Skrzypionka zbożowa to groźny szkodnik zbóż. Może powodować znaczne straty w plonach. Skuteczne zwalczanie wymaga odpowiedniej wiedzy i działań. Dowiedz się, jak rozpoznać skrzypionkę i kiedy wykonać oprysk.
Czym jest skrzypionka zbożowa?
Skrzypionka to owad z rodziny stonkowatych. W Polsce występują głównie dwa gatunki. To skrzypionka zbożowa (Oulema melanopa) i skrzypionka błękitek (O. lichensis). Oba gatunki żerują we wszystkich zbożach. Najczęściej spotkasz je w pszenicy ozimej i jęczmieniu jarym.
Chrząszcze zimują w ściółce i darni. Chowają się też w rowach i na miedzach. Wiosną pojawiają się na trawach. W marcu i kwietniu zaczynają żerowanie. Chrząszcze skrzypionki zbożowej mają ceglasto-czerwone przedplecze. Ich pokrywy są zielono-niebieskie. Skrzypionka błękitek jest cała niebieska. Dorosłe owady mierzą od 3 do 6 mm. Charakterystyczne są ich szczypcowate przysadki odwłokowe. Samica składa do 300 jaj w ciągu życia. Jaja są pomarańczowożółte. Składa je na górnej stronie liści. Często robi to w grupach po 2-4 sztuki.
Dlaczego skrzypionka jest groźna dla zbóż?
Największe szkody powodują larwy skrzypionek. Wylęgają się z jaj po około 10-14 dniach. Żerują na liściach zbóż. Zjadają tkankę miękiszową wzdłuż nerwów. Tworzą charakterystyczne białe paski. Larwy przypominają małe ślimaki. Pokryte są śluzem i odchodami. Starsze larwy są bardzo żarłoczne. Mogą zniszczyć do 3,5 cm² powierzchni liścia. Jedna larwa niszczy około 10% liścia flagowego. Żerują od początku fazy liścia flagowego. Mogą żerować nawet do dojrzałości mlecznej ziarna. Larwy żerują od dolnych liści ku górze. Docierają do liścia flagowego i kłosa. Larwy mogą zredukować powierzchnię asymilacyjną liści o 50-80%. To znacznie obniża zdolność fotosyntezy. Rośliny są osłabione. Gorzej przyswajają składniki pokarmowe. Mszyce często towarzyszą skrzypionkom. One też wysysają soki z roślin. Obniżają masę ziarniaków. Zmniejszają zawartość białka. Szkodniki osłabiają rośliny. Zwiększają ich podatność na choroby grzybowe. Uszkodzone tkanki to otwarta droga dla patogenów. Mogą też przenosić wirusy traw.
Jakie straty powoduje skrzypionka?
Masowe pojawienie się skrzypionek obniża plon. Straty w plonie głównym przekraczają 40% bez ochrony. Niezwalczone skrzypionki mogą spowodować straty 30-40%. Spadek plonu może wynieść od 15% do 40%. Zależy to od liczebności szkodnika. Straty mogą sięgać od 2 do 20 dt/ha. Powoduje to wielotysięczne straty finansowe.
Kiedy i jak zwalczać skrzypionkę?
Zwalczanie skrzypionek wymaga monitoringu upraw. Decyzja o oprysku zależy od progu szkodliwości. Progi są różne dla zbóż ozimych i jarych. W zbożach ozimych to 1–1,5 larwy na źdźbło. Dotyczy to pszenicy, pszenżyta i żyta. W zbożach jarych próg wynosi 0,5–1 larwy na źdźbło. Obejmuje jęczmień, pszenicę, pszenżyto i owies. Dla jęczmienia ozimego i jarego próg to 1 larwa na 2-3 źdźbła. Dla mszyc próg to 15-25 osobników na źdźbło.
Sygnałem do zabiegu jest przekroczenie progu. Termin zwalczania to przełom maja i czerwca. To początkowy okres masowego pojawiania się larw. Larwy są najłatwiejsze do zwalczania. Mają wtedy długość od 2 do 4 mm. W tym roku skrzypionki pojawiły się wcześniej. Nalot chrząszczy zaczął się już w kwietniu. Temperatura powyżej 10°C sprzyja ich pojawianiu się. Ciepła i sucha pogoda sprzyja rozwojowi. W optymalnych warunkach populacja mszyc szybko rośnie. Zabieg najlepiej wykonać wieczorem lub późnym popołudniem.
