Polska ma długą tradycję hodowli gęsi. Stanowi ważny element rodzimego drobiarstwa. Gęsi dostarczają cenne mięso, pierze oraz tłuszcz. Polska przoduje w Europie w produkcji gęsiny. Eksportujemy większość krajowego mięsa gęsiego. Rynek europejski ceni polską gęsinę.
Znaczenie hodowli gęsi w Polsce
Hodowla gęsi stanowi ważny sektor rolnictwa. Ma w Polsce długą tradycję. W 2021 roku utrzymywano 892 tysiące sztuk gęsi. To część pogłowia drobiu wynoszącego ponad 190 milionów sztuk. Najwięcej gęsi hodują rolnicy w województwach kujawsko-pomorskim i podlaskim. Każde z nich ma ponad 140 tysięcy sztuk. Polska jest czołowym producentem gęsi w Unii Europejskiej. Zaspokajamy największe zapotrzebowanie na mięso gęsi w Europie. Coraz więcej rolników wybiera hodowlę gęsi. Odchodzą od hodowli świń z powodu restrykcji ASF. Zapotrzebowanie na gęsinę stale rośnie.
Eksport i ceny gęsiny
Eksport gęsiny z Polski jest znaczący. Sięga 20 tysięcy ton rocznie. Najwięcej gęsiny wysyłamy do Niemiec. Stanowi to 77% eksportu, czyli 12,8 tysiąca ton. Wartość tego eksportu to 39 milionów euro. Inne ważne rynki to Hongkong (7%), Czechy (5%) i Francja (5%). Import gęsiny do Polski jest niewielki. Wynosi kilkadziesiąt ton rocznie. Ceny gęsi utrzymują się na wysokim poziomie. Na koniec października 2024 średnia cena w skupie wynosiła 16,23 zł/kg. Dwa lata wcześniej, w ubiegłym roku, cena skupu wynosiła 9,83 zł/kg. Dwa lata temu było to 7,48 zł/kg. Ceny wyraźnie wzrosły w ostatnich latach.
| Rynek eksportowy | Udział procentowy | Ilość (tony) | Wartość (mln euro) |
|---|---|---|---|
| Niemcy | 77% | 12,8 tys. | 39 |
| Hongkong | 7% | – | – |
| Czechy | 5% | – | – |
| Francja | 5% | – | – |
Hodowla gęsi na pastwiskach jest bardziej opłacalna. Gęsi z takiego chowu osiągają wyższą cenę. Stawka może wynieść nawet 80 zł za kilogram. Mięso z chowu przemysłowego jest tańsze. Jego cena jest nawet cztery razy niższa. Wartość eksportowa gęsiny jest wysoka na Zachodzie Europy. Polska przoduje w produkcji gęsiny, pierza i puchu.
Najpopularniejsze rasy gęsi w Polsce
W Polsce hoduje się wiele ras gęsi. Wyróżnia się rasy krajowe i zagraniczne. Rasy różnią się przeznaczeniem i cechami. Można je podzielić według szybkości dojrzewania. Są rasy wcześnie dojrzewające (mięsno-tłuszczowe). Są też rasy późno dojrzewające (smalcowe). Polska populacja gęsi jest zdominowana przez jedną rasę. Gęś biała kołudzka stanowi ponad 90% pogłowia.
Gęś Biała Kołudzka
Gęś biała kołudzka to dominująca rasa w Polsce. Stanowi 90% krajowego pogłowia. Rasa została uznana za odrębną w 2012 roku. Jej historia sięga 1962 roku. Pochodzi z Doświadczalnego Zakładu Zootechniki w Kołudzie Wielkiej. Charakteryzuje się dobrze umięśnioną piersią. Ma długi i szeroki tułów. Upierzenie jest czysto białe. Dziób i nogi mają kolor pomarańczowy. Dorosłe gąsiory ważą 6-8 kg. Gęsi osiągają wagę 5-7 kg. Rasa odznacza się dobrymi przyrostami masy. Jest odporna na choroby. Mięso ma małą zawartość tłuszczu. Smak gęsiny jest znakomity. Nieśność wynosi 50-70 jaj w sezonie. Masa jaj to 160-170 gramów. Wskaźniki zapłodnienia jaj sięgają 90%. Wylęgowość wynosi 80-85%.
