Nawożenie kukurydzy – kompleksowy przewodnik

Odpowiednie nawożenie kukurydzy to klucz do wysokich plonów ziarna i kiszonki. Dowiedz się, jakie składniki są najważniejsze i jak je stosować.

Dlaczego nawożenie kukurydzy jest kluczowe?

Kukurydza jest jedną z najważniejszych roślin uprawnych w Polsce. Uprawia się ją na ziarno i kiszonkę. Kukurydza ma bardzo duże potrzeby pokarmowe. Wymaga zbilansowanego nawożenia makro- i mikroelementami. Odpowiednie nawożenie kukurydzy jest kluczowe. Umożliwia uzyskanie wysokich plonów. Poprawia jakość i ilość zbiorów.

Wymagania pokarmowe kukurydzy

Kukurydza ma duże wymagania pokarmowe. Zapotrzebowanie na składniki jest znaczące. W nowoczesnym nawożeniu roślin istotne jest strategiczne zarządzanie. Pozwala ono na maksymalne wykorzystanie pierwiastków. Przy plonach około 1 tony ziaren kukurydza pobiera 30 kg N. Pobiera też 30 kg K₂O. Do tego dochodzi 12 kg P₂O₅. Potrzebuje także 10 kg MgO, 10 kg CaO i 4 kg S. Nawozy dostarczają roślinom azot, fosfor, potas. Zapewniają też magnez, siarkę i cynk. W bilansie składników warto uwzględnić nawożenie naturalne. Dotyczy to obornika czy gnojowicy. Coraz mniej gospodarstw ma do nich dostęp. Najważniejszym celem jest stworzenie odpowiedniej koncentracji dostępnych form NPK. Znajdują się one w warstwie uprawnej gleby.

W dobie drożejących nawozów takie strategiczne podejście do tematu nawożenia jest koniecznością.

Pobranie składników pokarmowych

Kukurydza intensywnie pobiera składniki. Dzieje się to od fazy 4-6 liści. Proces trwa do pełni wykształcenia wiechy. Potassium jest pobierany w największej ilości. Pobranie jest intensywne od fazy 4-6 liści. Trwa do dojrzałości rośliny. W okresie wegetacji kukurydza zużywa dużo składników. Przy plonie 8-12 t/ha suchego ziarna potrzebuje 200-300 kg azotu. Zużywa też 96-144 kg fosforu (P₂O₅). Potrzebuje 224-336 kg potasu (K₂O). Do tego 80-120 kg wapnia (CaO). Wymaga też 60-90 kg magnezu (MgO). Niezbędne jest 32-48 kg siarki (S). Z mikroelementów potrzebuje 600-900 g cynku (Zn). Wymaga też 800-1200 g manganu (Mn). Potrzebuje 80-120 g miedzi (Cu). Niezbędne jest 96-144 g boru (B). Dochodzi do tego 8-12 g molibdenu (Mo).

Podstawowe wymagania glebowe kukurydzy

Kukurydza ma specyficzne wymagania glebowe. Udaje się na glebach lekkich. Rośnie dobrze na torfach niskich. Daje wyższe plony niż inne zboża. Wymaga to jednak prawidłowego nawożenia. Kukurydza nie lubi gleb podmokłych. Unika gleb zimnych i ciężkich. Nie sprzyjają jej gleby ilaste i suche. Polska leży w strefie optymalnej dla kukurydzy. Jest to obszar między szerokościami 55˚N i 45˚S.

Optymalne pH gleby

Optymalne pH gleby dla kukurydzy jest ważne. Na glebach ciężkich i średnich wynosi 6,0 do 7,0. Na glebach lekkich to 5,5 do 6,0. Gleba powinna mieć pH powyżej 5,5. Kwaśne środowisko utrudnia pobieranie składników. Dzieje się tak mimo wysokiego nawożenia. Przed siewem należy rozpoznać pH gleby. Jeśli jest to konieczne, należy wapniować. Wapnowanie musi poprzedzić nawożenie. Wymaga to co najmniej 4 tygodni odstępu.

Rola próchnicy i zasobności w P, K, Mg

Gleba pod kukurydzę powinna być bogata w próchnicę. Musi być zasobna w fosfor, potas i magnez. W glebie powinny być przyswajalne formy tych pierwiastków. Gleba powinna mieć średnią zasobność w fosfor. Niezbędna jest też średnia zasobność potasu i magnezu. Optymalne warunki do rozwoju kukurydzy to torf niskie ubogie w miedź.

