Ekologiczna uprawa pora jest możliwa. Poznaj skuteczne metody ochrony przed najgroźniejszymi zagrożeniami. Dowiedz się, jak rozpoznać choroby i szkodniki pora. Stosuj naturalne sposoby zwalczania problemów w ogrodzie.
Ekologiczna uprawa pora – klucz do zdrowych roślin
Uprawa pora metodami ekologicznymi jest stosunkowo łatwa. Por to warzywo dość proste w uprawie. Wymaga jednak odpowiedniego stanowiska. Zagon musi być nasłoneczniony. Sadź pory z dala od zarośli, łąk i nieużytków. Unikaj uprawy w monokulturze. Zachowaj odpowiednie zmianowanie. Przerwa w uprawie powinna wynosić minimum 4 lata. To kluczowe w ekologicznej ochronie pora. W zmianowaniu nie uprawiaj warzyw spokrewnionych z porem. Nie sadź cebuli w tym samym miejscu częściej niż co 4 lata. Pory mają duże wymagania pokarmowe. Najlepiej uprawiać je na nawozach organicznych. Kompost i obornik są doskonałym wyborem. Pamiętaj, że przenawożenie zwiększa podatność na choroby i szkodniki. Systematycznie usuwaj chwasty. Dziko rosnące rośliny są często żywicielami patogenów. Regularne odchwaszczanie zmniejsza ryzyko problemów. Usuwaj resztki pożniwne. To także pomaga zredukować zagrożenie.
Najczęstsze choroby pora i ich zwalczanie
W uprawie pora pojawiają się różne choroby. Najczęściej są to choroby grzybowe. Mogą poważnie zaszkodzić roślinom. Szczególnie sprzyja im wilgotna pogoda. Warto znać objawy tych chorób. Wtedy łatwiej zapobiegać ich występowaniu. Do najczęstszych należą rdza pora, różowa zgnilizna korzeni, biała zgnilizna korzeni i alternarioza.
Rdza pora
Rdza jest chorobą grzybową. Wywołuje ją patogen Puccinia porri. Choroba atakuje liście pora. Objawy to żółte lub pomarańczowe plamy. Później tworzą się czarne skupiska plam. Liście żółkną i zamierają. Na liściach widać pomarańczowo-żółte plamki (ecja). Są one wypełnione zarodnikami letnimi. Na zamierających liściach pojawiają się czarne plamki (telia). Chorobie sprzyja umiarkowana temperatura. Wysoka wilgotność powietrza także jej sprzyja. Choroba często pojawia się pod koniec wiosny, w maju i czerwcu. Najbardziej podatne są odmiany średnio późne i późne. Szczypiorek i cebula siedmiolatka też chorują na rdzę. Aby zapobiegać rdzy, stosuj zmianowanie. Przerwa w uprawie powinna wynosić co najmniej 4 lata. Unikaj przenawożenia azotem. W przypadku silnego porażenia można zastosować oprysk. Dostępne są dedykowane fungicydy.
Jakie są pierwsze objawy rdzy pora?
Pierwsze objawy to drobne, żółte lub pomarańczowe plamki na liściach. Z czasem plamki zmieniają kolor na rdzawy.
Alternarioza pora
Alternarioza pojawia się na roślinie w połowie lata. Objawy to białe, brązowofioletowe plamy. Widoczny jest brunatnoczarny nalot grzybni. (Według Plantis): Na liściach pojawiają się żółte lub brązowe plamy. Są one wodniste. Tworzą się pęknięcia na nerwach. Przez nie wnikają patogeny. Liście przedwcześnie zamierają. Porażone pory szybko psują się podczas przechowywania. Chorobie sprzyja wilgotna i ciepła pogoda. Wiatr i woda przenoszą grzyby. Unikaj uprawy porów i cebuli w tym samym miejscu rok po roku. Unikaj podlewania roślin na liście. Można zastosować oprysk preparatem na bazie grejpfruta, na przykład Biosept Active. Skuteczny bywa też oprysk fungicydem Amistar 250 SC.
Biała zgnilizna pora
Biała zgnilizna pora wywoływana jest przez Sclerotium cepivorum. (Według Plantis): Objawy to żółknięcie i zamieranie porów. Korzenie są zgniłe. Pokrywa je grzybnia. Chorobie sprzyja temperatura 17–21°C. Resztki grzybni mogą zimować w glebie. Przyczyną przenoszenia są pozostałości roślinne. Aby zwalczyć tę chorobę, konieczna jest długa przerwa w uprawie. Przerwa powinna wynosić co najmniej 8 lat na tym samym stanowisku.
