Chowacz czterozębny – charakterystyka, szkodliwość i zwalczanie w rzepaku

Chowacz czterozębny to groźny szkodnik rzepaku ozimego i jarego. Jego obecność na plantacjach może prowadzić do znacznych strat w plonach. Dowiedz się, jak rozpoznać tego owada, monitorować jego występowanie i skutecznie chronić swoje uprawy.

Czym jest chowacz czterozębny? Charakterystyka szkodnika

Chowacz czterozębny to niewielki chrząszcz. Należy do rodziny ryjkowcowatych. Jest fitofagiem roślin kapustowatych. Atakuje rzepak, kapusty, rzodkiew, gorczycę i chrzan. Może powodować poważne szkody w uprawach.

Dorosły chrząszcz ma 2,3 do 3 mm długości. Jego ciało jest czarne lub ciemnobrązowe. Posiada szarozielony lub zielonkawy odcień. Ciało pokrywają rdzawe, krótkie włoski. Na zetknięciu pokryw skrzydeł przy przedpleczu widnieje jaśniejsza plamka. W górnej części przedplecza posiada jasną plamkę. Chrząszcz charakteryzuje się brązowym ubarwieniem. Ma łuskowate owłosienie. Odnóża są barwy czerwonożółtej do rdzawobrązowej. Oskórek jest czarny. Czułki i wierzchołki goleni i stóp są czerwone lub czerwonobrunatne. Ryjek jest cienki i słabo zakrzywiony. Samce mają owłosiony ryjek na całej długości. U samic włoski występują tylko w części nasadowej. Czułki zbudowane są z siedmiu członów. Przedplecze jest słabo wypukłe. Ma silnie podniesiony przód.

Jaja są białe i owalne. Mają 0,5 mm długości. Larwy są beznogie i zakrzywione do wewnątrz. Są białawe lub kremowo-białe. Mają ciemnobrązową lub żółtobrązową głowę. Larwy osiągają długość 4–5 mm. Larwa brunatna może mieć do 6 mm. Poczwarka jest biała lub żółta. Ma do 4 mm długości.

Biologia i cykl rozwojowy chowacza czterozębnego

Chowacz czterozębny rozwija jedno pokolenie w ciągu roku. Dorosłe chrząszcze zimują w ściółce lub glebie. Zimują na głębokości do 8 cm. Są odporne na warunki atmosferyczne. Aktywność zaczyna się na przełomie marca i kwietnia. Pojawia się na polach rzepaku kilka dni później niż chowacz brukwiaczek. Nalot na rzepak pojawia się na przełomie marca i kwietnia. Naloty mogą trwać do początku kwitnienia. Pojawienie się jest uzależnione od temperatury. Żerowanie rozpoczyna się, gdy temperatura w nocy nie spada poniżej 7°C. Naloty chowacza czterozębnego bywają rozciągnięte w czasie.

Samice składają jaja przez kilka tygodni. Składają od 50 do kilkuset jaj. Składają jaja do jamek wygryzionych. Jamki znajdują się na ogonkach liściowych lub nerwach głównych. Składają jaja w tkankach łodyg rzepaku. Larwy wylęgają się po 6-11 dniach. Żerują w ogonkach liściowych, nerwach głównych i łodygach. Przemieszczają się w kierunku korzenia. Drążą chodniki w łodygach, ogonkach i nerwach. Larwy żerują wewnątrz łodyg. Drążą kanały i niszczą tkanki. Okres żerowania larw trwa około 3 tygodni. Po 3-4 tygodniach rozwoju wygryzają otwór przy szyjce korzeniowej. Przez ten otwór wypadają do gleby. Tam się przepoczwarzają. Rozwój trwa około 3 miesięcy. Larwy przepoczwarzają się w chrząszcze. Chrząszcze zimują i wracają na plantacje.

Szkodliwość chowacza czterozębnego dla rzepaku

Chowacz czterozębny jest jednym z najgroźniejszych szkodników rzepaku. Larwy żerują wewnątrz łodyg. Powodują uszkodzenia tkanek przewodzących. Osłabiają rośliny. Larwy wyjadają rdzeń łodygi. Tworzą puste przestrzenie. Zanieczyszczają tkanki odchodami. Objawy żerowania larw to żółknięcie liści. Liście mogą zaginąć ku dołowi. Widać wygryzione chodniki ciemnej barwy. Objawy żerowania to także pęknięcia i zniekształcenia. Tkanka może być zmurszała. Objawy występowania są początkowo trudne do wykrycia. Później pojawia się żółknięcie liści i łamliwość pędów. Uszkodzone rośliny dojrzewają przedwcześnie. Często osypują nasiona. Przy dużych uszkodzeniach następuje zahamowanie wzrostu. Może wystąpić wyleganie roślin. Larwy hamują wzrost i rozwój rzepaku. Mogą powodować łamanie i wyleganie.