Wymagania cieplne i wodne

Kukurydza jest zbożem o dużych wymaganiach cieplnych. Kiełkuje w glebie o temperaturze 6°C. Równomierne wschody uzyskuje się w 9-10°C. Lubi temperatury powyżej 16°C. Najlepiej rozwija się przy około 22°C. Dobrze znosi niewielkie przymrozki do -3°C. Kukurydza ma mniejsze wymagania wodne niż inne zboża. Jednak na dużą masę plonu wymaga dużo wilgoci. Największe potrzeby wodne wykazuje w lipcu i na początku sierpnia. To okres kwitnienia rośliny.

Nawożenie makroelementami – NPK

Azot, fosfor i potas to kluczowe makroelementy. Ich odpowiednie dawkowanie wpływa na plon. Zbilansowane nawożenie NPK jest podstawą sukcesu. Nawożenie mineralne powinno opierać się na analizie gleby. Ważna jest też wielkość potencjalnych plonów.

Rola azotu i jego dawkowanie

Azot to najbardziej plonotwórczy składnik pokarmowy. Jest składnikiem aminokwasów. Wchodzi w skład związków energetycznych. Jest częścią kwasów nukleinowych. Azot decyduje o wielkości i jakości plonu. Ma kluczowy wpływ na zawartość tłuszczu. Wpływa też na zawartość skrobi i włókna w ziarnie. Przedawkowanie azotu jest niekorzystne. Może obniżać plony. Powoduje nadmierny wzrost zielonej masy.

Pobranie azotu przez kukurydzę

Średnie pobranie azotu przez kukurydzę to 24-30 kg N. Odnosi się to do 1 tony ziarna. Do tego dochodzi odpowiednia ilość słomy. Kukurydza na ziarno pobiera 25-30 kg azotu. Dotyczy to 1 tony ziarna i słomy. Kukurydza na zielonkę pobiera 38 kg azotu. Odnosi się to do 10 ton biomasy.

Dawki azotu i terminy aplikacji

Maksymalna ilość azotu jest regulowana przez „dyrektywę azotanową”. Dawka Nmin oblicza się ze wzoru. Jest to plon osiągalny w t/ha. Mnoży się go przez pobranie jednostkowe azotu. Odejmuje się sumę N z innych źródeł. Korekta dotyczy roślin po przedplonach. Nawożenie azotem zaczyna się wiosną. Pierwsza dawka to 50-70% całkowitej. Reszta podawana jest pogłównie. Stosuje się ją przy 4-6 liściach. Nawożenie azotem na kukurydzę odbywa się w dwóch dawkach. Pierwsza przed siewem (130-215 kg/ha). Druga w fazie 14-17 liści (120-220 kg/ha). Nawożenie kukurydzy na kiszonkę można rozpocząć wcześniej. Kontynuuje się je do pełnej dojrzałości. Najwięcej azotu kukurydza potrzebuje od fazy 8 liści. Potrzebuje go do końca wiechowania.

Formy azotu (amonowa vs azotanowa)

W nawozach azot występuje w różnych formach. Forma amonowa (NH₄⁺) jest lepiej pobierana przez kukurydzę. Wymusza pobranie fosforu. Forma azotanowa (NO₃⁻) może ograniczać wzrost młodych korzeni. Zwiększa ryzyko uszkodzeń podczas chłodów. Azot w formie amonowej stosowany przedsiewnie może zakłócać wschody. Stosowanie mocznika jest preferowane. Saletra amonowa może uszkodzić rośliny. Azot w formie azotanowej jest pobierany głębiej. Dzieje się to na głębokości 4 cm od włośnika. Zbyt wczesne nawożenie azotem w formie amonowej powoduje straty.

Nawożenie fosforem – znaczenie dla korzeni

Fosfor jest najmniej mobilnym pierwiastkiem w glebie. Jest szczególnie ważny na początku wzrostu. Wzmacnia system korzeniowy. Wpływa na kwitnienie. Niedobór fosforu objawia się przebarwieniami. Widoczne są czerwono-fioletowe liście. Zahamowanie wzrostu też jest objawem. Słaby rozwój systemu korzeniowego to kolejny symptom. Kukurydza jest wrażliwa na deficyt fosforu. Dotyczy to wczesnych faz wzrostu. Szczególnie w chłodne wiosny.