Kiedy wykonać oprysk na skrzypionkę?
Oprysk na skrzypionkę należy wykonać po przekroczeniu progu szkodliwości. Dla zbóż ozimych to 1–1,5 larwy na źdźbło. Dla zbóż jarych to 0,5–1 larwa na źdźbło. Optymalny termin to przełom maja i czerwca. Zabieg wykonaj najlepiej wieczorem.
Metody zwalczania skrzypionki
Zwalczanie skrzypionek obejmuje metody niechemiczne i chemiczne. Działania niechemiczne to prewencja. Obejmują odpowiedni płodozmian. Starannie przygotuj stanowisko. Zapewnij izolację od innych roślin zbożowych. Prawidłowa agrotechnika niszczy larwy i poczwarki. Orka, kultywatorowanie i bronowanie są pomocne. Zrównoważone nawożenie poprawia zdrowotność roślin. Silne rośliny są mniej podatne na szkodniki. Dbanie o naturalnych wrogów jest ważne. Larwy biedronek są pożyteczne. Obfity deszcz może spłukać jaja i larwy.
Ochrona chemiczna to ostateczność. Stosuj ją po przekroczeniu progu szkodliwości. Rynek oferuje wiele insektycydów. Większość to pyretroidy. Działają kontaktowo i żołądkowo. Skuteczne są poniżej 20°C. Powyżej tej temperatury ich skuteczność spada. Acetamipryd działa wgłębnie i systemicznie. Jest skuteczny w wyższych temperaturach. Substancje czynne to cypermetryna, deltametryna, esfenwalerat. Stosuje się też gamma-cyhalotryna, flonikamid, pirymikarb. Preparaty mogą mieć formulację CS lub EG. Wybieraj środki selektywne. Uwzględnij temperaturę skuteczności. Stosuj insektycydy z różnych grup. Zapobiega to uodpornieniu szkodnika. Larwy skrzypionek są łatwe do zwalczania. Nie mają barier ochronnych na górnych liściach.
Czym zwalczać skrzypionkę?
Skrzypionkę można zwalczać insektycydami. Skuteczne są pyretroidy w niższych temperaturach. W wyższych temperaturach lepszy jest acetamipryd. Inne substancje to flonikamid i pirymikarb. Stosuj środki zgodnie z etykietą.
Zalecenia dotyczące zwalczania i bezpieczeństwa
Zawsze przestrzegaj zaleceń z etykiety środka. Środki ochrony roślin stosuj z zachowaniem bezpieczeństwa. Używaj ich zgodnie z rejestrem. Stosuj odpowiednie dawki. Wykonuj zabiegi w odpowiednich fazach roślin. Monitoruj plantacje regularnie. Szybka reakcja zapobiega dużym stratom. Wspieraj naturalnych wrogów szkodników. Integrowana ochrona roślin jest kluczowa. Łączy metody chemiczne i niechemiczne. Stosuj insektycydy, gdy liczebność szkodnika przekracza próg. Wybieraj produkty renomowanych marek. Sprawdzaj dokładne opisy i instrukcje produktów.
- Regularnie monitoruj uprawy zbóż.
- Przestrzegaj progów szkodliwości do wykonania oprysku.
- Stosuj środki ochrony roślin zgodnie z etykietą i zaleceniami.
- Wybieraj insektycydy skuteczne w danej temperaturze.
- Zwalczaj larwy, gdy są małe (2-4 mm).
- Wykonuj opryski wieczorem lub późnym popołudniem.
- Rotuj substancjami czynnymi, aby zapobiec uodpornieniu.
- Stosuj prewencyjne działania niechemiczne, jak płodozmian.
W ostatnich latach obserwuje się wzrost występowania skrzypionek. Nasilone występowanie dotyczy całego kraju. Wysokie zagrożenie jest w województwach kujawsko-pomorskim i dolnośląskim. Niskie zagrożenie jest w małopolskim i pomorskim. Monitorowanie jest niezbędne. Pozwala podjąć decyzję o ochronie w odpowiednim czasie.
Zobacz także:
Dodaj komentarz