Szkody na plantacjach są widoczne na obrzeżach. Widać je także na „omijakach”. Uszkodzenia mogą prowadzić do zahamowania wzrostu. Powodują wyleganie roślin. Stanowią bramę wejściową dla chorób. Uszkodzone pędy są bardziej podatne na choroby grzybowe. Porażenie może prowadzić do osypywania się nasion. Powoduje wyleganie łodygowe. Larwy mogą powodować wczesne zasychanie liści. Prowadzi to do ich opadania. Larwy mogą wywoływać pęknięcia pędów. Mogą też powodować wyginania pędów. Prowadzi to do strat plonu. Uszkodzenia przez chowacza czterozębnego są podobne do uszkodzeń przez chowacza brukwiaczka. Różnią się zakrzywieniem łodyg w kształt litery S.

Chowacz czterozębny przyczynia się do chorób. Są to sucha zgnilizna kapustnych. Także zgnilizna twardzikowa, szara pleśń i wertycylioza. Powoduje zgniliznę twardzikową i suchą zgniliznę kapustnych. Inwazja chowacza czterozębnego może obniżyć plon. Straty wynoszą nawet 20%. Może obniżyć plon nawet o 20%. Prowadzi do strat plonu nawet kilkudziesięciu procent. Spadek plonowania może przekraczać 30%.

Monitoring i progi szkodliwości

Skuteczna ochrona wymaga monitoringu. Monitoruj naloty szkodników łodygowych. Stosuj żółte naczynia. Obserwacje wzrokowe są też ważne. Wykonaj czerpakowanie. Stosowanie żółtych naczyń wykrywa naloty. Obserwuj rośliny bezpośrednio na plantacji. Czerpakowanie wykrywa obecność szkodników. Monitoruj moment rozpoczęcia nalotu. Określ jego intensywność. Kontroluj żółte naczynia codziennie. Kontrolę liczebności chrząszczy należy wznowić. Zrób to kilka dni po zabiegu. Jest to ważne przy ciepłej pogodzie. Przed zabiegiem insektycydowym sprawdź żółte naczynia.

Wczesne wykrycie szkodników zapobiega dużym stratom. Na podstawie monitoringu określisz progi szkodliwości. Przekroczenie progów oznacza konieczność zabiegów. Próg szkodliwości dla chowacza czterozębnego to 20 chrząszczy. Liczy się je w żółtym naczyniu. Czas liczenia to 3 dni. Alternatywnie, to 6 chrząszczy na 25 roślin. Próg szkodliwości wynosi 20 sztuk na 3 dni w żółtym naczyniu. Lub 6 sztuk na 25 roślin w roślinach. Próg ekonomicznej szkodliwości to 20 chrząszczy w żółtym naczyniu na 3 dni. Lub 6 chrząszczy na 25 roślinach. Próg szkodliwości to 1–2 chrząszcze dziennie w żółtym naczyniu.

Pierwsze pojawy chowaczy zasygnalizowano w Winnej Górze. Odłowiono od 2 chrząszczy w trzech naczyniach. Do 6 chrząszczy na 25 roślinach dla chowacza czterozębnego. W okolicach Kórnika w Wielkopolsce odnotowano masowy nalot. Do jednego żółtego naczynia przyleciało ponad 40 osobników. Stało się to w ciągu kilku godzin.

Zapobieganie i zwalczanie chowacza czterozębnego

Zapobieganie jest kluczowe w ochronie. Stosuj właściwy płodozmian. Unikaj monokultury rzepaku. Zadbaj o staranne przyorywanie resztek pożniwnych. Izoluj uprawy od innych roślin kapustnych. Wysiewaj rzepak co najmniej 20 metrów od brzegów pól. Dobieraj odmiany późno wznawiające wegetację. Uprawiaj odmiany tolerancyjne. Możesz wybrać odmiany o silnych łodygach. Utrzymuj czystość wokół upraw. Stosuj zdrowe praktyki rolnicze. Przeprowadzaj działania profilaktyczne. Izolacja przestrzenna upraw jest ważna. Obecność chwastów kapustowatych sprzyja rozwojowi. Resztki pożniwne także. Nieodpowiednia agrotechnika jest przyczyną rozwoju.