Jak podaje KOWR w Polsce dominującą rasą gęsi jest Gęś Biała Kołudzka, która stanowi ponad 90% krajowego pogłowia.
| Cecha | Wartość (Gęś Biała Kołudzka) |
|---|---|
| Waga gąsiora | 6-8 kg |
| Waga gęsi | 5-7 kg |
| Nieśność w sezonie | 50-70 jaj |
| Waga jaja | 160-170 g |
| Zapłodnienie jaj | do 90% |
| Wylęgowość | 80-85% |
Inne polskie rasy gęsi
Poza gęsią białą kołudzką hoduje się inne rodzime rasy. Są one adaptowane do lokalnych warunków. Wykazują dobrą odporność na choroby. Rasy krajowe dzieli się na północne i południowe. Odmiany północne to gęsi pomorskie, kartuskie, rypińskie i suwalskie. Odmiany południowe to gęsi lubelskie, kieleckie, podkarpackie, biłgorajskie, zatorskie i garbonose.
- Gęś pomorska: Pochodzi z Pomorza. Jest jedną z najstarszych ras w Europie. Uznana w 1912 roku. Odporna na złe warunki klimatyczne. Dojrzewa późno. Ma silne umięśnienie. Gąsior waży około 6-7 kg. Gęś waży 5-6 kg. Nieśność wynosi 15-35 jaj rocznie. Czasem podaje się 39 jaj.
- Gęś lubelska: Pochodzi z Lubelszczyzny. Ma białe upierzenie z szarymi plamami. Gąsior waży około 6 kg. Gęś waży 5 kg. Nieśność wynosi 30-40 jaj rocznie. Tusza ma małą ilość tłuszczu. Rasa dobrze adaptuje się do warunków. Ceniona jest za wysoką jakość pierza.
- Gęś podkarpacka: Pochodzi z Podkarpacia. Ma szare upierzenie. Charakteryzuje się białą obwódką na brzuchu. Gąsior waży 5-6 kg. Gęś waży 4-5 kg. Nieśność wynosi 25-35 jaj rocznie. Rasa wykazuje dobrą odporność. Ma wysoką wydajność rzeźną. Ceniona jest za wysoką jakość pierza.
- Gęś zatorska: Pochodzi z okolic Zatora. Ma charakterystyczne biało-szare upierzenie. Masa ciała gęsi wynosi około 5 kg.
- Gęś garbonosa: Rasa charakteryzuje się wysokimi wskaźnikami rozrodu. Niosą od 49 do 60 jaj na sezon.
- Gęś suwalska: Jest to rasa późno dojrzewająca. Gromadzi dużo tłuszczu w sezonie tuczu.
Zachowanie różnorodności ras jest ważne. Udział ras rodzimych w hodowli wspiera ochronę zasobów genetycznych.
Rasy zagraniczne hodowane w Polsce
W Polsce hoduje się także rasy gęsi pochodzące z zagranicy. Są one wybierane ze względu na specyficzne cechy. Często dotyczą one produkcji mięsa lub wątroby.
- Gęś landeska: Pochodzi z Francji. Jest jedną z największych ras w Polsce. Sprowadzono ją w 1986 roku. Rasa jest odporna i szybko rośnie. Może produkować dużo mięsa. Waga gąsiora to 6-7 kg. Nieśność wynosi 25-35 jaj. Wykorzystywana jest do produkcji foie gras.
- Gęś włoska: Pochodzi z Włoch. Gąsior waży 7-8 kg. Gęś waży 6-7 kg. Charakteryzuje się wysoką nieśnością. Znosi 40-50 jaj rocznie. Nie ma instynktu macierzyńskiego. Wymaga inkubacji jaj.
- Gęś tuluska: Pochodzi z Tuluzy we Francji. Gąsiory mogą ważyć 10-12 kg. Gęsi ważą 8-10 kg. Posiada dużą wątrobę. Może osiągać wagę do 0.5 kg. Jest ceniona za szybki wzrost. Ma wysoką jakość mięsa. Nieśność wynosi 20-30 jaj. Czasami podaje się do 90 jaj. Rasa jest wrażliwa na warunki pogodowe. Wymaga wysokich wymagań higienicznych.
- Gęś afrykańska (zwana też kubańską): Najprawdopodobniej pochodzi z Chin. Ma charakterystyczną narośl nad dziobem. Wyróżnia się zwisającym podgardlem. Waży do 10 kg. Gąsior 8-10 kg. Gęś 8-9 kg. Jest spokojna. Odporna na chłodny klimat. Wymaga jednak izolacji w zimie. Znosi duże jaja. Okres wylęgania trwa 30-32 dni. Nieśność 35-45 jaj.
- Gęś Emden: Pochodzi z Niemiec. Gąsior waży 10-12 kg. Gęś 9-10 kg. Nieśność wynosi 15-35 jaj.
- Gęś Mamut: Pochodzi z Danii. Samiec waży ponad 13 kg. Samica waży do 9 kg. Składa około 50 jaj rocznie. Wykluwalność wynosi 82%.