Inne choroby pora
Fytoftoroza porów objawia się więdnięciem siewek. Dzieje się to mimo podlewania. Starsze rośliny żółkną. Liście zasychają. Zakażenie przenosi się między roślinami. Chorobie sprzyja zbyt mokra ziemia. Brak słońca także jej sprzyja. Uprawiaj pory w nasłonecznionych miejscach. Unikaj podmokłych stanowisk. Stosuj zmianowanie co 4 lata. Pomocny bywa preparat Polyversum WP.
Różowa zgnilizna korzeni pora powoduje słabe rośnięcie porów. Rośliny karłowacieją. Liście żółkną i zasychają. Korzenie stają się różowe. Stopniowo zamierają. Chorobie sprzyja ciepła, sucha pogoda. Nadmierne nagrzewanie się gleby sprzyja chorobie. Niewłaściwe nawożenie także. Brak próchnicy w glebie jest problemem. Unikaj uprawy pora w tym samym miejscu rok po roku. Stosuj obornik i kompost.
Żółta smugowatość porów to choroba wirusowa. Wirusy przenoszone są przez wciornastki. Objawy to żółtawe, kanciaste plamy. Mają zielone środki. Plamy powiększają się i łączą. Liście zasychają. Prowadzi to do mniejszych plonów. Zwalczanie polega na zmianowaniu co 4 lata. Ważne jest ograniczanie populacji wciornastków.
Najgroźniejsze szkodniki pora i metody walki
Uprawa pora jest narażona na ataki szkodników. Zagrożenie trwa przez cały sezon. Szkodniki pora mogą szybko zniszczyć plon. Największe zagrożenie stanowią śmietka cebulanka i wciornastek tytoniowiec. Groźna jest także miniarka porówka. Inne szkodniki to chowacz szczypiorak, pędraki, rolnice i wgryzka szczypiorka.
Śmietka cebulanka
Śmietka cebulanka to niewielka muchówka. Jej larwy uszkadzają korzenie pora. Larwy są biało-żółte. Mają około 7 mm długości. Objawy żerowania to żółknięcie i gnicie porów. Larwy widać po przekrojeniu rośliny. Szkodnik jest najczęściej aktywny w sezonie wegetacyjnym. Sprzyja mu uprawa cebuli i porów w tym samym miejscu. Unikaj sadzenia tych warzyw częściej niż co 4 lata na tej samej działce. Można stosować preparat Wrotycz Ekstrakt. Pomocne są żółte tablice lepowe. Służą do monitorowania i wyłapywania dorosłych muchówek. W przypadku silnego ataku można użyć insektycydów, na przykład preparatu Mospilan 20 SP.
Jak rozpoznać atak śmietki cebulanki?
Główne objawy to żółknięcie i gnicie porów. Po przekrojeniu rośliny widać w środku biało-żółte larwy.
Wciornastek tytoniowiec
Wciornastek tytoniowiec to drobny owad. Wysysa sok z rośliny. Żeruje na korzeniach i liściach. (Według Plantis): Objawy to białosrebrzyste plamki na liściach. Liście blakną i zasychają. Zaatakowane pory są mniejsze. Szkodnik jest aktywny przez cały rok. Sprzyja mu ciepła pogoda. Brak deszczu i ciepłe warunki zwiększają zagrożenie. Naparem z wrotyczu pospolitego można zwalczać wciornastki. Ważne jest usuwanie chwastów. Chwasty mogą być żywicielami wciornastków. Dostępne są preparaty na bazie oleju rydzowego, na przykład Agrocover Spray.
Miniarka porówka
Miniarka porówka to groźny szkodnik pora. Pojawia się w ogrodzie latem i jesienią. To niewielka muchówka. Dorosłe owady mają 3 do 4 mm długości. Larwy mają około 5 mm. Larwy drążą korytarze wewnątrz liści. Prowadzi to do osłabienia roślin. Uszkodzone liście mogą gnić. Larwy zimują w glebie lub resztkach roślinnych. Są gotowe do ataku w kolejnym sezonie. Szkodnik występuje dwukrotnie w ciągu roku. Pierwsze pokolenie lata od połowy kwietnia do końca maja. Drugie pokolenie od sierpnia do października. Larwy drugiego pokolenia są najbardziej szkodliwe. Atakują zgrubiałe części łodyg. Uszkadzają pory, cebulę i czosnek. Uszkodzenia wewnętrzne widać po przekrojeniu rośliny. Miniarka porówka żeruje na liściach. Wygryza w nich tunele. Aby zapobiegać atakom, usuń resztki roślinne po zbiorach. Wykonaj głęboką orkę gleby. Opóźnij sadzenie pora na koniec maja lub czerwiec/lipiec. Starannie dobierz stanowisko uprawy. Unikaj zarośli i nieużytków. Unikaj nadmiernego nawożenia azotem. Stosuj mechaniczne bariery, na przykład siatki na owady. Pomocne są żółte tablice lepowe do monitorowania. Monitoruj plantację regularnie. Szybko reaguj na pierwsze oznaki inwazji. Przy niewielkich infestacjach użyj domowych oprysków z czosnku. W przypadku silnego ataku stosuj opryski chemiczne. Dostępne są preparaty z grupy pyretroidów. Stosuj je regularnie co 7-10 dni.