Dostępność fosforu w glebie

Roślina pobiera fosfor z gleby. Odbywa się to na głębokości 4 mm. Dotyczy to włośnika korzeniowego. Dostępność fosforu zależy od pH gleby. Zależy też od temperatury i wilgotności. Użycie fosforanu amonu jest korzystne. Dotyczy to gleb o nieuregulowanym pH. Korzystne jest na glebach piaszczystych lub zimnych.

Nawożenie startowe i zlokalizowane fosforem

Stosowanie nawozów fosforowych głęboko w glebie jest ważne. Powinny być blisko linii siewu. Zwiększa to dostępność fosforu. Nawożenie zlokalizowane to podanie nawozu pod korzeń. Zwiększa efektywność pobierania składników. Dawka nawozów fosforowych w podsiewie wynosi od 150 do 250 kg/ha. Polecamy nawozy zawierające fosforyt miękkie. Przykład to YaraMila CORN NPK 8-20-28. Inny to YaraMila MAIS NP. Fosfor musi być zlokalizowany blisko ziarniaka. Wtedy roślina go pobierze. Nawożenie zlokalizowane jest przydatnym rozwiązaniem. Jest to nawożenie współrzędne w trakcie siewu.

Nawożenie potasem – wpływ na jakość i odporność

Potas wpływa na jakość ziarna. Poprawia skład aminokwasowy białek. Zwiększa odporność na niedobór wody. Kukurydza jest rośliną potasolubną. Wymaga zbilansowanego podania potasu. Potas jest pobierany w największej ilości. Dzieje się to od fazy 4-6 liści. Trwa do dojrzałości rośliny. W nawożeniu potasem istotna jest odpowiednia pora. Zależy ona od rodzaju gleby. Nawozy mineralne z potasem stosuje się przed siewem.

Rola mikroelementów i siarki

Azot jest podstawowym czynnikiem plonotwórczym. Ważne jest dostarczenie mikroelementów. Dotyczy to cynku, siarki i potasu. Magnesium i siarka wpływają na gospodarkę azotem. Wpływają też na plony kukurydzy. Dokarmianie dolistne obejmuje mikroelementy. Są to bor, mangan, miedź, cynk. Stosuje się je w fazie 7. liścia.

Znaczenie siarki w nawożeniu

Siarka wspomaga przyswajanie azotu. Jest niezbędna w procesach pobierania azotu. Pomaga w rozkładaniu substancji aktywnych. Dotyczy to substancji po zabiegach herbicydowych. Siarka podawana jest w ilości 1/5-1/6 dawki azotu. Siarka w nawozie zwiększa efektywność wykorzystania azotu. Zapotrzebowanie na siarkę przy plonie 10 t/ha wynosi 30-40 kg/ha. Stosunek K₂O do Mg w nawozach siarkowych powinien wynosić 3:1.

Kluczowe mikroelementy: cynk i bor

Kukurydza jest szczególnie wrażliwa na niedobór cynku (Zn). Profilaktycznie stosuje się cynk. Zwiększa on długość kolb. Wpływa na liczbę ziarn. Cynk zwiększa odporność na stresy abiotyczne. Bor (B) jest niezbędny. Dotyczy to okresu tworzenia kolb.

Objawy niedoboru cynku i boru

Niedobór cynku jest widoczny. Pojawia się na glebach z dużą ilością związków organicznych. Występuje na glebach ciężkich i zwięzłych. Objawy niedoboru Zn to bielenie wierzchołków liści. Widoczne są jasne pasy. Skrócenie międzywęźli też jest objawem. Rośliny karłowacieją. Kwitnienie jest opóźnione. Nasiona stają się białawo-szare. Niedobór boru jest odczuwalny. Dotyczy to 2-3 tygodni przed kwitnieniem wiech. Objawia się zniekształceniem stożków wzrostu. Widać też zniekształcenie młodych liści. Korzenie boczne śluzują.