Hoduje się też inne rasy zagraniczne. Należą do nich: Gęś Zbożowa Amerykańska, Gęś Amerykańska, Gęś Rzymska, Gęś Szetlandzka, Gęś Sebastopol, Gęś Kholmogory, Gęś Duża szara ukraińska, Gęś Legart Duński, Gęś Gubernator, Gęś Chińska, Gęś Uralska biała, Gęś Shadrinsky, Ptak Tula, Szaraki Kubana, Gęś Linda, Gęś Arzamas, Gęś Kanadyjska, Gęś Węgierska, Gęsi brojlery, Rasy Demidov, Gęś Holenderska, Gęś Lando, Gęś Królewska, Gęś Kucherbayevskaya, Gęś Walcząca oraz Kurczak gęsi.
Hodowla gęsi w praktyce
Hodowla gęsi ma charakter sezonowy. Pierwsze wstawienia odbywają się w marcu. Ostatni ubój przypada na listopad. Chów gęsi trwa średnio 17 tygodni. Odpowiednie żywienie jest kluczowe. W ciągu dnia jedna gęś spożywa zielonkę. Może to być do 1 kg. Zjada też okopowe (300-400 g). Do diety wchodzi mieszanka pełnoporcjowa (460 g).
Chów przyzagrodowy
Chów przyzagrodowy gęsi staje się popularny. Jest sposobem na dodatkowy dochód. Gęsi hodowane na pastwiskach mają wyższą wartość. Ich mięso jest cenione przez konsumentów. Zapewnienie odpowiednich warunków bytowych jest ważne. Troska o dobrostan ptaków wpływa na jakość. Chów przyzagrodowy może być bardziej opłacalny. Cena za kilogram gęsi jest znacznie wyższa. Osiąga nawet 80 zł/kg.
- Zadbaj o certyfikat ekologiczny. Podniesie cenę w skupie.
- Skup się na polskich odmianach gęsi. Są przystosowane do klimatu Polski.
- Rozważ hodowlę na pastwiskach. Zwiększy opłacalność.
Koszty hodowli
Koszty rozpoczęcia hodowli są zróżnicowane. Zależą od rasy i źródła piskląt. Cena piskląt rasy landes wynosi 22,50 zł za sztukę. Pisklęta gęsi kartuskich siodłatych kosztują 130 zł za sztukę. Fundacje promujące hodowlę oferują wsparcie. Jedna z fundacji oferuje pisklęta za 1 zł. Dotyczy to gospodarstw rozpoczynających chów. Cena dla podmiotów powtórnie tuczących wynosi 10-15 zł za sztukę.
Wybór odpowiedniej rasy gęsi
Wybór rasy zależy od celu hodowli. Gęsi hoduje się na mięso, jaja, pierze, puch. Niektóre rasy nadają się do produkcji wątroby (foie gras). Inne są cenione za odporność. Ważne jest dostosowanie rasy do warunków klimatycznych. Dostępność pastwisk także ma znaczenie. Rasy różnią się temperamentem. Niektóre są spokojne, inne agresywne. Rasy bez instynktu macierzyńskiego wymagają inkubatorów. Monitorowanie zdrowia gęsi jest kluczowe. Warto sprawdzić lokalne przepisy dotyczące hodowli. Planowanie strategii marketingowej pomoże w sprzedaży produktów.
- Wybierz odpowiednią rasę do hodowli. Zastanów się nad celem.
- Zapewnij gęsiom odpowiednie warunki. Dbaj o ich dobrostan.
- Skomponuj odpowiednią dietę dla ptaków. Dostosuj ją do rasy.
- Monitoruj zdrowie gęsi regularnie. Zapobiegaj chorobom.
Jaka gęś jest najsmaczniejsza?
Gęś Tuluza jest uważana za jedną z najsmaczniejszych ras. Szczególnie ceniona jest w produkcji foie gras.
Jakiej rasy gęsi są największe?
Gęsi rasy Embden mogą ważyć do 13 kg. Gęsi Tuluza ważą 10-12 kg. Gęsi Mamut z Danii ważą ponad 13 kg (samiec).
Jakie są rodzaje gęsi?
Wyróżnia się dzikie gatunki gęsi. W Polsce występują gęgawa, białoczelna, zbożowa, mała. Hoduje się też rasy domowe. Dzielą się na polskie i zagraniczne. Rasy różnią się przeznaczeniem i szybkością dojrzewania.
Ile jest ras gęsi?
Obecnie wyhodowano około 90 ras gęsi na świecie. Różnią się wielkością, tempem wzrostu i produkcją jaj.
Czy mięso z gęsi jest zdrowsze od kaczki?
Mięso gęsi jest bogate w białko. Ma niską zawartość tłuszczu. Zawiera kwasy omega 3 i omega 6. Jest treściwe i zdrowsze od wieprzowiny.
Zobacz także:
Dodaj komentarz