Zwalczanie chemiczne jest często skutecznym rozwiązaniem. Zabiegi ochrony należy prowadzić bardzo wcześnie. Zrób to zaraz po nalocie. Wykonaj oprysk przed składaniem jaj. Wykonaj zabieg w momencie kulminacyjnego wzrostu liczebności. Czasem zbiega się to z atakiem słodyszka. Zastosuj środek przeciw chowaczowi czterozębnemu. Zrób to od fazy początku wydłużania pędu. Możesz to zrobić do początku rozwoju kwiatostanów. Wykonaj zabieg, gdy przekroczony jest próg szkodliwości. Insektycydy stają się coraz mniej skuteczne. Unikaj nietrafionych zabiegów. Dostosuj strategię zwalczania do sezonu i pogody. Stosuj środki chemiczne z umiarem.

Lista środków ochrony roślin jest rozbudowana. Obejmuje różne grupy chemiczne. Zawiera różne substancje czynne. Środki zawierają substancje takie jak deltametryna. Także alfa-cypermetryna, lambda-cyhalotryna i inne. Stosuj preparaty rotacyjnie. Zapobiegniesz w ten sposób odporności. Optymalna temperatura działania pyretroidów to poniżej 20°C. Wykonuj zabieg przy temperaturze powyżej 10°C. Unikaj oprysków w godzinach oblotu pszczół. Pszczoły mogą być aktywne, gdy kwitną chwasty. Na rynku dostępne są różne preparaty. Preparat Bulldock 025 EC jest skuteczny. Działa przeciwko szkodnikom gryzącym i ssącym. Jest przeznaczony dla użytkowników profesjonalnych. Zwalczanie wymaga dokładnego monitoringu. Wymaga też odpowiedniego czasu zabiegów.

Stosuj chemiczne środki ochrony zgodnie z zaleceniami. Przestrzegaj okresów karencji. Używaj środków ochrony roślin z zachowaniem bezpieczeństwa. Przeczytaj etykietę i informacje o produkcie. Przestrzegaj zwrotów dotyczących zagrożenia.

Integrowana ochrona roślin a chowacz czterozębny

Integrowana ochrona roślin (IPM) to kompleksowe podejście. Wykorzystuje różne metody zwalczania szkodników. Obejmuje metody biologiczne i agrotechniczne. Stosuj monitoring i progi szkodliwości. Wykorzystaj wiedzę o terminie kwitnienia. Jest to element integrowanej ochrony. Zachowaj bioróżnorodność na polu. Zwiększ obecność pożytecznych organizmów. Możesz wykorzystać naturalnych wrogów szkodnika. Owady drapieżne i osy parazytoidalne są naturalnymi wrogami.

Część populacji zwalcza się zabiegami. Dotyczy to zabiegów celowanych w chowacza brukwiaczka. Część zwalcza się przy okazji zwalczania słodyszka rzepakowego. Ważna jest rotacja substancji czynnych. Zapobiega to odporności szkodników na środki.

Monitorowanie i progowe wartości liczebności są kluczowe. Wykorzystanie technologii w rolnictwie jest coraz ważniejsze. Elektroniczna ewidencja zabiegów ma być wprowadzona od 2026 roku. Zwiększa się zainteresowanie ochroną roślin. Prewencja chorób także zyskuje na znaczeniu. Zmniejsza się skuteczność insektycydów. Potrzeba rozwoju nowych metod ochrony roślin jest duża.

Chowacz czterozębny to poważne zagrożenie dla rzepaku. Skuteczna ochrona wymaga wiedzy. Stosuj monitoring i odpowiednie metody zwalczania. Połącz metody chemiczne z agrotechnicznymi i biologicznymi. Zapobiegniesz w ten sposób dużym stratom plonów.

Zobacz także:

• Chowacze w rzepaku – jak skutecznie zwalczać szkodniki?
• Skrzypionka w zbożu – jak skutecznie zwalczać szkodnika?
• Skrzypionka zbożowa – zagrożenie i zwalczanie w zbożach
• Ogrodnica niszczylistka – jak rozpoznać i skutecznie zwalczać szkodnika w ogrodzie?
• Stonka ziemniaczana – jak rozpoznać, zwalczać i chronić uprawy?