Nawożenie dolistne mikroelementami

Oprysk cynkiem jest bardziej efektywny. Dzieje się tak niż nawożenie doglebowe. Można go wykonywać od wschodów. Stosuje się go do fazy 8-10 liści. Najlepiej przed fazą 6-8 liści. Zalecana dawka Zn to 0,5-1,2 kg/ha. Stosuje się ją w 2-3 opryskach. Aplikacja boru odbywa się w 2-3 opryskach. Dawka B to 0,2-0,4 kg/ha. Podczas oprysków dolistnych zwracaj uwagę na skład nawozów. Wiosną stosuj nawozy z wyższą zawartością P i Zn. Podczas intensywnego wzrostu stosuj K, B i Mn. Dodanie mocznika i siarczanu magnezu zwiększa skuteczność. Dotyczy to roztworu nawozowego. W glebach kwaśnych i zasobnych w P warto stosować dolistne nawożenie Zn.

Rodzaje nawozów i technologie aplikacji

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów nawozów. Wybór zależy od potrzeb gleby i rośliny. Stosuje się nawozy mineralne i organiczne. Ważne są też technologie aplikacji.

Nawozy mineralne (jedno- i wieloskładnikowe)

Nawozy mineralne dostarczają konkretne składniki. Mogą być jedno- lub wieloskładnikowe. Nawozy wieloskładnikowe zawierają kilka pierwiastków. Przykład to Polifoska czy Polidap. Polecany nawóz azotowy to YaraVera AMIDAS. Zawiera 40% N i 14% SO₃. Nawóz UltraKORN zawiera 35% siarki. Ma też 20% azotu i 20% fosforu P₂O₅. Zawiera 0,3% cynku. Zalecana dawka UltraKORN to 200-250 kg/ha. Dotyczy to nawożenia startowego. W nawożeniu zlokalizowanym dawka nie jest wyższa. Dzieje się tak ze względu na fitotoksyczność azotu. Stosowanie nawozów kompleksowych jest korzystne. Stosuje się je pod orkę. Może to być jesienią lub wiosną. Zależy to od rodzaju gleby.

Nawozy organiczne (obornik, gnojowica)

Nawożenie organiczne jest korzystne. Szczególnie obornik i gnojówka. Wymaga odpowiedniego czasu aplikacji. Nawóz naturalny, np. gnojowica, zawiera N i K₂O. Na tonę lub m³ ma 3-5 kg N. Ma też 1,5-2,5 kg K₂O. Jest niewystarczający bez nawozów mineralnych. Zalecana dawka obornika to 20-30 t/ha. Coraz mniej gospodarstw ma dostęp do nawozów naturalnych. Przyoranie słomy kukurydzy wprowadza składniki do gleby. Mogą wpłynąć na nawożenie w kolejnym roku.

Nawożenie zlokalizowane i precyzyjne

Nawożenie zlokalizowane to podanie nawozu blisko nasion lub korzeni. Zwiększa efektywność pobierania. Kukurydzę sieje się w szerokiej rozstawie 75 cm. Wpływa to na efektywność nawożenia współrzędnego. Nawożenie zlokalizowane jest przydatnym rozwiązaniem. Zwiększa się rola nawozów precyzyjnych i nawożenia lokalizowanego. Rolnictwo precyzyjne wykorzystuje wyspecjalizowane siewniki. Służą one do nawożenia.

Stosowanie stabilizatorów azotu

Stosowanie stabilizatorów azotu zmniejsza straty. Przykład to nitrapiryna. Zmniejsza wymywanie azotu z gleby. Ogranicza też ulatnianie. Zapewnia dostęp azotu na dłużej. Stosowanie stabilizatorów azotu to skuteczny trend. Pomaga w ograniczaniu strat azotu.

Jak obliczyć dawki nawozów?

Określenie właściwych dawek nawozów jest kluczowe. Zależy od potrzeb rośliny i zasobności gleby. Nawożenie mineralne powinno opierać się na analizie gleby. Ważna jest też wielkość potencjalnych plonów. Dawki nawozów mineralnych i organicznych wylicza się dokładnie. Można to zrobić w oparciu o tabele.

Pobranie jednostkowe składników

Kukurydza na ziarno pobiera 25-30 kg azotu na 1 t ziarna i słomy. Pobiera też 12 kg fosforu. Wymaga 25-30 kg potasu. Na 10 t zielonki pobiera 38 kg azotu. Potrzebuje 14 kg fosforu. Wymaga 45 kg potasu. W nawożeniu kukurydzy na ziarno potrzebne jest 20-30 kg azotu na tonę ziarna. Fosfor potrzebny jest 8-10 kg na tonę. Potas to 22-23 kg na tonę.