Kiedy miniarka porówka jest najbardziej szkodliwa?
Najbardziej szkodliwe jest drugie pokolenie miniarki porówki. Atakuje ono rośliny od sierpnia do października. Larwy żerują wtedy w zgrubiałych częściach łodyg.
Inne szkodniki pora
Chowacz szczypiorak atakuje w maju i czerwcu. Objawy to drobne dziurki w liściach. Widoczne są przebarwienia. W liściach można znaleźć żółtawe larwy. Sprzyjają mu wilgotne zarośla i ugory. Unikaj uprawy pora blisko zarośli. Można stosować preparaty NeemAzal T/S lub Mospilan 20 SP.
Pędraki to larwy chrząszczy. Żyją w glebie od 1 do 5 lat. Uszkadzają korzenie pora. Wygryzają dziury w liściach. Larwy widać w ziemi. Często występują blisko łąk i pastwisk. Zbierać i niszczyć pędraki ręcznie. Pomocne są preparaty mikrobiologiczne, na przykład Larva Stoper. Skuteczny bywa też Wrotycz Ekstrakt.
Rolnice to gąsienice motyli. Są aktywne w nocy. Wygryzają dziury w liściach. Robią wżery w korzeniach. Pod ziemią tworzą kryjówki. Wokół roślin widać czarne odchody. Zbierać gąsienice ręcznie w nocy. Można użyć preparatu mikrobiologicznego Lepinox Plus.
Wgryzka szczypiorka jest aktywna w nocy. Objawy to podłużne smugi w liściach. Widać jasne smugi i dziury w młodych liściach. Skórki zesychają i pękają. Uszkodzone pory są bardziej podatne na choroby. Są też mniej odporne na mróz. Sprzyjają jej resztki roślinne w glebie. Atakuje częściej, gdy uprawa jest w tym samym miejscu. Zwalczanie obejmuje stosowanie preparatów NeemAzal T/S lub Mospilan 20 SP.
Naturalne i ekologiczne metody ochrony
Naturalne środki na szkodniki są dobrą alternatywą. To alternatywa dla chemicznych środków ochrony roślin. Naturalne sposoby są tanie i ekologiczne. Obejmują sadzenie roślin odstraszających. Można przygotować opryski z ziół. Skuteczne są także opryski z chwastów. Dostępne są też gotowe preparaty naturalne. Ich wybór w sklepach ogrodniczych rośnie.
Rośliny odstraszające i uprawa współrzędna
Niektóre rośliny odstraszają szkodniki. Lawenda odstrasza wiele owadów. Należą do nich muchy, komary i kleszcze. Odstrasza także mrówki i mszyce. Sadzenie cebuli, czosnku i marchwi pomaga. Sadź je w uprawach współrzędnych. Odstrasza to szkodniki pora.
Napary, wyciągi i gnojówki roślinne
Napary i wyciągi roślinne są przydatne. Są skuteczne w walce ze szkodnikami. Przygotowuje się je z różnych roślin. Należą do nich skrzyp, drożdże, czosnek i cebula. Używa się także mniszka lekarskiego, pokrzywy i wrotyczu. Naparem z wrotyczu pospolitego można zwalczać wciornastek. Walcząc z mszycami, stosuj wyciąg z czosnku. Skuteczne są też wyciągi z cebuli i mniszka. Pomaga także wyciąg z pokrzywy. Wywar z czosnku działa na mszyce.
Domowe sposoby i „odpady” kuchenne
Pielęgnacja roślin domowymi sposobami jest prosta. Nie musi być kosztowna. Woda po gotowaniu jajek jest korzystna. Podobnie woda po ziemniakach. Woda po makaronie i szpinaku także. Zawiera składniki odżywcze.
Pamiętajmy o tym, że woda po gotowaniu jajek, ziemniaków, makaronu czy szpinaku nie może być solona.
