roku. Szacunki ARiMR mówią o 1,2 mln producentów rolnych. Faktyczna liczba może być niższa. Rośnie liczba gospodarstw wydzierżawiających ziemię. Dotyczy to rolników z mniejszą produkcją. Często nie są zainteresowani rozwojem. Wydzierżawiają ziemię innym rolnikom. Ci stawiają na rozwój produkcji.
Rośnie liczba gospodarstw, które wydzierżawiają znaczne obszary ziemi od rolników, szczególnie tych, którzy mają produkcję w mniejszej skali, nie są zainteresowani jej rozwojem, często nie mają ku temu warunków. Stąd wydzierżawiają ziemię tym rolnikom, którzy stawiają na rozwój produkcji rolniczej – mówi minister rolnictwa i rozwoju wsi Czesław Siekierski.
Trendem jest dążenie do większej transparentności w rolnictwie. Wzrost znaczenia dokumentacji cyfrowej jest widoczny. Cyfryzacja systemów podatkowych i księgowych postępuje. Dotyczy to również rolnictwa. Integracja systemów analitycznych i big data w kontroli podatkowej to przyszłość. W 2024 roku skuteczność kontroli podatkowych była wysoka. Wyniosła 98,1%. Kontrole celno-skarbowe miały 94% skuteczności. To świadczy o rosnącym poziomie egzekwowania prawa. Zmiany legislacyjne mają na celu stabilność systemu. Dotyczy to systemu rolniczego i podatkowego.
Pytanie: Jakie dokumenty warto zachować w związku z umową dzierżawy?
Odpowiedź: Warto zachować kopię umowy dzierżawy (szczególnie pisemnej). Ważne są też dowody płatności czynszu. Dokumenty te są potrzebne w przypadku kontroli ARiMR. Potwierdzają one tytuł prawny do gruntów.
Znajomość przepisów i odpowiednie dokumentowanie umów dzierżawy są kluczowe. Wpływa to na dostęp do wsparcia finansowego. Nowe przepisy mają ułatwić ten proces. Zapewnią dopłaty faktycznym producentom rolnym. Warto śledzić zmiany legislacyjne.
Zobacz także:
- Dzierżawa gruntu pod farmy wiatrowe i fotowoltaiczne: Ceny, warunki i aspekty prawne
- Umowa Dzierżawy Gruntów Rolnych a KRUS – Kompleksowy Przewodnik
- Dzierżawa gruntów rolnych w Polsce: Ile kosztuje hektar i od czego zależy cena?
- Jak sprawdzić dopłaty bezpośrednie i kto je otrzymał?
- Premia dla Młodego Rolnika 2024/2025 – jak uzyskać 200 tys. zł dotacji z ARiMR?
Dodaj komentarz