Wzór na obliczenie dawki azotu (Nmin)

Dawka Nmin. = plon osiągalny w gospodarstwie [t/ha] x pobranie jednostkowe azotu [kg N/t] – SUMA N z innych źródeł x równoważnik nawozowy – korekta dla roślin po przedplonach. Przykład obliczenia dawki azotu. Dla średniego plonu 10 t na ha. Przy plonie 26 kg N/t ziarna. Przy 30 t obornika bydlęcego. Dawka nawozów mineralnych wynosi 258 kg N.

Przykładowe dawki dla różnych plonów

Dawki nawozów zależą od planowanego plonu. Dla plonu 7 t/ha ziarna, zalecane dawki nawozów azotowych to 105-140 kg N/ha wiosną. Druga dawka to około 220 kg N/ha. Dla plonu 7 t/ha można stosować różne nawozy. Przykładowo Polifoska Plus w dawce 840 kg/ha. Polifoska 4 w dawce 700 kg/ha. Polifoska 5 w dawce 560 kg/ha.

Najczęstsze błędy w nawożeniu kukurydzy

Unikanie błędów w nawożeniu jest tak samo ważne jak samo nawożenie. Niektóre pomyłki mogą znacznie obniżyć plony. Warto znać i eliminować najczęstsze z nich.

Zaniedbanie analizy gleby

Przed rozpoczęciem nawożenia należy wykonać analizę gleby. Dostosowanie dawek nawozów do zasobności gleby jest kluczowe. Zaniedbanie analizy prowadzi do niewłaściwego nawożenia. Może to być nadmiar lub niedobór składników. Regularnie analizuj glebę. Obserwuj objawy niedoborów na roślinach.

Zbyt wczesne lub późne nawożenie

Zbyt wczesne nawożenie fosforem i azotem amonowym powoduje straty. Składniki mogą zostać wymyte lub ulotnić się. Stosowanie nawozów w nieodpowiednim czasie zmniejsza ich efektywność. Podanie azotu pogłównie po fazie 6 liści wymaga ostrożności. Można łatwo przypalić rośliny.

Niewłaściwe formy nawozów

Wybór formy azotu ma znaczenie. Forma amonowa stosowana przedsiewnie może zakłócać wschody. Forma azotanowa może ograniczać wzrost korzeni w chłodzie. Stosowanie mocznika jest preferowane w okresach wysokich temperatur. Saletra amonowa może uszkodzić rośliny.

Brak uzupełnienia mikroelementów

Mimo nawożenia makroelementami, brak mikroelementów ogranicza plon. Kukurydza jest wrażliwa na niedobór Zn i B. Profilaktyczne stosowanie mikroelementów jest zalecane. Oprysk cynkiem jest efektywniejszy niż nawożenie doglebowe.

Podsumowanie – klucz do sukcesu

Zbilansowane nawożenie kukurydzy jest kluczem. Prowadzi do wysokiego plonu. Wymagania pokarmowe kukurydzy są bardzo duże. Niezbędne jest ich zbilansowanie. Dostosowanie nawożenia do warunków glebowych jest ważne. Uwzględnienie potrzeb roślin w różnych fazach rozwoju też jest kluczowe. Stosowanie nawozów o wysokiej przyswajalności zwiększa efektywność. Nawożenie precyzyjne i zlokalizowane to technologie przyszłości. Zwracanie większej uwagi na mikroelementy i siarkę jest trendem. Ekonomiczne i ekologiczne podejście do nawożenia jest coraz ważniejsze.

Zbilansowane nawożenie azotem, potasem i fosforem kluczem do wysokiego plonu kukurydzy.

Zobacz także:

• Jaki nawóz pod pszenżyto ozime? Kompleksowy przewodnik nawożenia
• Ile mocznika pod kukurydzę? Praktyczny przewodnik nawożenia
• Skuteczne nawożenie ziemniaków – klucz do obfitych plonów
• Dokarmianie dolistne kukurydzy – kiedy, czym i dlaczego warto?
• Kompleksowy Przewodnik: Nawożenie Czarnej Porzeczki dla Obfitych Plonów