Skórki od banana wspierają rośliny. Mleko pomaga. Pokruszone skorupki jaj są cenne. Łupiny z ziemniaków także. Fusy z herbaty i kawy są użyteczne. Popiół z papierosów może wspomagać rośliny. Podlewaj rośliny wodą z gotowania warzyw. Woda z gotowania makaronu także się nadaje.
Naturalni wrogowie i biopestycydy
Przyroda oferuje wsparcie. Naturalni wrogowie pomagają chronić pory. Biedronki to naturalni wrogowie szkodników. Złotooki także pomagają. Wprowadź ich do ogrodu. Biopestycydy są skuteczne. Te zawierające Bacillus thuringiensis zwalczają niektóre szkodniki. To naturalne metody ochrony.
Profilaktyka i agrotechnika – najlepsza ochrona
Najlepszą ochroną jest profilaktyka. Stosuj systematyczne działania ochronne. Powinny być zróżnicowane. Podstawę zwalczania szkodników stanowią działania profilaktyczne. Unikanie monokultury jest ważne. Izolacja upraw pomaga. Eliminacja chwastów to klucz. Regularne odchwaszczanie zmniejsza ryzyko chorób. Usuwanie resztek pożniwnych jest konieczne. Zmniejsza to ryzyko chorób i szkodników. Wybór mniej podatnych odmian pomaga w ochronie. Używaj sprawdzony materiał rozmnożeniowy. Prawidłowy dobór miejsca pod uprawę jest ważny. Unikaj przenawożenia roślin. Nadmierne podlewanie także szkodzi. Regularnie lustruj plantację. Pozwala to wykryć choroby wcześnie. Kluczowe są zabiegi agrotechniczne. Monitorowanie plantacji jest niezbędne. Stosowanie naturalnych metod ochrony jest korzystne. Używaj odczynników naturalnych i ekologicznych. Pamiętaj, że brak ochrony ma konsekwencje. Podczas niewystarczającej ochrony plon może obniżyć się nawet o 59 proc.
| Zabieg profilaktyczny | Cel |
|---|---|
| Zmianowanie upraw (min. 4 lata) | Ograniczenie chorób i szkodników glebowych |
| Wybór stanowiska (słoneczne, z dala od zarośli) | Zmniejszenie ryzyka chorób grzybowych i ataków niektórych szkodników |
| Nawożenie organiczne (kompost, obornik) | Wzmocnienie roślin, zmniejszenie podatności na choroby |
| Regularne odchwaszczanie | Eliminacja żywicieli patogenów, zmniejszenie konkurencji |
| Usuwanie resztek pożniwnych | Likwidacja miejsc zimowania patogenów i szkodników |
Środki ochrony roślin – kiedy i jak stosować?
Gotowe środki ochrony roślin są dostępne. Obejmują nawozy i biośrodki. Dostępne są preparaty zwalczające szkodniki. Są też preparaty na choroby. Naturalne preparaty działają kontaktowo. Stosuj je interwencyjnie. Użyj ich po zauważeniu szkodników. Preparaty tworzą powłokę na roślinie. Utrudnia to szkodnikom oddychanie. Utrudnia też poruszanie się. Preparaty naturalne można stosować przez cały sezon. Wśród naturalnych środków są preparaty. Mają działanie żołądkowe i kontaktowe. Wnikają do tkanek roślin. Dostają się do przewodów pokarmowych szkodników. (Według źródła): Preparat SUBSTRAL Floris AE zawiera naturalne pyretryny. Są one trujące i toksyczne. Stosuj go nie częściej niż 2 razy w sezonie. Stosuj wyłącznie w ogrodach. Należy przestrzegać zaleceń producenta. Unikaj deszczu podczas oprysku. Unikaj silnego wiatru. Nie stosuj w upał. Omijaj okresy kwitnienia owadów zapylających. Opryski wczesnowiosenne są korzystne. Pszczoły wtedy nie latają. Wykaz środków dopuszczonych do ekologicznej uprawy jest dostępny online. Można go znaleźć na stronie Instytutu Ochrony Roślin.
Kiedy najlepiej stosować opryski chemiczne?
Stosuj opryski chemiczne zgodnie z zaleceniami producenta. Unikaj deszczu, silnego wiatru i upału. Nie wykonuj oprysków w okresie lotu owadów zapylających.
Gdzie można znaleźć listę środków do ekologicznej uprawy?
Lista środków dopuszczonych do ekologicznej uprawy jest dostępna na stronie Instytutu Ochrony Roślin.
Zobacz także:
Dodaj komentarz